Jak megamiasta walczą z zanieczyszczeniem powietrza? 4 drogi
10 stycznia 2024
– Poziom zanieczyszczenia powietrza w prawie wszystkich miastach na świecie nadal przekracza ustalony przez WHO limit 5 mikrogramów na metr sześcienny powietrza. Nawet tam, gdzie poziom ten jest nadal wysoki, jakakolwiek redukcja poprawia zdrowie – zaznacza w rozmowie z DW Sophie Gumy z Departamentu Zmian Klimatu, Środowiska i Zdrowia WHO.
Pomaga też zwalczać zmiany klimatu, ponieważ oba zjawiska są napędzane emisjami ze spalania odpadów i wykorzystania paliw kopalnych.
Zanieczyszczenie powietrza: poziom PM2,5
Analiza DW dotyczy PM2,5 – cząstek o wielkości 2,5 mikrometra lub mniejszej, czyli znacznie mniejszych niż ludzki włos. Ich poziom jest często używany jako ogólny wskaźnik poziomu zanieczyszczenia powietrza. – Im mniejsze są te cząsteczki, tym głębiej do organizmu mogą się przedostać – wyjaśnia w rozmowie z DW Sophie Gumy z WHO. Cząstki PM2,5 są tak małe, że mogą przedostawać się do płuc i krwi, powodując problemy z oddychaniem, choroby serca i raka płuc.
W miastach cząstki te są zwykle emitowane z samochodów i innych pojazdów. Paliwa stałe, jak węgiel, drewno czy nafta, wykorzystywane do wytwarzania energii, ogrzewania i gotowania, emisje przemysłowe i spalanie odpadów również powodują wzrost poziomu PM2,5.
Jak kształtował się poziom PM 2,5 w ostatnich latach? DW przeanalizowało dane zebrane przez IQAir, szwajcarskiego producenta produktów poprawiających jakość powietrza. Obejmują poziomy PM2,5 w miastach z ponad 10 mln mieszkańców. Spośród zbadanych 25 megamiast w aż 21 stan powietrza w latach 2017-2022 się poprawił. Ich władze koncentrują się na działaniach w czterech obszarach.
Obszar 1: czysty transport
Aby walczyć z zanieczyszczeniem powietrza, miasta wdrażają różne strategie. Znaczącą rolę odgrywają zmiany w transporcie: ograniczenie ruchu i emisji z aut, ruch pieszy lub rowerowy oraz transport publiczny. Na przykład Bangkok rozszerza wciąż ograniczone usługi Skyrail i Metro, a Delhi zamierza zelektryfikować 80 proc. swojej floty autobusowej.
Zoe Chafe, kierownik ds. jakości powietrza w C40 – sieci, która wspomaga prawie 100 miast w zmianach na rzecz środowiska – przypomniała w rozmowie z DW, że wiele miast wprowadza strefy niskoemisyjne. To obszary, na których ruch aut jest zamkniety lub mocno ograniczony, a na ulicach zapewnia się więcej miejsca dla pieszych i rowerzystów. – To coś, co cieszy się obecnie dużym zainteresowaniem we wszystkich regionach świata i jest naprawdę ekscytujące – powiedziała.
Obszar 2: przemysł
By poprawić jakość powietrza, miasta wprowadzają zmiany w przemyśle. Przykładowo: Delhi koncentruje się na ograniczeniu pyłu z placów budowy oraz przejściu na czystsze paliwa i bardziej wydajne techniki. Miasto to nadal należy do najbardziej zanieczyszczonych na świecie, szczególnie w miesiącach zimowych. W 2023 roku smog ponownie stał się tak silny, że zmusił szkoły do przerwania zajęć. Mimo to w latach 2017-2022 Delhi zmniejszyło poziom zanieczyszczeń o 15 proc.
Obszar 3: gospodarka odpadami
Wszędzie tam, gdzie odpady nie są odpowiednio zbierane i przetwarzane, ludzie uciekają się do ich spalania, powodując toksyczny smog. Dlatego regulacje oraz infrastruktura do gospodarowania odpadami muszą stanowić część planu każdego miasta przeciwko zanieczyszczeniu powietrza.
Nawet tam, gdzie już istnieją odpowiednie przepisy, postęp bywa powolny. – Istnieją przepisy z 2016 roku, dotyczące gospodarowania odpadami stałymi, ale nadal nie zostały wdrożone – przyznaje w rozmowie z DW Bhavreen Kandhari. Założycielka grupy aktywistek Warrior Moms. od ponad 20 lat walczy o czystsze powietrze w Indiach, śląc petycje dpo rządu i sądów.
Obszar 4: czysta energia
Efekty transformacji energetycznej mogą być w megamiastach spektakularne. Na przykład miasta w całych Chinach mocno zmniejszyły w ciągu ostatnich kilku lat poziom zanieczyszczeń powietrza dzięki pakietom środków ukierunkowanych na wszystkie główne przyczyny. Wśród nich jest zużycie energii na ogrzewanie i energię elektryczną.
Pekin nałożył rygorystyczne limity emisji dla kotłów domowych i zaoferował dotacje każdemu gospodarstwu domowemu przechodzącemu z kotłów węglowych na gaz ziemny lub energię elektryczną. W jednym z badań stwierdzono, że zmiana ta zapewniła 20 proc. redukcji zanieczyszczenia powietrza w samym Pekinie.
Seul w Korei Południowej przeszedł na ogrzewanie gazowe już w latach 90. XX wieku, a obecnie promuje bardziej przyjazne dla środowiska alternatywy, jak pompy ciepła.
Na jakie przeszkody natrafiają miasta przy zwalczaniu zanieszczyszczenia powietrza? Dotyczą trzech obszarów.
Wyzwanie 1: gromadzenie danych
Gdy miasta chcą poprawić jakość powietrza, pierwszym krokiem często jest usprawnienie gromadzenia danych. Na przykład Pakistan nadal posiada niewiele rządowych stacji monitorujących jakość powietrza, co utrudnia ocenę, czy sytuacja się poprawia.
Ale ludzie tacy, jak Abid Omar, który w 2016 roku założył Pakistan Air Quality Initiative (Pakistańską Inicjatywę na rzecz Jakości Powietrza), pracują nad zmianą tego stanu. – Osoby, korporacje i organizacje o podobnych poglądach razem zapewniają niedrogie stacje i udostępniają dane publicznie w internecie – powiedział DW. – A te dane napędzają świadomość.
Wyzwanie 2: finansowanie
Zoe Chafe z C40 podkreśla, że zasoby finansowe są kluczowe, aby miasta mogły dokonać realnych zmian. – Pekin był w stanie zainwestować ogromne kwoty w rozwiązanie problemu jakości powietrza. To obecnie kluczowe pytanie dla wielu innych miast: czy mają pieniądze, które mogą zainwestować, aby dokonać tak radykalnej zmiany jakości powietrza?
W ciągu ostatnich kilku lat Chiny inwestowały rocznie ponad 20 mld juanów, czyli kilka miliardów dolarów, w kontrolę zanieczyszczenia powietrza.
Wyzwanie 3: współpraca
Zanieczyszczenia powietrza mogą przemieszczać się na duże odległości, przekraczając granice polityczne. Dzieje się tak np. w Indiach, gdzie każdego roku po okresie żniw spalanie plonów na obszarach wiejskich w północnych stanach powoduje, że do Delhi i okolic dociera silny smog. Podobne problemy dotykają delty Nilu wokół Kairu w Egipcie czy Indonezji, gdzie dym z terenów rolniczych dociera nawet do sąsiednich Singapuru i Malezji.
Dlatego miasta, regiony i kraje będą musiały współpracować, aby dokonać zmian. – Sednem naszej sprawy jest zdrowie ludzi. Nie ma znaczenia, skąd pochodzi zanieczyszczenie powietrza, niezwykle ważne jest, aby zostało zredukowane – zaznacza Zoe Chafe.