TBMM'nin yasama karnesi nasıl?

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) bir yasama yılını daha geride bırakıyor.

Ekim ayına kadar tatile girecek olan Meclis'te bu yıl da muhalefetin sunduğu yasa teklifleri yasalaşmazken, Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin yasama faaliyetlerini gölgede bıraktığı belirtiliyor.

TBMM, bu yıl salgın nedeniyle oturumlarına kısa aralar vermek zorunda da kalsa, farklı alanlarda uluslararası anlaşmalar da dahil toplam 79 yasa yaptı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan son grup toplantısında yasama açısından verimli bir yıl geçirildiğini belirterek, "Meclisimiz gerçekten dolu dolu bir yasama dönemi geçirmiştir. Hiç şüphesiz Meclis çalışmalarının lokomotifliğini Cumhur İttifakı'nı oluşturan AK Parti ve MHP grupları üstlenmektedir" dedi.

"Meclisimiz Saray'ın vesayeti altında"

Peki, Meclis'in bu yılki yasama karnesi nasıl?

TBMM bugüne kadar 27. yasama döneminde yani son 3 yılda, 108 tanesi uluslararası anlaşma olan 188 kanun teklifini görüşerek kabul etti. Bunun için milletvekilleri sadece bu yıl toplam 650 saatten fazla çalıştı.

Ancak muhalefet Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesinin ardından Meclis'in giderek işlevsizleştirildiğini ve etkisiz kılındığını savunuyor. Eleştirilen bir başka husus da isterse ülkenin en önemli sorununa çözüm getirecek olsun, muhalefet partilerinin her yasa teklifinin mutlaka reddedilmesi. Erdoğan'ın "AKP ve MHP gruplarının lokomotif olduğu" sözlerine bu açıdan tepki var.

HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan eleştiri noktalarını DW Türkçe'ye şöyle özetliyor:

"AKP'li ve MHP'li milletvekilleri maalesef bir teklif vermiyorlar, yalnızca Saray'dan gelen fermanlara el kaldırıp el indiriyorlar. Oysa biz HDP'liler, İYİ Partililer, CHP'liler olarak yüzlerce kanun teklifini Meclis'e veriyoruz ama bu önerilerimiz gündeme dahi alınmıyor. Şu anda Meclisimiz Saray'ın vesayeti altında, yalnızca Saray'dan gelen fermanları görüşüyor."

Muhalefetten üç binin üstünde yasa teklifi

Peki, durum gerçekte nedir? Yani bazen seçmenlerinden tepki alan muhalefet, yasa yapmak için yeteri kadar çalışmıyor mu?

Bunun için DW Türkçe olarak istatistiklere baktık… Temmuz 2018'de başlayan 27. Yasama döneminde yani son üç yıldır hangi parti kaç kanun teklifi vermiş ve kaç tanesi kabul edilmiş, TBMM kayıtlarından derledik.

CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen'in sorusuna TBMM Başkanlığı'ndan verilen yanıta göre, Haziran ayı başı itibarıyla 27. Yasama döneminde AKP 290 yasa teklifi sunarken, CHP 2 bin 530, HDP 292, MHP 282, İYİ Parti 254 teklif sundu. Meclis Başkanlığı'na sunulan bu tekliflerden AKP'nin 172 teklifi kabul edilerek kanunlaşırken, muhalefet partilerinin hiçbir teklifi kabul edilmedi. Muhalefetin tekliflerinin büyük çoğunluğu halen komisyonda bekliyor.

Cumhur İttifakı ortağı MHP'nin tek başına sunduğu 282 adet yasa teklifi de Genel Kurul aşamasına gelebilmiş değil. Buna karşılık AKP ile MHP'nin ortak sunduğu altı yasa teklifinin beş tanesi kabul edilerek yasalaştı.

TBMM Genel Kurulu'nda AKP ile MHP'nin sandalye çoğunluğu (AKP: 288, MHP: 48) bulunduğu için iktidarın desteğini almayan bir teklifin yasalaşması teknik olarak mümkün değil.

CHP'li Antmen zaman zaman kendi seçmenlerinden de gelen eleştirilere karşılık şunları söylüyor:

"(Muhalefetin sesi çok çıkmıyor ya da muhalefet görevini iyi yapmıyor) bence doğru bir önerme değil. Ama (Meclis'te ne yapıyorsunuz? sizin getirdiğiniz kanun teklifleri kabul edilmiyor mu?) derseniz, evet. Bunun nedeni de Cumhurbaşkanlığı sisteminde AKP genel başkanının cumhurbaşkanı olması, her şeyi siyasallaştırması ve her şeyi kendine bağlaması nedeniyle Meclis'in olabildiğince işlevsizleştirilmeye çalışılması."

80 Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

Muhalefetin eleştirilerinin odağındaki Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile ilgili de rakamlar yine dikkat çekici.

CHP Milletvekili, anayasa hukukçusu İbrahim Kaboğlu'nun derlediği bilgilere göre, son üç yılda Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından çıkartılan kararname sayısı 15 Temmuz itibarıyla 80 adet. Kararnamelerin toplam madde sayısı 2 bin 455. Meclis'te çıkartılan yasaların toplam madde sayısı ise 2 bin 369 ve bu yasaların büyük çoğunluğu uluslararası anlaşma.

Komisyonlarda durum nasıl?

Meclis'in yasama faaliyetlerine yönelik eleştiriler sadece kanun yapma aşaması ile sınırlı değil.

Yasa tekliflerinin detaylı şekilde ele alınması gereken ihtisas komisyonlarının da istendiği kadar etkin çalıştırılmadığı savunuluyor.

Antmen, Adalet Komisyonu'nda görev yaptığını ve en çok kanun teklifinin bu komisyondan da geçtiğini hatırlatarak, şöyle konuşuyor:

"Yasa teklifiyle ilgili birkaç AKP milletvekili konuya hakim, hazırlanmış geliyor ama onun dışında teklifi imzalayan vekillerin hiçbirinin ne imzaladığını bilmediğini iddia ediyorum. Gelen bir kanun teklifinin imzacılarından birine soralım ‘burada ne var' diye, bilmezler. Ama bir iki AKP'li vekil Saray'la ve sarayın bürokratları ile oturup çalışıyor ve getirip onu komisyonda savunuyorlar."

Bu yasama döneminde en çok çalışan bir başka komisyon ise 28 kez toplanan Plan ve Bütçe Komisyonu oldu. Ancak iktidarın farklı alanlardaki maddeleri tek bir torba teklife koyarak sunması muhalefet tarafından yoğun şekilde eleştirilen bir yasa yapma yöntemi.

Plan ve Bütçe Komisyonu'nun aktif üyelerinden birisi olan HDP'li Paylan, komisyona sürekli torba yasaların sunulmasını eleştirerek, "Biz vatandaşın yararına; işçinin, memurun, çiftçinin, emeklinin yararına pek çok yasa teklifi veriyoruz ancak gündeme alınmıyor. Yalnızca Saray'dan gelen fermanlar, onlar da sermayenin yararına olan fermanlar maalesef görüşülüyor" diyor.

Covid-19 salgınının tüm ülkeyi etkilediği bir dönemde Meclis Sağlık Komisyonu'nun sadece bir kez toplanması da kayıtlara yansımış durumda.

TBMM, gündemindeki son torba yasayı da kabul etmesinin ardından Ekim ayı başına kadar tatile girecek.

Gülsen Solaker

© Deutsche Welle Türkçe