Sincan'a yatırımlar hızlandı

Geçen 29 Mayıs’ta Şanghay-Volkswagen (SVW) şirketi, Sincan Uygur Özerk Bölgesinin başkenti Urumçi’de yaklaşık 2 milyar yuanlık (253 milyon euro) yatırıma imza attı. Şirketin hedefi yılda 50 bin araç üretmek. Bu yatırımın dışında bölgede yüzden fazla yatırım projesi devam ediyor. Bu projeler Çin kamu iktisadî teşebbüslerince yapılıyor. Çin kamu iktisadî teşebbüslerinin Sincan bölgesinde yaptığı yatırımların önümüzdeki 5 yılda yaklaşık 1 trilyon 500 milyar yuanı (190 milyar euro) bulması bekleniyor. Yatırım yapılan ekonomik alanların başında ise petrol ve doğalgaz geliyor.

Çin geçen yılın sonlarında bölgede 50,57 milyon ton ham petrol bulunduğunu açıklamıştı. Sincan bölgesinde 2 yıldan bu yana yeni teknolojilerle araştırma yapılıyor ve 2015 yılına kadar sadece Jungar bölgesindeki petrol rezervi beklentisi 100 milyon ton.

Sincan depolama ve yeni boru hatlarının inşası konusunda da hummalı bir çalışma içinde. 2020 yılına kadar Çin’de 85 milyon tonluk petrol depolanması için çalışılıyor. Bu miktar ülkenin 90 günlük petrol ithaline denk. Elbette Sincan bölgesi depolamada kritik önemde.

Sincan'ın stratejik önemi

Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin'in 12. Beş Yıllık Ulusal Ekonomi ve Kalkınma Programı'na göre 2015 yılına kadar Çin'in en büyük petrol ve doğal gaz üretim üssü olacak. Program sonu itibarıyla Sincan’da petrol ve kimya endüstrisindeki üretimin yaklaşık 560 milyar yuana (70 milyar euro) çıkması beklenirken, ham petrol üretiminde 33 milyon tona ve doğal gaz üretiminde 45 milyar metreküpe ulaşılması hedefleniyor. Sincan bölgesinin 2011-2015 döneminde Çin'in en büyük petrol ve doğal gaz üretim üssü, en büyük azot ve potasyum gübreleri üretim üssü, ham petrol, doğal gaz ve işlenmiş petrol için en büyük stratejik rezerv üssü haline gelmesi bekleniyor.

Çin Ulusal Petrol Şirketi (ÇUPŞ) bölgeyi önümüzdeki 10 yıl içerisinde ülkenin en büyük petrol ve doğal gaz üretim merkezi haline getirecek. Şirket aynı zamanda üç büyük özel şirketle Sincan’da üçüncü büyük doğalgaz boru hattının çalışmalarına da başladı.

Sincan ile Çin'in Tayvan yakınındaki Fujian eyaleti arasındaki boru hattı 5 bin kilometre uzunluğunda olacak. 2015'te tamamlanması hedeflenen boru hattı üzerinden yılda 30 milyon metreküp doğalgazın ulaştırılması bekleniyor. Şirket daha önce de iki büyük projeye imza atmıştı: Sincan'dan Şanghay’a giden boru hattı ilk çalışma olmuştu. İkinci boru hattı da Türkmenistan'dan gelerek Sincan'a bağlanmış ve İnci Nehri deltasına ulaştırılmıştı.

Sincan'ın yerel halkları

Sincan Uygur Özerk Bölgesi 1,6 milyon kilometrekare ile Türkiye'nin yaklaşık 2,5 katı büyüklüğünde bir alan. Bölgede 22 milyon dolayında insan yaşıyor. Uygurlar başta olmak üzere bölgede Han, Kazak, Hui (Hanlı Müslüman), Kırgız, Moğol gibi birçok etnik kökenden insan bulunuyor. Farklı etnik kökenler nedeniyle bölgede 41 farklı dil konuşuluyor.

Çin basını son birkaç yıldır sıkça, Urumçi’de patlak veren 2009 Temmuz olayları sonrasında Pekin hükümetinin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne yaptığı yardımları yazıyor. Yerel halk da yapılan bu yardımlardan pay almaya çalışıyor. Ancak bölge kaynaklarından yararlanamama, bölge halkının en çok şikâyet ettiği konular arasında. Olaylar sonrasında gerçekleşen yönetim değişikliği bölge halkında bir umut yarattı. Pekin hükümetinin yaptığı yardımlarla bölge ekonomik olarak eskisine göre daha iyi duruma geldi. Ancak Pekin’de yaşayan entelektüel bir Uygur; “Çin’in ünlü bir sözüdür; ‘balık verme, balık tutmasını öğret.’ Bölge halkı yardım istemiyor. Kendisi de bölge kaynaklarından yararlanmak istiyor. Pekin hükümeti olaylar sonrası bunun farkına vardı. Bu kalkınma planının işleyişinde bunun sonuçlarının nasıl olacağını göreceğiz” diyor.

Kebapçı olarak anılmak istemiyorlar

Pay alamamak bir yana, bölgede dominant olan başta Uygur olmak üzere diğer etnik kökenlerden insanlar hiçbir büyük şirket yapılanmasında yer alamıyor, iş bulamıyordu. İnsanlar çoğunlukla bu şirketlerde ya alt düzeyde iş bulabiliyorlar ya da çalışmıyorlardı.

Lezzetli çöp şiş kebap yapmakla ünlü Uygurlar, kendilerine artık sadece “kebapçı” denilmesini istemiyorlar.

Pekin hükümetinin bu büyük projelerde yerel halka ne denli yönetim hakkı vereceğini ise zaman gösterecek.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Levent Uluçer

Editör: Ercan Coşkun