Petrol savaşları 'kusursuz fırtına' yarattı

Petrol piyasasının iki büyük ülkesi olan Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki anlaşmazlık küresel ekonomi ve piyasalarda sert düşüş yaşanmasına neden oldu. Bu düşüş Türkiye’ye de yansıdı ve Türk varlıkları hızlı gerileme kaydetti. Piyasaların karışmasıyla yatırımcılar güvenli liman olarak bilinen varlıklara yönelince euro da değer kazandı. Bunun sonucunda Türkiye'de euro 7 TL’yi aşarak yaklaşık son iki yılın en yüksek seviyesini gördü.

Petrol şirketlerinin aldıkları kredileri bu fiyatlarla geri ödeyemeyeceği endişeleri enerji şirketlerinin hisse fiyatlarına yansıdı. Avrupa’da borsada şirketlerin hisse değerleri de çok sert düştü. Avrupa’daki enerji şirketlerini izleyen endekste günlük düşüş yüzde 14’ü buldu. Sadece enerji şirketleri değil diğer sektörlerdeki şirketlerin hisseleri de hızla geriledi. 

Petrol fiyatları neden düştü?

Suudi Arabistan liderliğindeki Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyeleri ile Rusya’nın da aralarında olduğu OPEC dışı petrol üreticileri üretim kesintileri konusunda Cuma günü yapılan toplantıda uzlaşamadı. Koronavirüs salgını nedeniyle petrol talebinin düşmesine yönelik beklentiler nedeniyle Riyad, Viyana’da gerçekleşen görüşmelerde  üretim kesintisi talep etti. Ancak ekonomisi düşük petrol fiyatlarına daha dirençli olan Rusya bu talebe yanaşmadı.

Bunun üzerine Suudi Arabistan piyasalarda "petrol savaşı" olarak algılanan bir karar aldı. Ülke Cumartesi günü sürpriz bir hamleyle 30 yılı aşkın süredir görülen en büyük fiyat indirimine gideceğini açıkladı. Ülkenin petrol şirketi Saudi Aramco; Asya, Avrupa ve ABD’ye benzeri görülmemiş fiyatlar sunacağını duyurdu. 

Brent ve Amerikan tipi ham petrol fiyatları Pazartesi günü sırasıyla yüzde 31 ve yüzde 34’e varan günlük düşüşlerle 1991’deki Körfez Savaşı’ndan bu yana en sert çöküşü yaşadı. 

Petrolde 20 dolar beklentisi

Suudi Arabistan’ın petrol piyasalarında yarattığı bu durum petrol fiyatlarına ilişkin beklentileri de önemli ölçüde aşağı çekti.

Goldman Sachs analistleri, yatırımcılara yazdıkları notta, OPEC ile Rusya’nın ham petrolü 20 dolara kadar taşıyabilecek bir fiyat savaşı başlattıklarını belirtti. İsviçreli banka UBS’nin analisti Giovanni Staunovo yayımladığı notta ikinci çeyrek için Brent tahminini yüzde 35 düşürerek 40 dolara çektiğini duyurdu.

Vatandaşa nasıl yansıyacak?

Petrolde bu beklentiler vatandaşın bütçesini de yakından ilgilendiriyor. Petrol fiyatlarının gelecekte olası düşüşü akaryakıt fiyatlarının da gerilemesine yönelik beklentileri beraberinde getiriyor. Deutsche Welle Türkçe’nin akaryakıt sektöründen aldığı bilgilere göre petrol fiyatlarının çok sert gerilediği Pazartesi gününde litre başına benzinde 80 kuruşa varan indirim beklentisi söz konusu.

Sektör temsilcileri akaryakıt fiyatlarında yaşanan bu gerilimin akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe destek olacağını düşünürken, Türkiye için brent petrolde 27 dolar seviyesinin önemli olacağına dikkat çekiyor.

Euro/TL’de son iki yılın en yüksek seviyesi

Döviz fiyatlarındaki yükseliş petrolünü dövizle ithal eden Türkiye için işlerin beklendiği kadar kolay olmayacağını gösteriyor. Sektör temsilcilerinin değerlendirmelerine göre küresel piyasalardaki güvenin bozulmasıyla dövizin yükselmesi durumunda akaryakıtta olası indirimlerin sınırlı kalması söz konusu olabilir.

Petrol piyasalarındaki sert hareketlerin ardından Türk Lirası’nın dolar karşısındaki değeri gece saatlerinde 6,20 seviyelerine kadar yükseldi. Yatırımcıların küresel piyasalardaki karışıklığa karşı güvenli limanlara yönelmesiyle eurodaki artış Türkiye’de de Euro/TL’nin 7 seviyesini aşmasına neden oldu.

Pazartesi sabah saatlerinde Euro/TL 7,0988 seviyesine kadar yükseldi. Böylelikle Euro/TL kurunda Nisan 2018'den bu yana en yüksek seviye kaydedildi.

Yatırımcılar riskli varlıklardan kaçıyor

Koronavirüse yönelik endişelerle birlikte petrol piyasasında yaşanan fiyat savaşının ardından küresel ekonomi ve piyasalarda yatırımcıların kendilerini sağlama almak için güvenli varlıklara yöneldikleri görüldü.

Yatırımcıların güvenli varlık listesinde ilk sıralarda yer alan altın haberlerin ardından küresel piyasalarda 1.700 doların üzerini test etti. Böylelikle altın yaklaşık 7 yılın en yüksek seviyesine çıktı.

Piyasada güvenli varlıklara gösterilen ilgi riskli varlıklar olarak bilinen hisse senetleri piyasalarında ise sert düşüşler yarattı. Asya ve Avrupa’da hisse senetleri endeksleri çok sert gerileme kaydetti.

Benzer hareket Türkiye borsasında da görüldü. Türkiye’de borsada günlük düşüş yüzde 4’ün üzerini gördü.

Bu tablo devlet tahvillerine de yansıdı.  ABD'nin 30 yıllık hazine tahvil getirileri yeni tarihi dip seviyeyi görürken, ABD'nin 2 yıllık hazine tahvil getirisi 2014 yılından bu yana en düşük seviyeye geriledi.

S. Recep Oktay/İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe