Yeşilden griye dönen Bursa'da tercihler de dönüşür mü?
5 Mayıs 2023
Ankara'dan önce hızlı trenle Eskişehir ardından otobüsle Bursa'ya doğru ilerlerken, iki yanda akan yeşillik, Osmanlı mirası kentin neden yıllarca "Yeşil Bursa" olarak anıldığını anlatıyor. Ancak yolculuk sonu Bursa'ya ulaşılıp şehir içlerine doğru ilerledikçe özellikle kentin görmüş geçirmişlerinin neden biraz da nostalji ile eski dönemlerin yeşiline duyduğu özlem daha iyi fark ediliyor.
Önemli tarım kentlerinden, dağların çevrelediği verimli bir ovanın kenarında kurulan şehir, son on yıllarda hızla sanayileşirken yerleşimini de ovaya doğru genişletmiş ve sanayi tesisleri ve çarpık yapılaşma ile yeşili giderek griye dönmeye başlamış.
Bursa'nın ilçelerinden Mudanya'dan il merkezine çalışmak için göçen orta yaşını geçmiş bir taksici eski Bursa'ya duyduğu özlemi "Çocukluğumda Mudanya'da denize girdiğimizde sahile bakınca sadece yeşil görürdük, şimdi ise baktığımızda gördüğümüz sadece binalar" sözleriyle anlatıyor.
Bursalıların sorunları ve beklentileri neler?
"Yeşil Bursa" olarak anılan Osmanlı mirası kadim kentin renginin hızla griye döndüğü gözlemleniyor. Şehrin "yeşilinin solması" ve giderek betonlaşması bu nedenle Bursalıların sıklıkla dile getirdiği konulardan biri. Ancak Bursa'nın tek sorunu çarpık kentleşme değil.
Seçim öncesinde Bursalıların şikayetçi olduğu konuların başında hayat pahalılığı ve işsizlik geliyor.
Tüm Türkiye'de olduğu gibi Bursa'da en çok konuşulan şey giderek artan fiyatlar. Eskiden gıda toptancılığı yaptığını söyleyen, şimdi ise emekli olan bir vatandaş "Eskiden ayda bir hanımla dışarıya yemeğe giderdik, ama artık gidemiyoruz. En pahalı olan da yemek ve gıda, mesela kıyafet de pahalı ama bir kez alınca 2-3 yıl giyilir. Ama insan her gün yemek yiyor" diyor.
Şehirde yaklaşık 600 bin emekli yaşıyor. Partilerin onlara yönelik vaatleri içinde enflasyon altında ezilen emeklileri en çok etkileyen ise Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu'nun bayram ikramiyelerinin asgari ücrete çıkartılacak olması.
Türkiye'nin dördüncü büyük şehri olan Bursa'nın Osmanlı'dan kalan tarihi dokusunu kaybetmekte olmasında gerek sanayinin daha ağırlık kazanması gerekse şehrin sürekli hem dış hem de iç göç alması önemli etkenler olarak gösteriliyor. Bu nedenle şehir sakinlerinin iktidarı suçladığı konuların başında ekonominin yanı sıra sığınmacılar konusu geliyor.
Her zaman göç alan bir şehir olan Bursa, Suriye savaşının ardından Türkiye'ye gelen sığınmacıların uğrak yerlerinden biri olmuş. Sanayi tesislerinde çalışan ya da küçük esnaflık yapan sığınmacılar kendileri de aslında farklı yerlerden göçle gelen Bursalılar tarafından benimsenmiş değil.
Bursalıların diğer bazı önemli sorunları ise genç işsizliği, ulaşım, hava kirliliği ve Marmara bölgesi için beklenen depreme dair gerekli hazırlıkların yapılmamış olması. Verilen vaatlere rağmen hızlı trenin hala şehre gelmediğini de söyleyen Bursalılar aynı zamanda sanayi tesisleri ile birlikte yoğun şekilde hissedilen hava kirliliğinden yakınıyor.
Partiler arası dengeler bu seçimde değişir mi?
Yaklaşık 2 milyon gibi bir yüksek bir seçmen oranıyla Bursa'nın 14 Mayıs'ta gerek Cumhurbaşkanlığı gerekse parlamento seçiminde vereceği karar önemli olacak.
Bursa Meclis'te 20 milletvekiliyle temsil ediliyor. 2018 genel seçiminde AKP 11, CHP 5, İYİ Parti ve MHP 2'şer milletvekili kazanmıştı. İki seçim bölgesi bulunan şehirde partilerin önemli adayları bulunuyor. AKP'nin adayları arasında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile eski İçişleri Bakanı Efkan Ala dikkat çekerken, listelerin yanlış yapıldığı ve Bursalı olmayan bu iki ismin Meclis'e gidince şehri unutacakları endişesi paylaşılıyor.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin oylandığı 2017'de referandumda Bursa yüzde 53,21 ile ‘Evet', yüzde 46,79 ile ‘Hayır' demişti. 2018'deki cumhurbaşkanlığı seçiminde ise Erdoğan yüzde 55,5 oy alırken, CHP'nin adayı Muharrem İnce yüzde 31,5 oranında kalmıştı.
Bu cumhurbaşkanlığı seçiminde de Erdoğan önde görünürken, partisi ile Erdoğan arasındaki makasın diğer bazı illerdeki gibi açılabileceğine işaret ediliyor.
Daha çok milliyetçi ve muhafazakâr bir seçmen ağırlığının hissedildiği kentte son dönemde ise ekonomik zorluklar, hayat pahalılığı ve giderek büyüyen genç işsizler ordusu ön plana çıkmış durumda. Bunun etkisiyle ibrenin Cumhur İttifakı'ndan Millet İttifakı'na kaymakta olduğu belirtiliyor, ancak bunun ne ölçüde olacağı belirsizliğini koruyor.
Şehre dair bazı son anketlere göre AKP'nin her iki seçim bölgesinde de ciddi bir oy kaybı yaşayacağı, buna karşılık CHP ve İYİ Parti'nin oylarının yükseleceği tahmin ediliyor.
Bursa'nın en deneyimli gazetecilerinden Olay Gazetesi Başyazarı Ahmet Emin Yılmaz, 47 yıllık meslek tecrübesiyle Cumhur İttifakı'nın bu seçimde eskisi gibi 11 milletvekili çıkarmasının çok zor olduğuna dikkat çekerken, bunun 8-9 vekile kadar düşmesini bekliyor. Yılmaz seçime dair beklentisini şöyle açıklıyor:
"AK Parti Bursa'da yine birinci parti ama 2018 kadar güçlü değil. Bunun da sebebi ekonomik sıkıntılar. Demirel'in meşhur sözündeki gibi tencerenin kaynaması sorun. Son bir aya kadar Millet İttifakı daha görünürdü ve psikolojik üstünlüğü vardı. Ama son bir ayda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sahaya inmesi havayı biraz değiştirdi. Yine de ben AK Parti'nin 11 vekil çıkarabileceğini düşünmüyorum."
Bu arada eski merkez sağ partileri DYP ve ANAP'ta il-ilçe başkanı ve yönetim kurullarında görev yapmış yaklaşık 50 eski Bursalı siyasetçi dün bir toplantı yaparak, Kılıçdaroğlu'nu destekleme kararı aldıklarını açıkladı. Bursa'da ilk kez böyle bir platform oluştuğuna dikkat çekiliyor.
Cumhur'dan kayan oylar kimlere gidebilir?
Peki parlamento seçiminde AKP ile MHP'den kayması beklenen oylar kimlere gidebilir?
Millet İttifakı'nın büyük ortağı CHP'nin 1. Bölge birinci sıra adayı Prof. Dr. Kayıhan Pala ekonomik sıkıntılar nedeniyle kendilerine gösterilen ilginin her zamankinden fazla olduğunu ancak iktidarın kara propagandası ile baş etmenin hayli güç olduğunu belirtiyor.
Pandemi dönemindeki çalışmaları ile de ön plana çıkan Halk Sağlığı Uzmanı Pala, şehrin önemli ve kronik sorunları bulunduğunu belirterek, şunları kaydediyor:
"Son 3 haftadır yoğun bir şekilde sahadayız. Daha önceki seçimde de yine bu bölgede adaydım ve aynı bölgeleri ziyaretimde değişimi çok net olarak gözlemliyorum. Kılıçdaroğlu'nun adaylığına yönelik ilgi önemli ölçüde artmış durumda. Toplumda bir değişim talebi hemen her kesimde var. İlk turu Kılıçdaroğlu'nun önde tamamlamasını bekliyorum."
Değişim talebi İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş'ın Salı günü kent meydanında düzenlediği mitingin katılımcıları arasında da hissediliyor. Çoğunluğunu kadınların ve gençlerin oluşturduğu mitinge ellerindeki Türk bayrağı ile katılan 20'li yaşların başlarındaki iki genç kız seçimin Kılıçdaroğlu lehinde birinci turda biteceğine inandıklarını söyleyerek, beklentilerini sorduğumuzda "Özellikle ekonomi ve sosyal hayat açısından bazı değişiklikler bekliyoruz. Birbirimize karşı da daha anlayışlı olmalıyız, eğer bunu başarabilirsek her şey çok daha iyi olur" yanıtını veriyorlar.
Aralık ayı sonlarında cinayete kurban giden ülkücü Sinan Ateş'le ilgili sır perdesinin aralanmaması da kentteki milliyetçi oyları etkilemiş görünüyor. Ancak bu cinayetin MHP oylarında büyük bir kırılmaya yol açıp açmayacağına ilişkin net bir görünüm yok.
İYİ Parti'nin Eğitim Politikaları Başkan Yardımcısı Sevinç Atabay Bursa 1. Bölge 2'nci sıradan aday. Atabay, Bursa'nın tarımın yanı sıra yurtiçi ve yurtdışına sanayi ihracatı açısından da önemli olduğunu hatırlatarak, şöyle konuşuyor:
"20 milletvekili çıkarmasına ve değer üreten bir şehir olmasına rağmen Bursa siyaseten yalnız bir şehir olmuş. 20 vekili olan bir şehrin bu kadar çok sorunu olmamalı. Şehir son 10 yılda çok fazla iç ve dış göç almış, demografik yapı hızla değişiyor. Yoğunluklu olarak Balkan göçmenlerinin olduğu; tarihi ve kültürel birikimi zengin şehrin bu yapısı yavaş yavaş kaybolmaya başlamış."
Yeşil Sol Parti'nin Bursa'daki şansı ne?
Bursa'da özellikle ikinci seçim bölgesindeki bir diğer dikkat çeken parti seçimlere Yeşil Sol Parti çatısı altında giren HDP. YSP, HDP'nin Bursa'da 7 Haziran 2015'te yakaladığı başarıya yeniden ulaşmaya ve milletvekili çıkarmaya çalışıyor. Ancak iktidar 2015 seçiminden sonra Bursa'daki seçim bölgelerini kendi lehine olacak şekilde düzenlediği için HDP seçmenlerinin oyları birinci ve ikinci bölgeye dağılmış durumda.
Yeşil Sol Parti'nin Bursa 2. Bölge ilk sıradan adayı Batman Milletvekili Necdet İpekyüz bugünlerde kapı kapı dolaşırken kanaat önderleri ile de bir araya geliyor.
Şehirde Muşluların ağırlıkta oluğu 400 bin kadar Kürt seçmenin bulunduğunu belirten İpekyüz, ikinci bölgede iki milletvekili çıkarmak istediklerini ve 2015 gibi bunu bir kez daha yapabileceklerini söylüyor. İpekyüz, "Ancak biz maratona 30 metre geriden başlamış gibiyiz. Seçmenlerimize YSP'ye atılmayan her oyun Cumhur İttifakı'na yarayacağını anlatmaya çalışıyoruz" diyor.
Eteklerine kurulduğu Uludağ'ın suyunu Osmanlı'dan kalan tarihi birkaç çeşme dışında pet şişe içinde para karşılığı içebilen ve yeşilini giderek çarpık kentleşmeye feda eden Bursa'nın seçimlerde tercihini ne yönde kullanacağı ilgiyle takip ediliyor.