Ο Χάντκε διαβάζει Άναλι

Στις 6 Δεκεμβρίου ο Αυστριακός συγγραφέας Πέτερ Χάντκε κλείνει τα 70 του χρόνια, ένας εν ζωή κλασσικός της μοντέρνας λογοτεχνίας. Την ημέρα των γενεθλίων του θα παραλάβει το Μέγα Βραβείο Τέχνης του ομόσπονδου κρατιδίου του Salzburg. Προχθές το βράδυ ωστόσο άλλο πράγμα είχε κατά νου, όταν εμφανίστηκε στη αίθουσα εκδηλώσεων Kulisse στο Salzburg. «Αυτή», είπε, «δεν είναι μια εκδήλωση για μένα, είναι μια εκδρομή στο φίλο μου Δημήτρη Άναλι.» Είχαν γνωριστεί παλιά στο Παρίσι, όπου είχε ζήσει πολλά χρόνια ο συγγραφέας και διπλωμάτης Άναλις. Ο Χάντκε μετέφρασε επανειλημμένα στίχους του φίλου του από τα γαλλικά στα γερμανικά. Έτσι και την τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο «Πρελούδιο για το νέο κοσμικό ψύχος» που ο Άναλις δεν πρόλαβε να δει τυπωμένη. Κυκλοφόρησε αυτή την άνοιξη στα γαλλικά και γερμανικά, λίγους μήνες μετά το θάνατό του, από τον αυστριακό εκδοτικό οίκο Jung & Jung.

Γαλλικά, γερμανικά, ελληνικά

Προχθές το βράδυ ο Πέτερ Χάντκε διάβασε Άναλι στα γερμανικά και η γυναίκα του, η Γαλλίδα ηθοποιός Σοφί Σεμέν, Άναλι στα γαλλικά. Ας διαβάσουμε κι εμείς ένα ποίημα στα ελληνικά. Τίτλος του «Τα κενά του θανάτου στην Εσπερία»:

Πριν από τη λησμονιά που θα κρατήσει πολύ / Μερικές αγαπημένες εικόνες, σώματα, λοξές προοπτικές / Πίνακες, γλυπτά, αποχαλινωμένες θάλασσες, ξερολιθιές / Κι όλα όσα καταφθάνουν μόνα τους, καλεσμένα / Από τις παράταιρες φωνές της μνήμης, / Αναμνήσεις, παρ’ όλα αυτά ξεκάθαρες / Παρούσες την κάθε στιγμή.
Ανάμεσα στην τελεσίδικη ακινησία / Της τελευτής και την ανάρμοστη, / Υστερική τύρβη των ημερών μας / Απομένει ένα βλέμμα, απομένει ένα χέρι.

Το ποίημα αυτό του Άναλι, το εισαγωγικό της συλλογής, είναι θαρρείς γραμμένο σε μια στιγμή μετάβασης από την ύπαρξη στην ανυπαρξία, το ποίημα αυτό και μαζί του όλη η συλλογή είναι η αποκρυστάλλωση αυτής της ρευστής στιγμής ανάμεσα στο εδώ και την αντίπερα όχθη. Έτσι η εξόδια συλλογή του ποιητή Άναλι είναι ταυτόχρονα και τα εισόδια του ανθρώπου Άναλι στο άλλο βασίλειο.

Η φιλία των ποιητών

«Δεν ξέρω γιατί έγραψε τα ποιήματά του στα γαλλικά αν και ήταν Έλληνας», είπε ο Χάντκε. «Πάντως αυτός ο γηραιός κύριος που ακτινοβολούσε την αξιοπρέπεια του ελληνισμού ήθελε να γίνω φίλος του». Να μην ξεχάσουμε κι ένα τρίτο φίλο, τον Άραβα ποιητή Άδωνι, την αλληλογραφία του οποίου με τον Άναλι μετέφρασε επίσης ο Χάντκε στα γερμανικά. Ίσως η φιλία των ποιητών να μην είναι τίποτα άλλο παρά ένα ποτήρι λευκό κρασί και μια παρεμφερής ματιά στον κόσμο. Και η μέγιστη χειρονομία αγάπης να μεταφράζει ο ένας τους στίχους του άλλου. Φεύγοντας πριν από λίγους μήνες ο Δημήτρης Άναλις έγραφε σε ένα από τα ποιήματα της τελευταίας συλλογής: «Κάνοντας μια επίσκεψη στον κόσμο / κοιτάξαμε τη ζωή / χωρίς να τη δούμε, μας τύφλωσαν / τα χρώματα. Και τώρα / το μέγα σκότος των βλεμμάτων που κοιτούν κατάματα».

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη