Rize: Erdoğan'ın memleketinde muhalefetin şansı var mı?
3 Mayıs 2023
Rize, bağımsız aday Mesut Yılmaz'ın 2007'de aldığı tek milletvekilliği dışında AKP döneminde yapılan tüm seçimlerde tüm milletvekillerini AKP'ye verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın hala çok güçlü olduğu ilde gözler muhalefetin milletvekilliğini kazanıp kazanmayacağına çevrildi.
280 bin seçmenin olduğu Rize, 3 milletvekili çıkarıyor. Rize, Eski Başbakan Mesut Yılmaz'ın ardından Başbakan ve cumhurbaşkanı olarak seçilen Erdoğan'ın memleketi olması nedeniyle adeta bir "lider" kenti. Kentte Erdoğan'a yönelik hemşehrileri olmasınınötesinde büyük bir sevgi hakim. Kente girildiği andan itibaren her yerde Erdoğan'ın dev posterleri dikkat çekerken şehrin ana meydanında ise 6 dev Erdoğan portresi dikkat çekiyor.
Adaylar heyecan yaratmadı
Geçmiş seçimlerde de Rizelilerin tercihi Erdoğan ve AKP'den yana oldu. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, Rizelilerin yüzde 76,9'unun oyunu aldı. Cumhur ittifakı ise yüzde 77,3 oy almayı başardı. 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde de AKP yüzde 73 oy alarak seçimleri ezici bir üstünlükle kazanmayı başardı. Erdoğan, Rize mitinginde, "Ben böyle bir katılımı ilk kez görüyorum, bu kez bir başka" ifadelerini kullandı.
Rize’nin kendisine ve partisine yönelik bu sevgisini bilen Erdoğan Rize milletvekillerini ise bakan ya da genel başkan yardımcısı olarak hep üst kademelerde tuttu. 14 Mayıs seçimlerinde iki eski bakan Hayati Yazıcı ve Osman Aşkın Bak listede kendisine yer bulamazken Erdoğan'a yakın isimlerden Muhammet Avcı ilk sırada yer aldı. Diğer adaylar ise Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu üyesi Hakan Mertoğlu 2; Rize'nin sevilen siyasetçilerinden Yılmaz Katmer ise 3. sırada aday gösterildi. İYİ Parti'nin aday çıkarmadığı Rize'de Millet İttifakı ise tek listede buluştu. İnşaat Mühendisi olan Tahsin Ocaklı, Rize'nin Ardeşen ilçesinde tanınan isimlerden. CHP'de ikinci sıra adayı daha önce Meclis Başkanlığı yapan Köksal Toptan ile de akrabalığı da olan İYİ Partili Köksal Toptan oldu. Üçüncü sıra adayı ise Saadet Partili Muhammet Yıldız oldu.
Ancak, AKP'nin de CHP'nin de adaylarının şehirde büyük heyecan yaratmadığı bir gerçek. Her iki partiye yakın seçmen de adaylarının yanlış olduğu yorumunu yapıyor.
"Erdoğan tamam ama…"
Kentte seçmenin büyük bir bölümü cumhurbaşkanlığı seçiminde oyunu Erdoğan'a vereceğini ifade ediyor. Erdoğan'ın hemşehrileri olmasının yanı sıra araba, uçak ve gemi gibi yerli projelerin ve Rize'ye gelen yatırımlar da Erdoğan'ın oyunu korumasında önemli faktörlerden. Alım gücünün düşmesi, işsizlik şehirde tüm Türkiye'de olduğu gibi sokağın en önemli gündemi. Ancak seçmenler bu problemlerin ağırlıklı olarak, "yabancı güçlerden" ve "marketlerin manipülasyonundan" kaynaklandığını savunuyor. Bu nedenle Erdoğan'dan ciddi bir kopuş şehirde görülmüyor.
Gazeteci Gençağa Karafazlı da Rize'nin genel yapısının milliyetçi ve muhafazakâr olduğunu belirterek, "Recep Tayyip Erdoğan burada her zaman bir adım önde diyebiliriz. 10 kişiyle konuşursanız 1 kişi belki 'Erdoğan'a vermem' diyor. Ancak AKP'nin bu seçimlerde cumhurbaşkanının memleketinde çok ciddi bir oy kaybı yaşayacağını düşünüyorum. Açık açık AKP'ye oy verilmeyeceği seslendiriliyor" değerlendirmesi yaptı.
Karafazlı'nın da ifade ettiği gibi kentte de birçok seçmen oyunu Erdoğan'a vereceğini ifade etmesine karşın AKP'ye vermeyeceğini de dillendiriyor.
Emekli Hızır Çataklı isimli vatandaş, "Oyumuz elbette Erdoğan'a, o yaşadıkça oyumuz belli. Çocuklarımızın geleceği için Erdoğan'a vereceğiz" derken milletvekilliği oyunun sorulması üzerine, "O konu ayrı o bana kalsın. Bazı eksikler var, AKP'liler bilirler" diyerek AKP'ye oy vermeyeceği mesajını veriyor. Kerem İşyar isimli seçmen de "Oyumuz elbette Tayyip Erdoğan'a ama milletvekilliğinde vermem, bunu sadece ben değil çevremde de diyen de çok" değerlendirmesi yaptı.
46 yıl sonra ilk olur mu?
Nihat Dağlar adlı seçmen de aynı şekilde Erdoğan'ın yanı sıra Büyük Birlik Partisi'ne oy vereceğini kaydediyor. Şehirde AKP'den kopanların genel olarak adresi ise Yeniden Refah Partisi ve BBP olarak ön plana çıkıyor.
Bu esnada söze giren bir vatandaş, "Rize Erdoğan'ı satmaz, sorun yok reis yine seçilecek" diyor.
CHP seçmeninde ise AKP'den bu kopuş görülürken tek liste ile seçime giren Millet İttifakı'na yani CHP'ye olumlu yansıyacağı düşünülüyor. AKP'den yaşanacak oy kopmasının 46 yıl sonra CHP'ye milletvekilliği kazandıracağı beklentisi oldukça fazla.
2018 seçiminde Rize'den yaklaşık 42 bin oy alan Millet İttifakı'nın vekil çıkarması için 51-52 bin bandında oy alması gerekiyor.
Gazeteci Karafazlı da, "22 yıl sonra ve CHP açısından 46 yıl sonra bir milletvekili çıkarma olasılığı yüksek görünüyor. AKP'nin de 3 milletvekilliğini çantada keklik olarak görme imkanı kalmadı" dedi.
Kılıçdaroğlu'na ve CHP'ye oy verecek seçmenin gerekçeleri ise "ülkedeki adalet ihtiyacı", "işsizlik" ve "alım gücünün düşmesi" olarak sıralanıyor.
Kılıçdaroğlu'na oy vermeyeceklerini söyleyenlerin ana gerekçesi ise "HDP ile birlikte hareket etmesi" olarak dillendiriliyor. Kerim İşyar adlı vatandaş, "Apo'yu, Demirtaş'ı çıkartacakmış" derken bu nedenle CHP'ye oy vermeyeceğini ifade ediyor.
AKP seçmeni Esra Elban isimli seçmen de "market fiyatlarının yüksek evet ama ülkenin geldiği noktaya bakmak da gerek. Market fiyatlarına göre oy belirlemiyorum" diyor. Ev hanımı Sevim Havuz da "market fiyatları da 15 Temmuz gibi Erdoğan'a yönelik bir darbe girişimi" görüşünde.
Çay fiyatı belirleyici olacak
Rize'de iktidara yakınından uzağına herkesin gözlerinin çevrildiği konu ise çay fiyatı. Erdoğan Rize mitinginde çay fiyatını 11 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Şehirdeki beklenti ise en az 15 TL idi.
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan da kentin hemen hemen yüzde 90 üzerinde bir kesimin çaydan geçimini sağladığını vurgularken, Erdoğan'ın mitingi öncesi yaptığı açıklamada "Tarım araç ve gereç enflasyonu yüzde 122. Buna göre biz 15 TL gibi bir fiyat bekliyoruz. Bölgede göç olmaması için 15 lira makul bir fiyat olacaktır" açıklaması yapmıştı. Açıklanan 11 lira 30 kuruşluk fiyat ise beklentilerin altında kaldı.
Çay fiyatının netleşmesinin seçmeni ciddi oranda etkileyeceğini kaydeden Gazeteci Karafazlı, "Rize'de 210 bin çay üreticisi var. Bakmakla yükümlü oldukları 1.5 - 2 milyona yakın insan var. Geçen yıl çay fiyatı 7 lira olunca ciddi hayal kırıklığı oldu bu yıl beklenti büyüktü. 15 liranın altında açıklanan her fiyat seçimde sandığa yansıyacaktır" dedi. Karafazlı, muhalefetin de bir çay fiyatı vaadi açıklamadığını da sözlerine ekledi.
İkizdere'ye yapılan ve yerel halkın büyük protestolarına neden olan taş ocağı konusunda ise Rize'de seçmende büyük bir etkisi yok. Bazı seçmenler, "Dolgu yapılması için taş ihtiyacı da var" derken bazı seçmen, "Doğa yok edilmeden yapılmalı" yorumu yapıyor.
Rize'de bir diğer bir önemli gündem ise Çaykur'a ait fabrikalardaki sözleşmeli personel sayısı. Yaklaşık 12 bin sözleşmelinin kadroya alınması yönünde önemli bir beklenti bulunurken, Erdoğan'ın Rize mitinginde Çaykur kadrolarına dair bir açıklama yapmaması da dikkat çekti.