Sofya geçmişle hesaplaşıyor

Bulgaristan’ı 1989 yılına dek 45 yıl boyunca aralıksız yöneten komünist rejimle hesaplaşma devam ediyor. Parlamentonun geçen yıl aldığı bir kararla siyasi polise çalışan muhbirlerin dosyası, sivil ve askeri yetkililerin yanı sıra medya, adli makamlar ve üniversitelere açılmıştı. Bulgaristan Cumhurbaşkanı Georgi Pırvanov'un da ajanlık sicil dosyasının ortaya çıkmasını sağlayan araştırmaların kapsamının daha da genişletileceği açıklandı.

Bulgaristan’da komünizm döneminin siyasi polisinin arşivlerini araştıran komisyonun eski başkanı, milletvekili Metodi Andreev, eski Doğu Bloku üyesi birçok ülkede geçmişle hesaplaşma sürecinde önemli mesafe kaydedildiğini belirtiyor.

Diğer ülkelerde düzenlemeler farklı

Andreev, Doğu Alman ve Çek Cumhuriyeti gizli servisi mensuplarıyla ilgili yasal düzenlemeler yapılarak bu kişilerin üst düzey kamu görevlerine gelmelerinin önlendiğini kaydediyor. Macaristan ve Polonya’da bu doğrultuda adımlar atıldığını vurgulayan Metodi Andreev, Bulgaristan’da ise komünist dönemdeki gizli servis mensuplarına hala yasal yaptırımlar uygulanmadığını söylüyor.

Doğu Avrupa’nın eski komünist ülkelerinde geçmişle hesaplaşılırken belli ölçütler tartışılıyor. Hesaplaşmanın boyutları ve yaptırımların şiddeti, üzerinde durulan temel konulardan. İç istihbarat ile ilgilenen siyasi polis ile ülke dışında casusluk faaliyetlerinde bulunan dış istihbarat örgütünün mensupları arasında ayrım yapılması gerektiği, tartışmada bir başka boyut olarak öne çıkıyor.

Casuslar önemli görevlere getirildi

Komünizm döneminin siyasi polisinin arşivlerini araştıran komisyonun eski başkanı, milletvekili Metodi Andreev, Bulgaristan’da geçen aylarda birçok diplomatın eski komünist gizli servise çalıştığının ortaya çıktığını hatırlatıyor.

Andreev, “NATO ve Avrupa Birliği üyesi bir Bulgaristan’ın hala bu eski casusları dışişleri bakanlığı bünyesinde görevlendirmesi aptalcadır” diyor ve komünist istihbarata çalıştığı ortaya çıkarılan Bulgar görevlilerin, eski Rus istihbarat birimleri adına da görev yapıp yapmadığının araştırılması gerektiğini savunuyor.

NATO ve Avrupa Birliği’nin genişlemesi, Batı’da, iki taraflı çalışmaya devam eden Doğu Avrupalı diplomat kaygısını beraberinde getiriyor. Batılı kurumlar, eski komünist ajanların, kimi zaman şantaj ve benzeri yöntemler kullanılarak Moskova’ya çalışmaya zorlanabileceği ihtimali üzerinde duruyor.

Yasal ve ahlaki boyut tartışması

Bulgaristan’da komünist geçmişle hesaplaşma sürecinin yasal yönlerinin yanı sıra ahlaki boyutu da tartışılıyor. Komünizm döneminin siyasi polisinin arşivlerini araştıran komisyon, bu yıl içinde Cumhurbaşkanı Georgi Pırvanov'un da ajanlık sicil dosyasını ortaya çıkardı. Pırvanov'un "Gotse" takma adıyla, kendisine bağlı 12 eski ajanı çalıştırdığı, özellikle Makedonya ile ilgili olarak ücret karşılığı istihbarat analizleri yaptığı gün ışığına çıktı.

Bulgar milletvekili Andreev, “Komünist gizli servisle çalıştığı ortaya çıktığı halde cumhurbaşkanı işbaşında kalmaya devam eden tek Avrupa ülkesiyiz” diyor ve Pırvanov’u istifaya davet ediyor.