Rice'tan Ortadoğu'da mekik diplomasisi

Amerikan hükümeti, bu yılın sonuna kadar İsrail ile Filistinliler arasında barış anlaşması imzalanması hedefinde ısrarlı. ABD Başkanı George Bush görev süresini Ortadoğu'da barış anlaşması ile bitirmek istiyor. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice da İsrailliler ve Filistinliler arasındaki diyoloğun hızlandırılması amacıyla bir kez daha Ortadoğu'da.

Rice, ABD Başkanı George Bush'un 14 Nisan'da bölgeye yapacağı ziyaretin başarılı olması için tarafların somut adımlar atmasını umuyor. Taraflar da bu nedenle Rice'ı iyi niyet jestleriyle karşıladı. İsrail hükümeti Batı Şeria'daki 50 yolun açılacağını, Filistin Özerk Yönetimi de terörle mücadelede daha etkili olmaya çalışacağını duyurdu.

Rice görüşmelerinden memnun

ABD Dışişleri Bakanı Condolezza Rice, İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni, Savunma Bakanı Ehud Barak ve Filistin Başbakanı Selam Feyyad ile görüşmelerinden memnun kaldığını açıkladı. Barak ve Feyyad'ın görüşmeleri devam ettirecekleri bildirildi.

Taraflar basın önüne çıkmazken, yazılı bir açıklama ile görüşmenin sonuçlarını kamuoyuna duyurdular. Buna göre "Yol Haritası" olarak uluslararası barış planının uygulamaya konması için somut adımlar üzerinde anlaşmaya varıldı.

İki taraf da barış konusunda ilerleme sağlamak için Filistinlilerin günlük yaşamında hissedilir ilerlemeler sağlanması gerektiği konusunda hemfikir. Bu amaçla Batı Şeira'daki bazı kontrol noktaları kaldırılacak, Filistinliler'in İsrail'de çalışması ya da ticaret yapması kolaylaştırılacak ve bazı bölgelerde Filistinliler'in konut yapımına yardımcı olunacak.

Somut adımlar

Batı Şeria'daki barikatların kaldırılması yaşamı bir nebze kolaylaştıracak. Ancak elli yolda barikatlar kaldırılsa da Batı Şeria'da yüzlerce kontrol noktası var ve bunlar Filistinliler'in hareket serbestisini büyük ölçüde kısıtlıyor. İsrail hükümeti, kontrol noktaları ile güvenliği arttırmak ve intihar saldırılarını engellemek istiyor. Ama kontroller Filistinlilerin ticaretini de engelliyor.

İsrail hükümetinin barış süreci için yaptığı jestlerden biri de 25 Filistin yerleşiminde konut yapımına destek vermek oldu. Hatta Batı Şeria'daki Ramallah yakınında Ürdünlü bir iş adamı tarafından finanse edilecek yeni bir yerleşim bölgesinin inşasından söz ediliyor.

İsrail hükümeti, Filistin ekonomisine katkı olarak daha fazla Filistinliye çalışma izni verileceğini de açıkladı. Bu adım kuşkusuz İsrail'in eleman ihtiyacı ile de ilgili. Ayrıca Filistin Özerk Yönetimi'nin Cenin kentine 600 polis göndermesine izin verildi.

Batı Şeria'daki yerleşim birimleri

ABD ve İsrail dışişleri bakanlarının ele aldığı bir başka konu da Batı Şeria'daki İsrail yerleşimleri idi. Livni, hükümetinin Batı Şeria'yı gönüllü olarak terk etmeye razı olacaklara tazminat ödenmesini öngören bir yasa tasarısı üzerinde çalıştıklarını açıkladı. Bununla birlikte Batı Şeria'daki sınırın henüz kesinleşmediğini de vurguladı. Livni, bununla Batı Şeria'daki bazı yerleşimlerin İsrail sınırları içinde kalabileceğine dikkat çekti.

Bunlar küçük adımlar da olsa, ABD Dışişleri Bakanı'nın yaptığı görüşmelerin kağıt üzerindeki sonuçları. Bunun için Rice'ın bölgeye gelmesi bile taraflar arasındaki görüşmelerin ne kadar çıkmazda olduğunun göstergesi. Rice'ın, Başkan Bush'un Mayıs ziyareti öncesi yeniden bölgeye gelmesi de olası görülüyor.

İsrailli yetkililerle defalarca görüşen Rice'ın bir kez daha Amman'a geçerek Filistin Özerk Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ile görüşmesi bekleniyor. ABD Dışişleri Bakanı dün akşam da Kudüs'ten Amman'a giderek, Abbas ve Ürdün Kralı Abdullah ile görüşmüştü.

Muhalefetten tepkiler

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, İsrailli ve Filistinli taraflarla yaptığı barış görüşmelerini hızlandırma temasları, muhalefetteki Likud Partisi lideri Benyamin Netanyahu ile Hamas'tan tepki aldı. Netanyahu, Savunma Bakanlığının Batı Şeria'daki Filistinlilere kolaylık getiren önlemlerine karşı çıktı. Netanyahu'ya göre bir kıvılcımla parlamaya hazır topraklarda, İsrail'in kontrolünü sağlamaktan başka bir çare yok. Netanyahu, "İsrail ordusu çekilirse, yerini Hamas ve İran dolduracaktır" dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak ve Filistin Yönetimi Başbakanı Selam Feyyad ile yaptığı toplantıya Hamas'tan da tepki geldi. Hamas'tan yapılan yazılı açıklamada görüşmeler, Batı Şeria'da direnişe darbe vurma amaçlı işbirliği olarak nitelendirildi.