Türk Akımı'na neden son vermedi?

Rusya, savaş uçağını düşüren Türkiye'ye karşı ekonomik savaş ilan etti. Başta turizm, lojistik ve ulaşım, inşaat ve gıda branşını kapsayan yaptırımlar hiç tartışmasız Rus tüketici, imalatçı ve hizmet sektörünü de olumsuz etkileyecek. Kremlin bu yaptırım kararlarını alırken hiç tereddüt etmezken, devlete ait enerji şirketi Gazprom'un milyarlarca euro tasarruf etmesini sağlayacak, kâr getirmeyecek bir projeyi iptal etmiyor.

Erdoğan'la 'jeopolitik anlaşma'

Vladimir Putin, Türk Akımı (Turkish Stream) projesini bundan bir yıl önce Ankara'da mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştükten sonra adeta şapkadan çıkarmıştı. Putin beklenmedik bir şekilde Güney Akım'ın (South Stream) sonunu ilan etmişti. Sibirya doğalgazını Karadeniz ve Bulgaristan üzerinden Güneydoğu ve Orta Avrupa'ya iletecek Güney Akım, bazı AB düzenlemelerini ihlal ediyordu.

Putin soruna taraflarca kabul edilecek bir çözümü müzakere masasında aramak yerine milyarlık projeyi bir anda iptal edip aynı boyutlarda bir başka projeyi gündeme getirmeyi tercih etti. Dört hatlı Türk Akımı da Güney Akım gibi Karadeniz'i geçecekti, ancak Bulgaristan yerine Türkiye'de karaya çıkacak ve Türk-Yunan sınırında sona erecekti. Bundan sonrası ise Avrupalı doğalgaz ihracatçıları tarafından halledilecekti.

Yunanistan ile müzakereler

AB'ye kızan Putin'in üzerinde fazla düşünülmeyen, duygusal bir karar verdiği anlaşılıyor. Türk Akımı'nın bittiği yerde Rus doğalgazını iletecek bir altyapı bulunmuyordu. Moskova, Avrupa ülkelerinin sözkonusu hatları inşa etmeye girişeceğini öngörüyordu, beklentiler çıkmadı. Bunun üzerine 2015 ilkbaharında çıkmazı aşmak için hararetli bir arayış başladı.

Putin, Yunanistan Başbakanı Aleksis Tsipras ile 19 Haziran 2015 tarihinde bu çerçevede bir anlaşmaya imza attı. Anlaşmayla Yunanistan Türk Akımı boru hattına bağlanacak hatlar inşa etmeyi taahhüt etti. Yunanistan'a kurulacak hatlar Rusya tarafından finanse edilecekti. Belki de anlaşma, imzalandığı gün değersiz bir kağıt parçasına dönüştü.

Kuzey Akım 2 yol alıyor

Zira Moskova, Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) adını verdiği bir başka boru hattı projesini duyurdu. Proje, mevcut Kuzey Akım'a iki yeni hat eklenerek kapasitenin iki katına çıkarılmasını öngörüyordu. Gazprom bundan 3 hafta sonra Türk Akımı'na doğalgaz taşıyacak bir boru hattının inşasını durdurdu.

Alman siyasetçilerle yürütülen müzakereler ve Gazprom'un 5 Avrupa şirketiyle 4 Eylül'de imzaladığı anlaşmayla Kuzey Akım 2 yol alırken, inşası çoktan başlaması gereken Türk Akımı sürüncemede kaldı. Moskova bu durumu Ankara'daki siyasi belirsizlikle ve 1 Kasım sonrasını beklemeyi yeğlediğini açıklamakla yetindi.

Kremlin neden tereddüt ediyor?

Dikkatli gözlemciler Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da aynı dönemde – hangi nedendendir bilinmez -Türk Akımı projesine ilgisini kaybettiğine dikkat çekiyor. Artık topraklarını Rus doğalgazının transit geçişine sunmak istemiyor, Türk Akımı'nda en fazla bir hatta izin verilmesinden yana bir tavır sergiliyor.

Gazprom için tek hat yeterli değil. Uzmanlar Türk Akımı'nın kârlılığını daha baştan itibaren tartışmalı görüyordu. Ancak planlanan 4 hat 1'e inince bu zarar demek. Aslında Rusya için Türk Akımı projesinden kurtulmak için en uygun zaman şu sıralar.

Buna rağmen Gazprom'un belirleyici kararlarının alındığı Kremlin tereddüt ediyor. Neden? Belki de Putin Rusya için can alıcı önemdeki doğalgaz branşını tüm çekişmelerin dışında tutmak istiyor. AB ile gerginlikte de bu tavrını ortaya koymuştu. Belki de Putin Türk Akımında 1 hatta da razı. Kuzey Akım 2 ile birlikte önde gelen jeopolitik hedefine ulaşmış olacak. Rus doğalgazını Avrupa'ya ulaştırarak Ukrayna'yı tamamen devre dışı bırakacak. Rusya bu ülke ile de ekonomik savaş halinde. Hem de çok daha büyük bir savaş…

© Deutsche Welle Türkçe

Andrey Gurkov