Αποτέλεσμα μάρκετινγκ η ιταλική παραδοσιακή κουζίνα;

Υπάρχουν λίγα για τα οποία οι Ιταλοί είναι τόσο περήφανοι, όσο για την κουζίνα τους. Από πολλούς, όχι απαραίτητα Ιταλούς, θεωρείται επιτομή της παράδοσης και της απόλαυσης. Την ίδια στιγμή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε παγκόσμιο επίπεδο. Για πρώτη φορά η διάσημη cucina italiana θα φθάσει κυριολεκτικά μέχρι το διάστημα. Στο πλαίσιο των προσπαθειών της Ιταλίας να αναγνωριστεί η εθνική της κουζίνα ως άυλη παγκόσμια κληρονομιά της Unesco θα σερβιριστούν ζυμαρικά στους αστροναύτες της αποστολής που αναχωρεί σήμερα για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ISS. Ας σημειωθεί ότι ένας από τους αστροναύτες είναι ο Ουάλτερ Βιλαντέι, συνταγματάρχης της ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Το πρόγραμμα Italian Space Food διοργανώνεται υπό την ηγεσία του ιταλού υπουργού Γεωργίας Φρανσέσκο Λολομπρίτζιτα και προβλέπει ένα έτοιμο μενού ζυμαρικών για τα μέλη της αποστολής Axiom 3.

Το ταξίδι των αστροναυτών στο διάστημα συμπίπτει με την «Παγκόσμια Ημέρα Ιταλικής Κουζίνας» προς τιμήν του Αγίου Αντωνίου του Μέγα, προστάτη κρεοπωλών, αλλαντοποιών και αρτοποιών», προς μεγάλη ικανοποίηση της κυβέρνησης της Τζόρτζιας Μελόνι, που επιμένει στην παράδοση, προωθώντας προϊόντα Made in Italy.

«Οι Ιταλοί έμαθαν να μαγειρεύουν στις χώρες που μετανάστευσαν»

Πόσο παραδοσιακή είναι όμως πραγματικά η ιταλική κουζίνα; Επικριτές μιλούν για μια έξυπνη στρατηγική μάρκετινγκ πίσω από την ετικέτα «αυθεντική ιταλική κουζίνα» με ταυτοτικά χαρακτηριστικά. Ένας από τους επικριτές είναι ο ιστορικός Αλμπέρτο Γκράντι, ο οποίος με τις προκλητικές του θέσεις «βγάζει απ΄ τα ρούχα τους» πολλούς Ιταλούς. Μεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι η cucina italiana δεν είναι καθόλου παραδοσιακή, έχει ιστορία μόλις μερικών δεκαετιών και είναι αποτέλεσμα εξαιρετικού μάρκετινγκ. Μιλώντας στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων dpa ο Αλμπέρτο Γκάντι λέει: «Σχεδόν όλα όσα λέγονται για την ιταλική κουζίνα δεν ισχύουν».

Ο ιταλός ιστορικός έγινε διάσημος με το βιβλίο του Denominazione di Origine Inventata (DOI), «Επινοημένη Ονομασία Προέλευσης», μια παραφθορά της σφραγίδας ΠΟΠ για ιταλικά προϊόντα. Το ακρώνυμο DOI έδωσε τον τίτλο και στο ομώνυμο podcast του Αλμπέρτο Γκράντι.

Τα ιταλικά πιάτα αποτέλεσμα συνδυασμών, μιμήσεων και δανείων

Οι περισσότεροι Ιταλοί έμαθαν για την πίτσα μόλις τη δεκαετία του 1950, ισχυρίζεται ο Ιταλός ιστορικός. Η καρμπονάρα ήταν αρχικά αμερικανικό πιάτο, το τιραμισού και το πανετόνε σχετικά νέα γαστριμαργικά δημιουργήματα, ενώ η διάσημη παρμεζάνα παράγονταν στην πραγματικότητα στην αμερικανική πολιτεία Ουισκόνσιν. Οι πασίγνωστες ντομάτες Πατσίνο, από την ομώνυμη περιοχή της στη νότια Σικελία, ξεκίνησαν από καλλιεργητές στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Αλμπέρτο Γκράντι, οι Ιταλοί επιχειρούν να παρεμποδίσουν την εξέλιξη της κουζίνας τους. Κατά την άποψή του η ιστορία δείχνει ότι τα πιάτα που σήμερα θεωρούνται 100% ιταλικά είναι στην πραγματικότητα αποτέλεσμα συνδυασμών, μιμήσεων και δανείων. «Οι Ιταλοί δεν έμαθαν στην υφήλιο να μαγειρεύει. Έμαθαν οι ίδιοι να μαγειρεύουν ως μετανάστες στις χώρες όπου εργάζονταν».

Ο ιστορικός αμφισβητεί ότι η «Παγκόσμια Ημέρα Ιταλικής Κουζίνας» ή τα ζυμαρικά στο διάστημα ωφελούν την παραδοσιακή τέχνη της μαγειρικής. Η Παγκόσμια Ημέρα είναι απλά μια ακόμη διαφημιστική καμπάνια. Όπως λέει ο Αλμπέρτο Γκράντι αυτές οι δημοσιοσχετίστικες ενέργειες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση ειδικότητα της κυβέρνησης του Μελόνι. «Η παράδοση και η κουζίνα είναι ζητήματα που ακόμα και η Αριστερά αρέσκεται να προωθεί σε ένα βαθμό». Μένει να δούμε αν θα αρέσουν στους αστροναύτες του ISS τα έτοιμα ζυμαρικά και κατά πόσο η πρωτοβουλία θα φέρει την Ιταλία πιο κοντά στην αναγνώριση της κουζίνας της ως πολιτιστική κληρονομιά από τη Unesco.

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος