የድርቅ መባባስ ስጋት በአፍሪቃው ቀንድ

 

ኢትዮጵን ጨምሮ በአፍሪቃው ቀንድ ሃገራት ባለፉት ወራት የታየው ድርቅ ተጠናክሮ ሊቀጥል እንደሚችል የዓለም የሜቲሪዎሎጂ ድርጅትን መረጃዎች መነሻ በማድረግ የተመድን ጨምሮ የተለያዩ ተቋማት እያሳሰቡ ነው። የምሥራቅ አፍሪቃ የልማት በይነ መንግሥታት በእንግሊዝኛ ምህጻሩ ኢጋድ የአየር ንብረት ትንበያ ማዕከል ዳይሬክተር ጉለይድ አርተን «በሚያሳዝን መልኩ ለአምስት ዓመት በተከታታይ በዝናብ ወራት በቂ ዝናብ እንዳልዘነበ አስተማማኝ መረጃዎች እንደሚያሳዩ ነው ባሳለፍነው ሳምንት ዓርብ የተናገሩት። እሳቸው እንደሚሉትም በተለይ በድርቅ በተጎዱት የሶማሊያ፣ ኬንያ እና ኢትዮጵያ አካባቢዎች በዚህ መዘዝ ያልተጠበቀ እና አሳሳቢ ሰብዓዊ ቀውስ ሊከሰት ይችላል። ክሌር ኖሊስ የዓለም ሜቴሪዎሎጂ ድርጅት የመገናኛ ዘርፍ ባለሥልጣን ይኽንኑ ባሳለፍነው ሳምንት ይፋ አድርገዋል።

«ደረቅ እና መካከለኛ ሁኔታዎች በአብዛኞቹ የአካባቢው ስፍራዎች ሊኖር እንደምችል መረጃዎች አመላክተዋል። በተለይ ኢትዮጵያ፣ ኬንያ እና ሶማሊያ ውስጥ በድርቅ የተጎዱት አካባቢዎች እስከ ያዝነው ዓመት መጨረሻ ድረስ እጅግ አነስተኛ ዝናብ የሚያገኙ ይኾናል። ያልተጠበቀ የሰብዓዊ ቀውስ ሊደርስ በቋፍ ላይ ነን።»

ባሳለፍነው ሳምንት ሐሙስ የተመድ በበኩሉ በከፋ የረሀብ አደጋ ቋፍ ላይ ትገኛለች ባላት ሶማሊያ በድርቅ ምክንያት አንድ ሚሊየን ሰዎች ከቀያቸው መፈናቀላቸውን አመልክቷል። ከግማሽ ሚሊየን የሚበልጡት እነዚህ የድርቅ ተፈናቃዮችም በሀገሪቱ የድንበር አካባቢዎች እንደሚገኙም ተገልጿል። ድርቁ ባስከተለው ቀውስ ለረሃብ የተጋለጡት ቁጥርም ወደ አምስት ሚሊየን ሊጠጋ እንደሚችልም ነው የተነገረው። ካርላ ድራይስዴል የዓለም የጤና ድርጅት የኮሙኒኬሽን ጉዳዮች ባለሙያ ናቸው።

«በርካታ ቤተሰቦች እጅግ አደገኛ የሆኑ ርምጃዎችን እንዲወስዱ ያስገደዳቸው ይኽ ሁኔታ የዓለም የጤና ድርጅትን በጣም አሳስቦታል። በሺህዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ቤታቸውን ትተው ምግብ፣ ውኃ እና ለከብቶቻቸው መኖ ለመፈለግ ተሰደዋል። 700 ሺህ ሰዎች ሶማሊያ፣ ኢትዮጵያ እና ደቡብ ሱዳን ውስጥ በአሳሳቢ የረሀብ ሁኔታ ላይ ነው የሚገኙት።»

በእርግጥም ድርቁ ከወትሮው ለመክፋቱ የቦሮናዎቹ አርብቶ አደሮች የቅርብ ማሳያዎች ይሆናሉ። ዳስ ከተባለው የቦረና ዞን ወረዳ ከነቤተሰባቸው ተፈናቅለው ርዳታ ለመጠየቅ የተዳረጉት ጉራ ጅርሞ የኑሯቸው ምሰሶ የነበሩት ከብቶቻቸው አልቀው አሁን በጣት የሚቆጠሩ ብቻ እንደቀሯቸው፤ የእነሱንም ዕጣ ፈንታ ለመናገር እንደሚቸግራቸው ለዶቼ ቬለ ተናግረዋል። እንደሳቸው ሁሉ ከኤልወዬ ወረዳ ቦረና ዞን የተፈናቀሉት ኢዳ ጉዮም እንዲሁ ዝናብ ጠብ ባለማለቱ የእሳቸውም ሆነ በጎረቤት ኬንያ ያሉት ወገኖች ሳይቀሩ ከብቶቻቸው እንዳለቁ ነው የገለጹት። የአርብቶ አደሮቹ ከብቶች በድርቁ ምክንያት ማለቃቸውን የዱብሉቂ ወረዳ የአደጋ ስጋት ሥራ አመራር ተጠሪ የሆኑት አቶ ጃርሶ ቡሌም አረጋግጠዋል።

ቀደም ሲል በኦሮሚያ ክልል ስምንት ዞኖች ውስጥ በሚገኙ ቆላማ አካባቢዎች የተከሰተውን የዝናብ እጥረት ተከትሎ ለችግር ለተዳረጉ ወገኖች ድጋፍ ሲደረግ መቆየቱን የክልሉ የአደጋ ሥራ አመራር ኮሚሽነር ሙስጠፋ ከድሪ ለዶቼ ቬለ ገልጸው ነበር። የዝናቡ እጥረት አሁም በመቀጠሉ የችግሩን አስከፊነት እንዳባባሰው እና ለርዳታ ጥሪ መቅረቡንም ተናግረዋል።

የድርቁ ሁኔታ በሰሜን ኬንያ እና ሶማሊያም ተባብሶ መቀጠሉ ነው የሚነገረው። በኢትዮጵያ ሜቴሪዎሎጂ ተቋም መሪ ተመራማሪ እና የዋና ዳይሬክተሩ አማካሪ የሆኑት ዶክተር አሳምነው ተሾመ፤ ዝናብ የሚገኝበት ወቅት በሦስት እንደሚከፋፈል ያስረዳሉ። እሳቸው እንደሚሉትም በተለይ አሁን ድርቅ ተጠናክሮ የተከሰተባቸው የደቡብ ኢትዮጵያ አብዛኛ አካቢዎች በክረምት ዝናብ የሚያገኙ አይደሉም። ቦረናን ጨምሮ በደቡብ የሚገኙ አካባቢዎች የተሻለው የዝናብ ወቅታቸው በልግ ነው።

የዘንድሮው ክረምት በተመለከተ በአብዛኛው ጠንከር ያለ ዝናብ እና ቅዝቃዜ መኖሩ ይሰማል። የአዲስ አበባው ዘጋቢያችን ስዩም ጌቱ ዓለም አቀፍ የአየር ትንበያውን መሠረት አድርጎ ማብራሪያ የጠየቃቸው ዶክተር አሳምነውም ከሰኔ እስከ መስከረም በተለይ የክረምት ዝናብ ተጠቃሚ በሆኑ በአብዛኛው አካባቢዎች መደበኛ እና ከመደበኛውም በላይ የሆነ የዝናብ መጠን እንደሚኖር ትንበያው ቀድሞ መሰጡት ገልጸዋል። የበልግ ዝናብ ከጊዜ ወደጊዜ እየተዳከመ መሄዱን የተደጋገሙት ክስተቶች እያሳዩ መሆኑንም አጽንኦት ሰጥተዋል።

አሁን በአፍሪቃው ቀንድ አካባቢ እንደሚታየው የዝናብ እጥረቱ በአውሮጳም ታይቶ በማይታወቅ ደረጃ መባባሱን ከሳምንታት በፊት ማንሳታችን ይታወሳል። የአካባቢ ተፈጥሮ ይዞታን በቅርበት የሚከታተሉ የዘርፉ ባለሙያዎች ክስተቱን ከአየር ንብረት ለውጥ እንደሚያያዝ ይናገራሉ።

የዓለም ሜቴሪዎሎጂ ድርጅት ከጥቅምት እስከ ታኅሣስ ኢትዮጵያን ጨምሮ በአፍሪቃ ቀንድ ሃገራት የዝናብ እጥረቱ ቀጥሎ ድርቁን ሊያባብስ እንደሚችል አመላክቷል። አሁን ለምግብ እጥረት እና ተያያዥ ችግሮች የተዳረጉ ወገኖች ኹኔታም ወደከፋ ቀውስ እንዳይሸጋገር ተሰግቷል። እንዲህ ቅድመ ትንበያዎች መነገራቸው ከወዲሁ ሊደረጉ ለሚችሉ ዝግጅቶች እንዲበጅ ነውና የድርቁ ተጽዕኖ ብዙዎችን እንዳይጎዳ መጠንቀቁ ይመከራል።

ሸዋዬ ለገሠ

ነጋሽ መሐመድ