Türkiye'nin maske yardımları şeffaf mı?

Türkiye, Almanya’nın Kuzey Ren Vestfalya (KRV) eyaletine 2 milyon koruyucu maske yolladı. Alman medyası ise Almanya'nın, söz konusu maske yardımının gizli kalmasını istediğini öne sürdü. KRV bölge yetkililerinin yapıldığına dair DW Türkçe’ye onay verdiği bu sevkiyat Almanya’da şaşkınlıkla karşılandı. KRV Parlamentosu’ndaki Birlik 90/Yeşiller Grubu, maskeler hakkında verdikleri önergede "Türkiye’ye bu bağış karşılığında herhangi bir vaatte bulunuldu mu?" diye sordu.

Grup adına önergeyi veren milletvekili Berivan Aymaz ise, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada İngiltere’deki sorunlu malzemeler hakkındaki iddiaları hatırlatırken, Almanya’daki maskelerin durumuna dair bölge milletvekillerinin hiçbir bilgisinin ve denetiminin olmadığını belirtti.

Buna ek olarak, İngiltere’ye giden 400 bin önlüğün bir kısmının sağlık standartlarına uymadığı için geri gönderilmesi hala gündemde.

Peki Türkiye'den nereye, kaç tane maske gönderildi? Ve bu yardımlar hakkında bilinenler neler?

"Bu bağıştan parlamento olarak haberdar değildik"

Alman kamu yayıncılık kurumu ARD’de iki gün önce yer alan habere göre, Türkiye’nin KRV’ye gönderdiği iki milyon maskeyi gizli tutma konusunda Almanya talepe bulunmuştu.

KRV Eyaleti Yeşiller Milletvekili ve sözcüsü Berivan Aymaz ise haberde yer alan iddialar hakkında verdiği soru önergesini DW Türkçe’ye anlattı. Aymaz, "Birkaç gün önce basın aracılığıyla Türkiye’den KRV’ye iki milyon maskenin bağış edildiğini öğrenmiş bulunduk. Bu haber tabii ki bizi şaşırttı. Çünkü böyle bir bağıştan parlamento olarak, milletvekilleri olarak haberdar değildik. Bu bağışın ne zaman gerçekleştiğine, kimler tarafından nerede karşılandığına dair hiçbir bilgimiz yok" ifadesini kullandı.

Aymaz, aynı zamanda "Bağışta bulunan maskeler nerede? Hangi cins maskeler söz konusu? Bu konularla ilgili de bilgimiz yok. İngiltere’ye yapılan yardımların sorunlu olduklarına dair bilgiler almaya başladık. Bugün basına yansıdı. Ancak biz Almanya'ya Türkiye’den yapılan bu yardımın tam olarak ne olduğunu, maskelerin kalitesini, dağıtılıp dağıtılmadığını bilmiyoruz" yorumunda bulundu.

Bağışların şeffaf bir şekilde gerçekleşmesi gerekliliğine ve Türkiye’de birçok kurumda uygun maske bulunamadığına dair iddialara da dikkat çeken Aymaz, "Şu anda korona salgını ile birlikte bütün dünyada malzeme sıkıntısı yaşanıyor. Bu anlamda uluslararası ve insani yardımlaşmanın önemli olduğunu da düşünüyoruz. Ancak uluslararası yardımlaşmaların siyasi iktidarın içe dönük propagandası için kullanılması, insani yardımlaşmanın değil, tamamen politik amaçların hedeflediğini gösterir. Böylesi bir amaca KRV’nin ve Alman siyasetinin kesinlikle alet olmaması gerekiyor" dedi.

Almanya’da maske yardımı neden gizli tutuldu?

Söz konusu ARD haberi, Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti Başbakanı Armin Laschet ile Dışişleri Bakanı Heiko Maas arasında maske yardımı konusunda tartışma yaşandığı iddialarına da yer vermekte. Almanya Dışişleri Bakanlığı ise konu ile ilgili henüz bir açıklama yapmadı.

Türkiye’deki insan hakları ihlallerine dikkat çeken Aymaz ise, ülkede gizli tutulan bağış ile ilgili olarak "Türkiye’ye bu bağış karşılığında herhangi bir vaatte bulunuldu mu?" sorusunun çok önemli olduğunu ve bu durumun şeffaf bir şekilde açıklığa kavuşması gerektiğini belirtiyor. Aymaz'ın, maske yardımının şimdiye kadar gizlenmiş olmasıyla ilgili görüşleri ise şu şekilde:

"Basına yansıyan haberlerden, Türkiye’den yapılan bağışın Alman Dışişleri Bakanlığı ile de görüşüldüğü, ve hatta Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın böylesine bir bağışı benimsemediğini çıkarıyoruz. Kendisi Türkiye’deki insan hakları ihlallerini de göz önünde bulundurarak böylesi bir bağışın propaganda amaçlı kullanılabileceğini ifade etmiş. Büyük bir ihtimalle, bu sebeple, Almanya’nın Türkiye’den aldığı bu bağışı kamuoyunda paylaşmama konusunda özenli davrandığını düşünüyorum. Ama bunun açıklamasını tabii ki hükümet bize sunmalı."

Diğer ülkelere gönderilen maske sayısı ne kadar?

Koronavirüs krizi kapsamında yapılan yardımlar çeşitlilik gösteriyor.

ABD, İspanya, İtalya, İngiltere, Sırbistan ve Çin gibi birçok ülkeye maske yardımı yapıldığı bilgisine resmi kaynaklardan ulaşılabiliyor. Ancak yapılan her sevkiyattaki ürünlerin içeriği, gönderilen malzemelerin cinsleri, hangi şirketlerin aracı olduğu ve ürün sayıları gibi özellikler hakkında iki taraftan da detaylı ve şeffaf bilgiye ulaşmak çoğu zaman mümkün değil.

Türkiye’de ve yardım yapılan ülkelerdeki resmi kurum ve yetkililerin, gönderilen maske sayıları hakkında kamuoyu ile paylaştıklarından ise aşağıdaki tablo ortaya çıkıyor. Ayrıca İran’a 82.000, Kosova’ya 33.000 ve Irak’a 30.000 maske gönderildiği Sağlık Bakanlığı, Kızılay, Kosova Kızılhaçı ve Erbil Başkonsolosluğu gibi farklı kurumlar tarafından paylaşılan veriler arasında.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, haftalar önce Almanya’dan 2 milyon maske talebi olduğunu ve bu talebin onaylandığını paylaşmıştı. Ancak konu üzerine iki taraftan da başka bir açıklama gelmemişti.

Buna ek olarak, İngiltere hükümeti, Nisan ayında Türkiye’den ülkeye giden bir sevkiyatta 250 bin adet kişisel koruyucu ekipmanın arasında 150 bin maske ve 100 bin koruyucu kıyafet olduğu bildirildi. Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) ise, ülkeye yapılan üç sevkiyatın en son ayağında, içinde 400 bin adet koruyucu önlüğün yer aldığı 84 ton kişisel koruyucu ekipman gönderildiğini belirtmişti. Ancak İngiltere basını bu önlüklerin güvenlik standartlarına uymadığı ve iade edilebileceği belirtiliyor.

COVID-19 ile mücadele kapsamında birçok ürünün ihracatı ön izne tabi tutularak, resmi kurumların onayından geçmesi gerekli. Dolayısıyla İngiltere gibi ülkeler için verilen satış izinleri de yardım olarak tanımlanıyor.

Defne Altıok

©️ Deutsche Welle Türkçe