Πολωνία: Συνέχιση της προεδρίας Ντούντα ή αλλαγή σελίδας;

«Σύντομα θα είναι όλα πάλι υπέροχα, σύντομα θα είναι όλα κανονικά». Με αυτούς τους στίχους ενός τραγουδιού της ροκ μπάντας Tilt συνοδεύει τις προεκλογικές του εμφανίσεις ο υποψήφιος πρόεδρος Ράφαλ Τρζασκόφκι από την πολωνική αντιπολίτευση. Η επιλογή του τραγουδιού δεν είναι τυχαία. Όπως παρατηρεί η πολιτική επιστήμονας Άννα Μάτερσκα Σοσνόφσκα μιλώντας στη DW, το τραγούδι αυτό τα τελευταία χρόνια συνόδευε πολλές διαδηλώσεις κατά του κυβερνώντος κόμματος του «Νόμου και της Δικαιοσύνης» (PiS), που ουσιαστικά κυβερνούσε μόνο του τη χώρα. Το τραγούδι συνοψίζει τις ελπίδες πολλών Πολωνών, «που λαχταρούν μια χαρούμενη, καλή, ενωμένη Πολωνία, όπου το δίκαιο σημαίνει δίκαιο και η δικαιοσύνη σημαίνει δικαιοσύνη», αναφέρει η πολιτική επιστήμονας χρησιμοποιώντας στίχους του Τζούλιαν Τούβιμ. Στίχοι που αντικατοπτρίζουν και την απόσταση του κυβερνώντος PiS από τις θεμελιώδεις αυτές αξίες.

Tι θα σήμαινε η απώλεια της προεδρικής εξουσίας για το PiS

O Ράφαλ Τρζασκόφσκι, δήμαρχος Βαρσοβίας, το τελευταίο διάστημα εμφανίζει ανοδική τάση στις προτιμήσεις των πολιτών. Μέχρι και την αναβολή των προεδρικών εκλογών τον Μάιο εξαιτίας της πανδημίας, το προβάδισμα είχε ο Αντρέι Ντούντα, τον οποίο υποστηρίζει το PiS. Αν είχαν διεξαχθεί οι εκλογές τον Μάιο εκτιμάται ότι θα είχε κερδίσει ήδη από τον πρώτο γύρο ο Ντούντα. Εντούτοις το κόμμα του Τρζασκόφσκι «Πολιτική Πλατφόρμα» εκμεταλλεύτηκε έξυπνα την κρίση του κορωνοϊού. Σύμφωνα με μερίδα δημοσκόπων ο Τρζασκόφσκι θα μπορούσε μάλιστα να νικήσει τον Ντούντα σε επαναληπτικές εκλογές. Η απώλεια του προεδρικού μεγάρου θα σήμαινε για το PiS κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό πλήγμα στο γόητρό του.

«Στην Πολωνία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι πολύ πιο δυνατός από ό,τι στη Γερμανία. Διαθέτει πραγματικές εξουσίες για παράδειγμα ως προς την πλήρωση σημαντικών θέσεων», εξηγεί στη DW ο Μπρόνισλαβ Κομορόφσκι, πρώην πρόεδρος της Πολωνίας την περίοδο 2010-2015. Το 2015 ο ίδιος απώλεσε την προεδρία από τον νυν πρόεδρο Αντρέι Ντούντα. Ο Κομορόφσκι πιστεύει ότι τώρα η ιστορία επαναλαμβάνεται, απλώς με διαφορετικό τρόπο. Ακριβώς όπως τότε οι πολίτες επέκριναν το δικό του «πολιτικό στρατόπεδο», έτσι και τώρα έχουν κουραστεί από το PiS και τον νυν πρόεδρο. Το PiS κατάφερε να διατηρήσει την απόλυτη πλειοψηφία στις κοινοβουλευτικές εκλογές το περασμένο φθινόπωρο. Εάν όμως χάσει τώρα στις προεδρικές, η αντιπολίτευση, με το βέτο του αρχηγού του κράτους, θα διέθετε ένα πολιτικό «πυρηνικό όπλο» που θα μπορούσε θεωρητικά να μπλοκάρει κάθε νομοθετική πρωτοβουλία. Ο επικεφαλής του PiS Γιάροσλαβ Κατσίνσκι προειδοποιεί μάλιστα ότι ένας πρόεδρος σαν τον Τρζασκόφσκι θα μπορούσε να «παραλύσει» το κράτος.

«Η Βαρσοβία για όλους»

Ο Τρζασκόφσκι ήταν επί πρωθυπουργίας Ντόναλντ Τουσκ υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, διετέλεσε ευρωβουλευτής και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ. Είχε ταχθεί επίσης στο παρελθόν ανοιχτά υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων υπογράφοντας σχετική χάρτα για τα δικαιώματά τους. Η εν λόγω χάρτα αποτελούσε ένα φιλελεύθερο κείμενο για τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Θέματα που αποτελούν «κόκκινο πανί» για το υπερσυντηρητικό PiS. O Tρζασκόφσκι προσπαθεί να επαναφέρει στο επίκεντρο της πολιτικής του την έννοια της κοινότητας σε καιρούς έντονης πόλωσης. Η κρατική τηλεόραση προσπαθεί να τον παρουσιάσει σαν πράκτορα του κακού, κυρίως ξένων δυνάμεων. Ο ίδιος πάντως δε διστάζει να ζητά ακόμη και το κλείσιμο του ειδησεογραφικού προγράμματος της πολωνικής κρατικής τηλεόρασης TVP, που είναι γνωστό για τους γεμάτους μίσος τίτλους ειδήσεων. Τα φιλικά προσκείμενα στο PiS πολωνικά ΜΜΕ κάνουν λόγο για την «πιο βάναυση απόπειρα εκφοβισμού των ΜΜΕ από το 1989».

Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της προεδρίας

Στη DW μίλησε και ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Αλεξάντερ Κβασνιέφσκι (1995-2005) ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η δεκαετία του 90 ήταν μια εποχή, κατά την οποία αναδείχθηκαν δυνατοί, ανεξάρτητοι πρόεδροι που εξελίχθηκαν σε υπερκομματικούς παράγοντες». Αυτό προσπάθησε κατά τη θητεία του και ο ίδιος. Ωστόσο για τον Αντρέι Ντούντα παρατηρεί ότι στην πραγματικότητα μάχεται για την εικόνα του, δεν θέλει να φαίνεται απλώς σαν την «η πένα» που προσυπογράφει τις αποφάσεις του Κατσίνσκι. Πιστεύει επίσης ότι ο Ντούντα δεν είναι εξτρεμιστής αλλά ότι απλώς πρέπει να εφαρμόζει τη γραμμή του PiS. Για τον Τρζασκφόσκι αναφέρει ότι είναι ένας «άνθρωπος της ισορροπίας», ο οποίος θα προσπαθήσει να εργαστεί για την υπέρβαση των διαιρέσεων στη χώρα.

Τι πιστεύει όμως ο διασημότερος ίσως πρόεδρος της Πολωνίας μετά την πτώση του κομμουνισμού; Ο Λεχ Βαλέσα, σε δηλώσεις του προς τη  DW ανέφερε τα εξής: «Οι διανοούμενοι πιστεύουν ήδη στον Τρζασκόφσκι, αλλά οι μεγάλες μάζες στις μικρές πόλεις και τα χωριά εξακολουθούν να πιστεύουν στον Κατσίνσκι».

Μαγκνταλένα Γκβοτζ Πάλοκατ, Βαρσοβία

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη