Στη μνήμη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης

Η επαναφορά του ζητήματος των γερμανικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είχε μια απρόσμενη, παράπλευρη συνέπεια. Πολλοί γερμανικοί εκδοτικοί οίκοι με αποκορύφωμα το 2016 άρχισαν να εκδίδουν μελέτες και μαρτυρίες για τη γερμανική κατοχή και τις ωμότητες στην Ελλάδα. Στα βιβλία αυτά έρχονται τώρα να προστεθούν και δύο έργα της ιστορικού Ρένας Μόλχο για τη δύστηνη μοίρα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που εκτοπίστηκαν και εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα του Άουσβιτς και του Μπίρκεναου. Το 1941 υπήρχαν στην Ελλάδα 31 παμπάλαιες εβραϊκές κοινότητες με 80.000 μέλη, 50.000 ζούσαν στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα ζουν στην Ελλάδα μόνο 5.000 περίπου Εβραίοι.  

Το βιβλίο «Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Dietz στη Βόννη. Ο κριτικός της ραδιοφωνίας Deutschlandradio ανέφερε στην παρουσίασή του: «Η μελέτη της Μόλχο εγκλείει μεγάλο εκρηκτικό δυναμικό. Περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τα στάδια της στέρησης των δικαιωμάτων, του εκτοπισμού και της εξόντωσης των Ελληνοεβραίων. Μέχρι σήμερα, υποστηρίζει η Μόλχο, τα εγκλήματα του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα και οι πράξεις των Ελλήνων συνεργατών των Γερμανών παραμένουν ατιμώρητα. Το μάθημα της ιστορίας στα σχολεία κυριαρχείται ακόμα από μύθους και απωθήσεις.»

Αλήθεια και αισχύνη

Την ίδια πτυχή εξαίρει μεταξύ άλλων στην παρουσίασή του και ο κριτικός της εφημερίδας Süddeutsche Zeitung: «Στην Ελλάδα πολλοί απωθούν προφανώς μέχρι σήμερα μια εθνική αλήθεια και ντροπή. Πολλοί Έλληνες που δεν ήταν Εβραίοι, ειδικά μάλιστα στη Θεσσαλονίκη, επωφελήθηκαν σύμφωνα με τη Μόλχο από τον ναζιστικό μηχανισμό δίωξης και εξόντωσης σαν ξεδιάντροποι ΄κληρονόμοι΄ εβραϊκών περιουσιών. Φαίνεται μάλιστα ότι μέχρι σήμερα η Αθήνα ελάχιστα διατεθειμένη είναι να επιστρέψει επίσημα σαν αποζημίωση αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Κατά τα άλλα οι Έλληνες διαθέτουν σήμερα το δικό τους νεοναζιστικό κίνημα με εντονότατη λαϊκιστική δράση, τη Χρυσή Αυγή. Αυτή έχει άλλες προτεραιότητες. Και φυσικά η τρομοκρατία του Ολοκαυτώματος μεταξύ 1941 και 1944 δεν έχει θέση στον δημόσιο λόγο της.»

Να προσθέσουμε ότι και ένα ακόμα βιβλίο της Ρένας Μόλχο που συνέγραψε μαζί με την καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Βίλμα Χαστάογλου-Μαρτινίδη, το «Ιστορία και αξιοθέατα των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη», μόλις επανεκδόθηκε στα γερμανικά, διορθωμένο και συμπληρωμένο, από το Κέντρο Νέου Ελληνισμού του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Σπύρος Μοσκόβου