تیغ سانسور بر گلوی ادبیات کلاسیک ایران
۱۳۹۰ مرداد ۲۴, دوشنبه
فریبا نباتی، مدیر بخش فرهنگی انتشارات پیدایش در گفت‌وگو با خبرگزاری "مهر" از برخی سیاست‌های ممیزی کتاب ارشاد انتقاد کرده است. او افزوده که انتشارات "پیدایش" کتاب خسرو و شیرین را هفت مرتبه چاپ کرده اما ارشاد در واکنش به تصمیم این بنگاه برای چاپ هشتم کتاب با قطع جدید، چند مورد اصلاحیه وارد آن کرده است.
وزارت ارشاد از جمله خواستار حذف صحنه در آغوش گرفتن خسرو توسط شیرین در آن قسمت از منظومه عاشقانه نظامی شده که به کشته شدن خسرو در خواب اختصاص دارد. به نقل از خانم نباتی، بررسان وزارت ارشاد برای حذف واژگانی چون به خلوت رفتن، گرفتن دست، رقص زنان یا آغوش نیز تذکر داده‌اند.
ممیزان ارشاد حتی خواهان حذف کامل مصرع اول از این بیت منظومه شده‌اند: چو مست از جام می نگذاشت باقی/ زمجلس عزم رفتن کرد ساقی
مدیر بخش فرهنگی انتشارات پیدایش گفته که با این مسائل و در جوار مشکلات اجتماعی و آلودگی هوا، دیگر حال و حوصله کار فرهنگی برایمان باقی نمی‌ماند.
تشدید سانسور کتاب در ایران
سیاست‌ها و سختگیری‌های اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موجب شده که آثار بسیاری از نویسندگان و شاعران به دلیل عدم رعایت ضوابط ممیزی، مجوز نشر دریافت نکنند. حتی آثاری که در دوره‌های قبل، جواز انتشار داشته و بارها چاپ شده بودند، از تیغ سانسور یا توقیف در امان نمانده‌‌اند.
به عنوان نمونه در سال ۱۳۸۹، کتابهای شعر فروغ فرخزاد و رمان‌های هوشنگ گلشیری، صادق هدایت و محمود دولت آبادی از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران جمع‌آوری شدند.
برخی نویسندگان و شاعران ترجیح داده‌اند در چنین شرایطی کتاب‌ها و سروده‌های خود را منتشر نکنند. پاره‌ای دیگر نیز به انتشار آثار خود در اینترنت روی آورده‌اند.
جواد مجابی، شاعر و نویسنده سرشناس ایرانی چندی پیش اعلام کرد که مجموعه شعر "وطن روی کاغذ" را که بخش عمده سروده‌های آن متاثر از رویدادهای پس از انتخابات در ایران است، در وبلاگ شخصی خود منتشر خواهد کرد. او به خبرگزاری "ایلنا" گفته است: «تصمیم گرفتم از پاداش مادی بگذرم تا به پاداش معنوی برسم و دستکم مردم اشعارم را بخوانند.»
چندی پیش، پائولو کوئیلو، نویسنده نامدار برزیلی نیز در واکنش به ممنوعیت انتشار کتابهای خود در ایران اعلام کرد که نوشته‌‌های خود به زبان فارسی را برای دانلود آزاد در وبلاگ خود قرار داده است. نسل جوان ایرانی استقبال گرمی از آثار کوئیلو کرده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران در سال ۱۳۸۹، پس از ۱۲ سال انتشار کتابهای این نویسنده، نشر آثار او در ایران را ممنوع کرد.
هشدارعلیه سانسور و حذف
نویسندگان و هنرمندان مستقل ایرانی بارها به توقیف کتاب‌ها، بستن روزنامه‌ها، حذف آثار خلاق و «تحمیل عبارات و جملات دستوری، یارانه‌ای و منطبق بر خواست حاکمیت» اعتراض کرده‌اند. در اعلامیه گروهی از نویسندگان، شاعران و هنرمندان ایرانی آمده که سانسورنه فقط سبب انزوای فکری و فرهنگی نویسنده و هنرمند می‌شود، بلکه نابودی زندگی اقتصادی دست اندرکاران عرصه نشر و فرهنگ را نیز در پی دارد.
نویسندگان و شاعران و ناشران ایرانی با اتکاء به ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر، بهره‌مندی از آزادی عقیده و بیان را حق خود می‌دانند اما رهبر جمهوری اسلامی در سخنان اخیر خود تاکید کرده که «نمی‌توان بازار کتاب را آزاد گذاشت.»
آیت‌الله علی خامنه‌ای روز ۲۹ تیر در دیدار با مسئولان کتابخانه‌های بزرگ کشور گفت که «لزوماً هر کتابی مفید نیست و نمی‌توان بازار کتاب را آزاد گذاشت تا کتابهای مضر وارد جامعه شوند». گاهی در بازار کتاب، کارهایی به "ظاهر فرهنگی" ولی با "مقاصد سیاسی و انحرافی" دیده می‌شوند که باید به این موضوع توجه جدی شود. دو روز پس از این اظهارات، محمد حسینی، وزیر ارشاد، در یک برنامه تلویزیونی، سانسور را "نه یک مانع، بلکه یک ضرورت" توصیف کرد. حسینی گفت: «باید مراقب باشیم که همه چیز منتشر نشود؛ بعضی کتاب‌ها برای جامعه ضرر دارند یا کتابهای سیاسی هستند در چهره زیبای فرهنگ، و بعضی دنبال اهداف دیگری هستند و با بحث نظام مشکل دارند.»
MDM/FW