Schengen'in 'öteki' yüzü
29 Mayıs 2013
Schengen Antlaşması'nın üye ülkeler arasındaki sınır kontrollerini kaldırması, birçok insana hareket özgürlüğü tanıyor. Almanya'da oturup hiçbir bürokratik engele takılmadan, hatta sınırı geçtiğini bile fark etmeden Hollanda veya Belçika'ya alışverişe gitmek mümkün.
Ancak bu özgürlükten her Schengen üyesi ülkenin memnun olduğu söylenmez. Örneğin, Slovakya bu ülkelerden biri… Zira 2007 yılında Macaristan sınırının açılması, sınır kasabalarında yaşayanları bazı sorunlarla karşı karşıya bırakmış. Hatta Slovakya-Macaristan sınırına yeniden bariyerlerin döşenmesini isteyenlerin oranı hiç de az değil.
Slovakya’nın güneyindeki Macaristan sınırında bulunan Slovenske Darmoty kasabasının Belediye Başkanı Denisa Arva-Yova, her sabah saat 8’de halkının şikâyetlerini dinlemeye başlıyor. Masasının arkasında bulunan duvarda hem Slovakya bayrağı, hem de sarı yıldızların dizili olduğu AB bayrağı asılı. 600 haneli kasabayı Macaristan'dan ayıran tek unsur, sadece İppel Irmağı.
Birçok sorunu beraberinde getiriyor
Belediye Başkanı Arva-Yova'ya göre, komşu ülkenin bir taş atımı mesafede olması, birçok sorunu da beraberinde getiriyor:
"Karşı taraftaki evsiz insanlar ırmağı geçip bizim kasabaya geliyor, burada içip etrafa zarar veriyorlar. Bu tarz olayları eskiden bilmezdik biz. Tabii eskiden de hırsızlık olayları olurdu ama günümüzde suç oranları, ciddi ölçüde artmış durumda. Mağdurlar ise genellikle bizim kasabada yaşayan yaşlı insanlar."
Kasabada hizmet veren dükkânların işleri de iyi gitmiyor. Zira Macaristan tarafındaki, 24 saat açık büyük süpermarketler, Slovakya tarafındaki mağazaların müşterilerini de kendine çekiyor. Ancak 56 yaşındaki Bohuslav, yine de ne bu süpermarketlerdeki geniş ürün yelpazesine ne de ucuz fiyatlara kandığını belirtiyor. Ona göre sınır açıldığından bu yana kasabadaki hayat giderek kötüleşti.
Bohuslav, "Benim evimi de yağmaladılar. Bahçeme giren hırsızlar, sonra beni de dayaktan geçirdi. Burada yaşayan insanlar, artık korku içinde. Herkes kendini evine kapatıyor. Avrupa Birliği’nin canı cehenneme! Ben sınırların yeniden denetlenmesini isterdim" diyor.
Birçok kasaba aynı durumda
Bir saat uzaklıktaki başka bir sınır kasabasında ise eski gümrük noktası bulunuyor. Demir parmaklıklarla çevrili üç katlı binanın kapısını, ilçenin Belediye Başkanı Yuray Badinka açıyor. 2007 yılının sonuna kadar, gümrük polislerinin lojmanı olarak kullanılan bina, şimdi bomboş. Ancak Belediye Başkanı Badinka’ya göre, duvarlardan sıvası dökülen, koridorlarında farelerin koşuşturduğu binanın yine de masrafları çok yüksek.
Badinka "Devlet bu binayı ücretsiz olarak bize tesis etti. Ancak o günden bu yana başımıza dert olmaya başladı. Zira bu büyük tesisin enerji masraflarını bizim ufak beldemiz karşılayamıyor. Aslında burayı bir otele dönüştürmeyi düşündük ama tadilat için dahi yeterli bütçemiz yok" şeklinde konuşuyor.
Slovakya’nın Macaristan’a açılan başka bir sınır kasabası Velke Kosihy’de de durum farklı değil. Sınır açıldıktan sonra yöre halkının birçok büyük planı suya düşmüş. Bu kasabadaki eski gümrük binasının bodrum katı şimdi derme çatma bir spor salonu olarak hizmet veriyor. Binanın çatı katında ise Macaristan sınırındaki kablo fabrikasında çalışan Rumen işçiler yaşıyor.
Semtin muhtarı Layoş Çoka, AB’den ve sınırların açılmasından uğradığı hayal kırıklığını "Her şeyin bir de kötü yanı var. Eskiden burada aktif olan birçok firma iflas etti. Eskiden en azından işimiz vardı. 1989 yılındaki devrimin ardından her şeyin daha iyi olacağından emindim. En azından 20 yıl içinde durumumuz daha iyi olur diye düşünüyordum. Ama öyle olmadı" sözleriyle ifade ediyor.
©Deutsche Welle Türkçe
Stefan Heinlein / Başak Demir
Editör: Başak Özay