Το ιταλικό πολιτικό τοπίο μετά τον Μπερλουσκόνι

Στη νεκρώσιμη ακολουθία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι αναμένεται να παρευρεθεί η αφρόκρεμα της ιταλικής πολιτικής: ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η επικεφαλής της κυβέρνησης, κομματικοί φίλοι, σύντροφοι. Ο πρώην πρωθυπουργός, ο οποίος πέθανε τη Δευτέρα σε ηλικία 86 ετών, τιμάται σήμερα Τετάρτη (14/06) στον υπέροχο καθεδρικό ναό του Μιλάνου - και ο θάνατός του αναμένεται να έχει σοβαρές συνέπειες για το κόμμα του, όπως και για τη δεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας.

Πρόκληση ή ευκαιρία για την κυβέρνηση Μελόνι;

Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι αντιμετωπίζει μια πρόκληση, καθώς καλείται να διατηρήσει τη συνοχή της μακροπρόθεσμα, χωρίς τον Μπερλουσκόνι ως συντονιστή και διαμεσολαβητή. «Σίγουρα θα είναι πιο δύσκολο, επειδή εκείνος κατάφερε να τους βάλει και να τους κρατήσει όλους σε τάξη, λαμβάνοντας υπόψιν τους πάντες», δήλωσε ο Ματέο Σαλβίνι, αναπληρωτής πρωθυπουργός και αρχηγός του δεξιού λαϊκιστικού κόμματος Lega, ενός κόμματος μικρότερου από το Fratelli d'Italia της πρωθυπουργού Μελόνι, αλλά ελαφρώς μεγαλύτερου από το Forza Italia που ίδρυσε ο Μπερλουσκόνι.

Όταν η Μελόνι ρωτήθηκε εάν η κυβέρνηση θα καταφέρει να μη διασπαστεί χωρίς τον βετεράνο πολιτικό Μπερλουσκόνι ως συνδετικό κρίκο μεταξύ των κομμάτων, απάντησε πως «του το χρωστάμε αυτό». Αλλά δεν θα είναι εύκολο. «Ήταν ο συνδετικός κρίκος, αλλά και ο πιο έμπειρος από εμάς». Η δυνατότητα να ζητάει συμβουλές από τον Μπερλουσκόνι - που είχε και ο ίδιος διατελέσει επικεφαλής της κυβέρνησης για μεγάλο χρονικό διάστημα - ήταν καθησυχαστική, παραδέχτηκε η Μελόνι.

Πάντως, η Μελόνι γνωρίζει ότι η μετά Μπερλουσκόνι εποχή αποτελεί ταυτοχρόνως μια μεγάλη ευκαιρία για την ίδια να προσελκύσει πολλούς νέους ψηφοφόρους και πολιτικούς. Οι παρατηρητές συμφωνούν ότι μόνο ο Μπερλουσκόνι, λόγω των χαρισμάτων του, κράτησε ενωμένο το κόμμα του, το οποίο βρισκόταν σε κρίση για χρόνια. Ο υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι διαβεβαίωσε ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του στο κόμμα «έχουν καθήκον να συνεχίσουν ως Forza Italia». Όμως δεν υπάρχει κανένα σχέδιο στο κόμμα για τη νέα εποχή, καθώς ο Μπερλουσκόνι, ίσως σκόπιμα, απέφυγε να χρίσει κάποιον διάδοχο.

Κινδυνεύει με διάσπαση το Forza Italia;

«Το ερώτημα είναι για πόσον καιρό το Forza Italia θα έχει μέλλον χωρίς τον Μπερλουσκόνι», λέει ο Νίνο Γκαλέτι, επικεφαλής στο παράρτημα που διατηρεί το Ίδρυμα Konrad Adenauer στη Ρώμη. Ο πολιτικός εμπειρογνώμονας βλέπει δύο σενάρια: «Είτε ο Ταγιάνι θα κρατήσει το κόμμα ενωμένο, είτε το Forza Italia θα διαλυθεί γρήγορα, επειδή πολλοί βουλευτές θα αυτομολήσουν σε άλλα κόμματα. Ένας σκληρός πυρήνας είναι πιθανό να παραμείνει, αλλά η πολιτική βαρύτητά του θα συρρικνωθεί».

Στις πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, ο Μπερλουσκόνι είχε κερδίσει μόλις το 8% των ψήφων. Ακόμη και τότε, οι προηγούμενοι ψηφοφόροι του Forza Italia προτίμησαν τη Μελόνι. «Εάν έπρεπε να στοιχηματίσω σε κάτι, θα έλεγα ότι το 8% του Μπερλουσκόνι θα πάει σε μεγάλο βαθμό στη Μελόνι και μονάχα ένα μικρό μέρος του θα στραφεί στον Σαλβίνι», δήλωσε ο καθηγητής πολιτικής της Ρώμης Λορέντζο Καστελάνι στο Euractiv.

Όμως, δεν είναι μόνο τα δεξιά κόμματα που έχουν βάλει στο μάτι τους ψηφοφόρους του Μπερλουσκόνι. Ο πρώην πρωθυπουργός των Σοσιαλδημοκρατών Ματέο Ρέντσι εξυμνούσε τον Μπερλουσκόνι σε συνεντεύξεις του τη Δευτέρα. Θα ήθελε πολύ να προσελκύσει τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους του Forza Italia στο κεντρώο κόμμα του Italia Viva. Το να μιλάμε γι' αυτό τώρα, ωστόσο, «είναι ανάρμοστο», είπε ο Ρέντσι, σε μία δήλωση που είναι, φυσικά, ένα ψεματάκι του πολιτικού τακτικιστή.

Θα μετακινηθεί η Μελόνι προς το κέντρο;

Αν η Μελόνι - όπως αναμένεται - κερδίσει το μεγαλύτερο μέρος των υφιστάμενων υποστηρικτών του Μπερλουσκόνι, τότε το κόμμα της, που ιδρύθηκε από την κληρονομιά του φασισμού, θα απομακρυνθεί από το δεξιό περιθώριο προς το κέντρο. Αυτό θα μπορούσε να βολέψει τη Μελόνι, που είναι ριζοσπαστική σε ορισμένα ζητήματα, αλλά αναμφίβολα και μια πανέξυπνη καιροσκόπος. Αν το εκλογικό σώμα είναι περισσότερο κεντροδεξιό παρά ακροδεξιό, τότε θα μετακινηθεί κι αυτή προς τα κει. Εξάλλου, όπως υπενθυμίζει ο Γκαλέτι, «η Μελόνι ήταν αρχικά κατά του ευρώ και της Ε.Ε., αλλά μετά άλλαξε, επειδή γνωρίζει ότι οι αστικοί συντηρητικοί Ιταλοί ψηφοφόροι είναι περισσότερο φιλοευρωπαϊστές».

Ακόμα και αν ο θάνατος του Μπερλουσκόνι προκαλέσει ένα μικρό σοκ στη χώρα και την κυβέρνηση, είναι απίθανο να επηρεάσει άμεσα τον ρόλο της Ιταλίας στην Ευρώπη και τον κόσμο - ο "Cavaliere" (ιππότης) δεν είχε δραστηριοποιηθεί διεθνώς για πολύ καιρό. Ακόμη, όπως έχει υποτεθεί αρκετές φορές προσφάτως, ενδέχεται η Μελόνι να υιοθετήσει μία πιο μετριοπαθή στάση, προσεγγίζοντας το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Ο ηγέτης του Ε.Λ.Κ. Μάνφρεντ Βέμπερ (CSU) έχει ήδη ανακοινώσει την παρουσία του στην κηδεία του φίλου του Μπερλουσκόνι.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς