کمک‌های ایران به افغانستان؛ جزئیات تازه، ادامه ابهام‌ها

حدود یک هفته پس از اظهار نظر حامد کرزای، رئیس جمهور افغانستان در باره‌ی کمک نقدی و دستی ایران به دفتر وی، اظهارات محمود بریمانی مدیر کل سازمان‌های اقتصادی و تخصصی وزارت امورخارجه ایران روایت دیگری از نوع کمک‌های ایران به افغانستان به دست داده است.

بریمانی که روز پنجشنبه، ۴ نوامبر، در نشست عمومی سازمان ملل در مورد افغانستان سخن می‌گفت، میزان کمک ایران به افغانستان در سال‌های گذشته را ۵۰۰ میلیون دلار اعلام کرد، ولی گفت که این کمک‌ها صرف اجرای پروژه‌های مختلف در این کشور شده‌اند. این اظهارات بریمانی می‌تواند تلاشی برای کاستن از بازتاب منفی خبر کمک‌های مبهم و جنجال‌برانگیز جمهوری اسلامی ایران به دفتر حامد کرزای تلقی شود.

جنجال کمک‌های نقدی به دفتر کرزای

۱۰ روز پیش روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی در باره کمک‌های ایران به افغانستان نوشت که ایران چندین بار کمک‌هایی به صورت وجه نقد در اختیار رئیس دفتر حامد کرزای قرار داده است. روزنامه نیویورک تایمز در گزارش خود از قول مقام‌های افغان که نامشان ذکر نشده، نوشت که پرداخت‌های ایران به عمر داودزی و حامد کرزی «میلیون‌ها دلار» است و به «صندوقی مخفی» می‌رود که از آن برای پرداخت پول به نمایندگان پارلمان، سران قبایل و حتی فرماندهان طالبان استفاده می‌شود.

در ادامه گزارش نیویورک تایمز گفته می‌شود که رئیس ‌دفتر کرزای تاکنون بارها از مقامات ایرانی پول نقد دریافت کرده است. این گزارش هدف از این اقدام ایران را، گسترش نفوذ سیاسی در افغانستان عنوان می‌کند.

گرچه سفیر ایران در افغانستان با صدور بیانیه‌ای گزارش روزنامه نیویورک تایمز را «غیرواقعی و اهانت‌آمیز» خواند، اما اندکی بعد این خبر توسط حامد کرزای، رئیس جمهور افغانستان تایید شد.

حامد کرزای در مصاحبه مطبوعاتی خود از رئیس‌دفتر خود عمر داودزی به شدت حمایت کرد. به گفته‌ی وی داودزی به خاطر وطن‌پرستی خود مورد حمله نیویورک تایمز قرار گرفته است. کرزای افزود: «داودزی به دستور خود من پول‌ها را دریافت کرده است». او دوره تناوبی و مبلغ این پول‌ها را «سالی یک بار یا دو بار، مبلغ پانصد، ششصد یا هفتصد هزار یورو» اعلام نمود.

سؤال قدرت‌الله علیخانی، یکی از نمایندگان مجلس ایران در باره‌ی مبنای قانونی کمک یادشده به مقام‌های افغانی با واکنش تند رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس روبرو شد. علاءالدین بروجردی، طرح چنین سؤال‌هایی را در مجلس درست ندانست و تلویحاَ تأیید کرزای در دریافت وجه نقد از ایران را فاقد اهمیت خواند. او گفت: کرزای به عنوان رئيس جمهور افغانستان خود در دفاع از رئيس دفترش و عليه آمريکا موضع گيری‌های جدی کرد و مطالب رسانه ها تنها اتهامی است براي تخریب روابط جمهوري اسلامی ايران با همسايه‌ها.»

"نقشی متناقض"

خبر مربوط به چندوچون کمک‌های ایران به افغانستان در حالی در رسانه‌های جهان بازتاب پیدا کرده که جمهوری اسلامی ایران در ۹ سال گذشته معمولاَ یا در کنفرانس‌های بین‌المللی برای کمک به افغانستان شرکت نکرده است یا تعهدات چندانی در قبال نتیجه این کنفرانس‌ها به عهده نگرفته است.

ایران در سال ۲۰۰۱، در کنفرانس پترزبرگ آلمان که در گرماگرم جنگ نیروهای بین‌المللی علیه طالبان برای شکل‌دهی به آینده سیاسی افغانستان برگزارشد، حضور داشت و بعداَ نیز از سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان استقبال کرد. اما با تیره‌شدن مناسبات میان ایران و آمریکا، همکاری غیرمستقیم آنها در افغانستان متوقف شد.

ناتو و دولت آمریکا و نیز برخی محافل سیاسی در افغانستان ایران را در سال‌های گذشته گاه و بی‌گاه متهم کرده‌اند که بازی دوگانه‌ای را در افغانستان پیش می‌برد: از یک سو از دولت حامد کرزای حمایت می‌کند و از دیگر سو به شورشیان طالبان یا نیروهای وابسته به حزب اسلامی حکمت‌یار یاری می‌رساند. یک هفته پیش، دیوید پترائوس، فرمانده نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان، با "متناقض‌خواندن" موضع ایران در قبال افغانستان، این کشور را متهم کرد که از یک سو به دولت حامد کرزی کمک می‌کند و از سوی دیگر با کمک به گروه‌های شورشی، دولت افغانستان را تضعیف می‌کند.

در اسناد محرمانه‌ای که در مردادماه امسال سایت ویکی‌لیکس در باره‌ی فعل و انفعالات در افغانستان منتشر کرد، ایران در کنار پاکستان به ایجاد بی‌ثباتی در افغانستان و تقویت شورشیان طالبان متهم شده است. مقام‌های جمهوری اسلامی معمولاَ این اتهام‌ها را رد می‌کنند و خود را پایبند به برقراری ثبات و آرامش در افغانستان معرفی می‌کنند.

FW/MM