Erdoğan Putin ile ne zaman bir araya gelecek?
18 Ağustos 2023
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakında bir görüşme için bir araya gelmesi bekleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin'in Ağustos ayı içinde Türkiye'yi ziyaret edeceğini açıklamıştı. DW Türkçe'nin edindiği bilgiye göre görüşmenin adresi değişebilir. Erdoğan'ın, Eylül ayındaki G-20 Liderler Zirvesi öncesinde Rusya'ya bir ziyaret gerçekleştirebileceği belirtilirken görüşme için temaslar da başladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 9-10 Eylül tarihlerinde Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de düzenlenen G-20 Liderler Zirvesi'ne katılacak. Bu zirve öncesinde Erdoğan'ın Rusya'ya giderek Eylül ayı başında Putin ile bir araya gelmesi yönünde çalışmalar yürütülüyor.
Tahıl Koridoru Anlaşması ana gündem maddesi
Erdoğan ile Putin arasında planlanan görüşmenin ana gündemini Tahıl Koridoru Anlaşması ve Ukrayna savaşı başlıkları oluşturacak.
Rusya'nın Tahıl Koridoru Anlaşması'ndan çekilmesi sonrasında Türkiye, anlaşmanın uzatılması için çabalarını sürdürüyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden dünya piyasalarına ulaştırılması ve küresel düzeyde gıda fiyatlarında yaşanan dalgalanmanın önüne geçilmesi için Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye'nin girişimiyle 2022 yılı Temmuz ayında İstanbul'da tahıl koridoruna dair anlaşma imzalanmış ve geçen süre içinde Ukrayna'dan yaklaşık 30 milyon ton tahılın sevkiyatı yapılmıştı. Rusya'nın çekilme kararı aldığı Tahıl Koridoru Anlaşması'nın geleceği merak konusu.
DW Türkçe'ye bilgi veren hükümet kaynakları liderler düzeyinde görüşme ile Tahıl Koridoru Anlaşması konusunda somut adım atılabileceğini vurguladı. Bu görüşmenin bu ay içerisinde Ankara'da olacağı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından bu ayın başında açıklanmıştı. Ancak bu konuda henüz somut bir ilerleme kaydedilemediği öğrenildi.
Ankara'da, Erdoğan'ın Putin ile görüşmesinde tahıl koridoruna dair somut bir adım atılabileceği beklentisi hâkim. Eğer somut bir adım atılırsa Erdoğan, G-20 Zirvesi'ne uluslararası krize dönüşen bir sorunu çözerek gitmiş olacak.
Kaynaklara göre tahıl koridoru konusunda somut adım atılamama ihtimalinin görülmesi durumunda Erdoğan'ın Putin ile görüşmesinin G-20 Liderler Zirvesi sonrasına kalması da olasılıklar arasında.
G-20 Zirvesi'ne Putin'in katılıp katılmayacağına dair netlik ise yok. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, Mart ayında yaptığı açıklamada Putin'in zirveye katılması konusunda henüz bir karar verilmediğini belirtmişti. Peskov'un bu sözlerinin ardından ardından Rusya'dan katılım konusunda yeni bir açıklama gelmedi.
Geçen yıl Endonezya'da gerçekleşen G-20 Liderler Zirvesi'ne Putin katılmamıştı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise geçen yıl davetliler arasındaydı. Bu yıl ise Hindistan, Zelenskiy'yi zirveye davet etmedi.
Kritik başlıklar var
Erdoğan ve Putin arasında planlanan görüşme öncesinde alt düzeyde yapılan temaslarda tahıl koridoru ve Ukrayna ile barış süreci dışındaki konular da gündemde. Suriye'de terörle mücadele ve Türkiye-Suriye ilişkileri de önemli başlıklardan. Kaynaklar son dönemde Suriye-Ürdün sınırında etnik bazı çatışmaların arttığını belirtirken bu durumun bölgede yeni bir gerginliği tetikleyebileceğine dikkati çekiyor. Bu konuda Türkiye'nin hem ABD hem de Rusya ile yapacağı görüşmelere vurgu yapılıyor.
İki ülke arasındaki diplomatik temaslarda ele alınan bir diğer başlık ise ekonomik gelişmeler. BOTAŞ'ın Rusya'ya ertelenen borçları, enerji anlaşmalarının yenilenmesi ve revize edilmesi ve bu kapsamdaki yeni yatırımlar görüşmenin başlıklarından.
Görüşmelerin gündemindeki en önemli konulardan biri de Türkiye'nin İsveç'in NATO üyeliğine verdiği ön onay. NATO'nun 11-12 Temmuz'daki Vilnius zirvesinin ardından Türkiye İsveç'in üyeliğine yeşil ışık yakmış ve Meclis'te onaya sunulacağı duyurulmuştu. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) Ekim ayında açılmasının ardından İsveç'in NATO üyeliğine onayın Meclis gündemine gelmesi bekleniyor. Hükümet kaynakları, Rusya'nın ilkesel olarak Türkiye'nin NATO ile ilişkilerine "saygı duyduğunu" ve "anladığını" değerlendiriyor. Bir kaynak, "Rusya'nın Türkiye'nin NATO adımları ile ilgili bir rahatsızlığı bulunmuyor” görüşünü de dile getiriyor.
Türkiye'nin Rusya ile ilişkilerinde "mesafeyi artıracağına" dair yorumlar da son dönem arttı. Bu yorumlarda Türkiye'nin Batı ile ilişkilerin geliştirilmesi adına Rusya'ya karşı mesafesini artıracağı savunuluyor. Ancak hükümet kaynaklarının verdiği bilgiye göre; iki konu birbirinin alternatifi değil. Türkiye'nin Rusya ile ilişkilerinde "araya mesafe koyma" yönünde bir iradesi yok. Hatta yeni anlaşmalar ile ilişkilerin daha da "derinleştirilmesi" gündemde. Kaynaklar, eş zamanlı adımlarla Batı ile ilişkilerin de kuvvetlendirileceğine dikkati çekiyor.
İletişim Başkanlığı: Rusya'yı ikaz ettik
Türkiye ile Rusya arasında temaslar sürerken Karadeniz'de Rus askerlerinin "Şükrü Okan" adlı gemiye düzenlediği baskın dikkat çekti. Bu baskın Rusya Savunma Bakanlığı tarafından basına duyuruldu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, bu baskına ilişkin hükümetin sessiz kaldığını söyleyerek, "Baskının görüntüleri, Rusya Savunma Bakanlığı tarafından basına dağıtılmış ve halkımız ancak bu şekilde gelişmeden haberdar olmuştur" paylaşımı yaptı. Kılıçdaroğlu, "Saray Devleti konuya dair herhangi bir açıklama yapmamıştır. Neden?" sorusunu da yöneltti.
Türkiye'den baskına ilişkin tek açıklama ise Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi'nden yapıldı. "Rus askeri Türk gemisi Şükrü Okan'a baskın yaptı, Türk hükümeti tepki göstermedi” şeklindeki iddiaların "manipülasyon" içerdiği kaydedilen açıklamada, gemiye müdahalede bulunulan yerin Türk karasuları değil uluslararası sular olduğu belirtildi. Açıklamada "Geminin sahibi Türk olsa bile gemi Türk bayraklı bir gemi değildir. Uluslararası hukukta geminin ismi veya personelinin milliyetinden ziyade önemli olan 'bayrak devleti'dir. Tüm bunlara rağmen gemiye yapılan müdahale sonrasında Rusya Federasyonu'ndaki muhataplar, Karadeniz'de gerginliği tırmandıracak bu tarz girişimlerden kaçınılması için uygun şekilde ikaz edilmiştir" ifadelerine yer verildi.
Joseph Schulte gemisi İstanbul Boğazı'ndan geçti
Rusya ile "Şükrü Okan" olayı yaşanırken dikkat çeken bir gelişme daha gerçekleşti.
Ukrayna limanlarından ayrılan Hong Kong bandıralı Joseph Schulte adlı ticari gemi Cuma günü İstanbul Boğazı'ndan geçti. Bu gemide tahıl olduğu iddiaları kamuoyunda konuşulurken Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan bilgilendirmede, "Mevcut gemi konteyner yüklü gemi olup tahıl yüklü gemi değildir" denildi. Bakanlık kaynakları, tahıl koridorunun işlemesi için çabaların sürdüğünü belirtirken diğer ülkelerin de alternatif güzergahlar üzerinden yaptıkları çalışmaların da yakın takip edildiği bilgisini de paylaştı.
Hükümet kaynakları, DW Türkçe'ye bu geminin geçişinin önemli bir adım olduğunu ifade ederken, hem tahıl koridorunun aktifleşmesi hem de ticari gemilerin zarar görmemesi için Rusya'nın da Türkiye'nin hassas çalıştığı değerlendirmesini yaptı.
İki lider son olarak geçen yıl bir araya gelmişti
Rusya Devlet Başkanı Putin son olarak Türk Akımı doğalgaz boru hattı temel atma töreni nedeniyle 7 Ocak 2020 yılında Türkiye'ye gelmişti. Bu ziyaretin ardından Erdoğan üç yıllık süreçte Mart 2020'de Moskova, Eylül 2021'de Soçi ve Ağustos 2022'de de Soçi olmak üzere üç kere Rusya'ya gitti. Erdoğan ve Putin son olarak ise 13 Ekim 2022 tarihinde Kazakistan'ın başkenti Astana'da CICA Zirvesi kapsamında bir buçuk saatlik bir görüşme yapmıştı.