Tayvan'da seçim öncesi sukisat girişimi

Seçimlere hazırlanan Tayvan’nın Devlet Başkanı Çen Şui-bian uğradığı silahlı saldırı sonucu yaralandı. Devlet Başkanı Yardımcısı Annette Lu’nun da yaralandığı saldırının kimler tarafından gerçekleştirildiği bilinmiyor. Devlet Başkanı ve yardımcısı kaldırıldıkları hastanede tedavi altına alındılar, ancak her ikisinin de durumlarının hayati olmadığı bildirildi. Ayrıca devlet başkanlığı seçimlerinin ertelenmeyeceği de açıklandı.

Tayvan’da yapılacak seçimler ise Tayvan’ın Çin ile arasındaki gergin ilişkinin seyri bakımından önemli. Çünkü Adalılar tam bağımsızlık istiyor. Çin ise Tayvan‘ı gerekirse zor kullanılarak birleştirilecek bir eyalet olarak görüyor. Diğer taraftan ABD, askeri harcamalarını arttırma kararı alan ve 500 kısa menzilli füzeyi Tayvan’a yönelten Çin’in karşısında yer alıyor. ABD‘nin Ada halkının savunmasından yana tavır koyması, Tayvan ve Çin arasındaki gergin ilişkiyi daha da çıkmaza sokuyor.

"Tayvan Çin’in bir eyaleti mi?"

”Tayvan bağımsız bir ülke mi yoksa Çin’in bir eyaleti mi?” Bu sorunun yanıtı 50 yıldır verilemedi. Çin’in 1949‘ta biten iç savaştan beri ‘asi yavru vatan‘ olarak gördüğü Tayvan’da yaşayanların bile bu konudaki görüşleri farklı. Milliyetçiler için tek çözüm var: Çin‘le birleşmek! Buna karşın tam bağımsızlık isteyenlerin sayısı da az değil. Ancak her iki cephe de Çin’in ağır baskısı altında. Çünkü Pekin’deki kominist yönetim, her ne şartta olursa olsun Tayvan’ı geri istiyor.

Seçimler öncesi yapılan anketler ise Devlet Başkanı Çen Şui-bian ile sağcı rakibi Lian Çan’ın başabaş gittiklerini gösteriyor. Ancak görüş ve önerileri de birbirinden farklı. ”Önce Tayvan!” diyen Çen Şui-bian daha ılımlı yaklaşarak en azından denizin bir yakasının silahtan arınmış bölge olarak tespit edilmesini öneriyor. Lien Çan ise açıklamaları daha keskin. Chan ”Çin’e hayır” diyerek Pekin’in egemenliğini reddediyor.

Devlet Başkanı Çen Şui-bian, seçim günü halk oylamasına gidilmesini önerdi. Adalılar şimdi iki soruya cevap verecek: Çin tehdidi karşısında, Tayvan’ın savunma gücünün artırılsın mı? ya da Çin ile sorunun çözümü için daha ılımlı görüşmeler mi yapılması gerekir?

Ekonomik ilişkiler

Diğer taraftan Tayvan, Çin’in doğrulttuğu kısa menzilli füzeler dışında Avrupa’nın politik baskısıyla da karşı karşıya. Avrupa bugüne kadar Tayvan’ın bağımsızlık mücadelesini destekliyordu. Ancak ‘U‘ dönüşü yapan Batı şimdilerde Tayvan hükümetine, ”İlişkileri bozacak girişimlerde bulunmayın” baskısı yapıyor.

Bağımsızlık hareketini çıkmaza sokan diğer önemli bir unsur da Tayvan ve Çin arasındaki ticari ilişkiler. Tayvan geçtiğimiz 10 yıl içinde Çin’de 60 milyon dolarlık yatırım yaptı. Bunun sonucu bir milyonun üzerinde Tayvanlı, çalışmak için Çin’e göç etmek durumunda kaldı. Yani bir bakıma Tayvan, ekonomik anlamda Çin’e bağımlı.