FED’in müdahalesi de piyasalardaki depremi önleyemedi

Uluslararası finans piyasalarındaki kriz yeni bir doruk noktasına çıktı. İpotek krizinin batırdığı karşılıksız senetler yüzünden iflasın eşiğine gelen Sear Stearns adlı Amerikan bankasını kurtarmak için Merkez Bankası’nın yeniden kesenin ağzını açıp likidite yaratmak üzere reeskont haddini çeyrek puan düşürmesi piyasaları yatıştırmaya yetmedi. Önde gelen bütün menkul kıymetler borsaları haftaya büyük kayıplarla girdi.

Zincirleme etki

Kriz bundan bir yıl kadar önce teminatsız gayrı menkul kredilerinin artan faizler yüzünden borçlular tarafından ödenemez duruma gelmesiyle patlak vermişti. İpotek krizi zincirleme etki yarattı ve dönüşü olmayan kredilerle alım satım yapan ticari bankalar zarar ederek kapanmanın eşiğine geldi. Avrupa ve Amerikan merkez bankaları nakit sıkıntısına giren özel bankalara yüzmilyarlarca dolarlık ucuz kredi vererek onları batmaktan kurtardı. Ama bu operasyonlar da artık yeterli olamıyor. Nitekim Amerikan Merkez Bankası 20 yatırım bankasını daha kurtarmak için hafta sonunda acil kurtarma operasyonu başlattı. Yatırım bankaları gibi, bütün işlemlerini krediyle yapan hedge fonds’ların da durumu son derece kritik. Hissedarlarına azami rant sağlamak amacıyla ortak oldukları şirketleri kredi borcuna sokan hedge fonds’lardan birinin konkordato ilan etmesi Merkez Bankası yardıma koşmasaydı, bu fona kredi veren Bear Stearns bankasının da sonu olacaktı.

Amerikan Merkez Bankası’nın kurtarma operasyonları dolara olan güveni daha da sarstı. Yatırımcı dolardan, fiyatı hızla artan altın ve değerli hammaddelere kaçıyor. Emtia borsaları rekor üzerine rekor kırarken menkul kıymetler borsalarında adeta deprem oluyor. Alman birleşik borsa endeksi DAX Pazar günü seansı yılın en düşük puanıyla açtı. Merkez Bankaları’nın kurtarma operasyonları etkisini kaybetmeye başladığından, krizden nasıl kurtulanacağını kimse kestiremiyor.

Bush: Serbest piyasanın cilveleri

Amerikan Merkez Bankası’nın piyasaların çökmesini önlemek için isteyen her finans kuruluşuna akıbeti belirsiz değerli kağıtlar karşılığında kredi açmaya hazır olduğunu duyurması para politikasını yönlendirenlerin tutarlı bir strateji geliştiremediği şeklinde yorumlanıyor.

Başkan Bush piyasa ekonomisinin cilvelerinden söz ediyor. Amerikan ekonomisinin ciddi günler geçirdiğini belirten Bush, en büyük milli bankalardan birinin bir hedge fonds’un borçları yüzünden batma raddesine gelmesi karşısında şunları söyledi: “Finans ve gayrı menkul piyasalarımız zor bir dönem geçiriyor.”

Resesyon kelimesini kullanmayan George Bush ihracatın arttığından söz etti ama bu artışı doların değer kaybetmesine borçlu olduklarını söylemeye dili varmadı. ABD Başkanı 150 milyar dolarlık konjonktür paketinin yakında etkisini göstereceğini ve Amerikan ekonomisinin her krizi daha da güçlenerek atlattığını söylüyor. Demokrat Parti Senatörü Charles Schumer ise Başkan’ın krizlere zamanında teşhis koyamadığı ve krizlerle mücadele edemediği görüşünde: “Başkanın önerileri yetersiz kaldığından durum hızla kötüye gidiyor.”

Bernanke: Makul çerçeve ihtiyacı

Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke para politikasından sorumlu olan Merkez Bankası’nın ekonomik problemleri çözemeyeceğini ve finans piyasasına enjekte ettikleri 340 milyar doların etkisiz kaldığını teslim ediyor. Tehlikeli boyutlara varan likidite darboğazı yüzünden Merkez Bankası’nın reeskont haddini çeyrek puan düşürüp parayı daha da ucuzlatması, uzmanlar tarafından ‘acısı ilerde çıkacak kısa vadeli çare’ olarak nitelendiriliyor.

İpotek kredisi piyasasına bağlayıcı yeni kurallar getirilmediği takdirde borçla ev alanların sokakta kalacağını söyleyen Amerikan Merkez Bankası Başkanı realiteler karşısında, dolandırıcılık yüzünden gayrı menkullerin haraç mezat satılmasına yol açan ipotek sözleşmelerinin önlenip piyasanın makul bir çerçeveye oturtulması gerektiğini vurguladı.