Endeavour’dan uzaya son yolculuk

Hava koşullarının elverişli olması halinde bu akşam TSİ 22.47’de Cape Caneveral’daki Kennedy uzay merkezinden fırlatılacak olan Endeavour, tecrübeli astronot Mark Kelly’nin komutanlığında yedi astronotu Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) taşıyacak.

Astronotlar, 14 gün sürmesi planlanan STS-134 sayılı misyon sırasında yapılacak dört uzay yürüyüşü ile UUİ’ye ikmal malzemeleri ve yedek parça aktaracaklar ve parçacık fizik deneylerinde kullanılmak üzere geliştirilen 2 milyar dolar değerindeki ‘Alfa Manyetik Spektrometre” adlı aracı istasyona monte edecekler.

Endeavour’un bu yolculuğu, son uzay uçuşu olmasının yanısıra mekik komutanı Mark Kelly’nin, Ocak ayında uğradığı suikast girişiminden yaralı olarak kurtulan Arizona milletvekili Gabrielle Giffords’un eşi olması nedeniyle de Amerikan kamuoyunda büyük ilgi odağı haline geldi.

Kafasına açılan ateş sonucu beyninden yaralanan, ancak kısa süre içinde hayati tehlikeyi atlatan ve Houston’daki hastanede yoğun terapi gören Giffords, doktorlarının seyahat etmesine izin vermesinin ardından mekiğin fırlatılışını izlemek üzere önceki gün Kennedy Uzay Üssü’ne geldi. CBS televizyonunun sorularını yanıtlayan komutan Kelly, eşinin, doktorların seyahatine onay verdiğini duyunca, sevinçten yumruğunu havaya kaldırıp ‘muhteşem’ diye bağırdığını söyledi.

Obama'lar da fırlatılışı izleyecek

Giffords, suikast girişiminden bu yana ilk kez halk ve medya önüne çıkmaya hazırlanırken, Başkan Barack Obama da ailesiyle birlikte bugün Kennedy Uzay Üssü’ne gelerek fırlatılışı Giffords ile birlikte izleyecek. Obama, böylece görev başındayken insanlı bir uzay aracının fırlatılışını yerinde izleyen üçüncü Amerikan başkanı olacak.

Giffords ve kendisine eşlik eden sağlık görevlileri ile Obama ve ailesi, mekiğin fırlatılışını, fırlatma rampasına yaklaşık 5 kilometre uzakta olan kontrol merkezinin çatısında inşa edilen güvenli bir noktadan izleyecekler. Sayılarının yüzbinleri bulacağı tahmin edilen bölge sakinleri ve turistlerin ise, NASA’nın 30 yıllık uzay mekiği programının son iki uçuşundan birinin fırlatılışına tanık olmak için uzay üssü çevresindeki yolları ve sahilleri doldurması bekleniyor. Florida turizm yetkilileri, Discovery’nin Şubat ayındaki fırlatılışını izleyen yaklaşık 300 bin kişinin bölgedeki yolların tıkanmasına yolaçtığını, benzer bir durumun büyük bir olasılıkla bugün de yaşanacağını bildirdiler.

Endeavour’un son uçuşuna komutan Mark Kelly ile birlikte pilot Gregory "Box" Johnson, Avrupa Uzay Ajansı’ndan uçuş mühendisi Roberto Vittori, UUİ’de daha önceki iki uzun dönemli kalışı sırasında yaklaşık bir yıl geçiren Michael Fincke, istasyonun bir başka tecrübeli astronotu Gregory Chamitoff ve iki yıl önce Hubble Uzay Teleskobu’nun tamir eden astronot ekibinde bulunan Andrew Feustel katılacak. Daha önce UUİ’ye yaptığı iki uçuşu da Rus Soyuz uzay aracı ile gerçekleştiren Fincke, Endeavour’daki bu misyonu ile ilk kez bir Amerikan uzay mekiğinde uçmuş olacak.

Kozmik ışın dedektörü de yolda

Bu uçuşuyla dünya yörüngesine dördüncü kez yolculuk yapacak olan komutan Kelly, görev listesinde yerine getirmeleri gereken 30 kadar hedefin yazılı olduğunu, ama en önemli amaçlarının ‘Alfa Manyetik Spektrometre” (AMS) adlı dedektörü uzay istasyonuna yerleştirmek olduğunu kaydetti. Yaklaşık 6800 kilogram ağırlığında olan ve aralarında Almanya’nın da bulunduğu 16 ülkenin işbirliğiyle imal edilen AMS, evrendeki kozmik ışınlar arasında karşıt madde ve karanlık madde kanıtları arayacak.



Beraberinde 15 tonluk kargo taşıyacak olan Endeavour, 12 yıldır inşa edilen UUİ’nin Amerika’ya ait olan bölümünün inşaatını tamamlamış olacak. Uzay mekiği Atlantis tarafından Haziran sonunda yapılacak olan son uçuş ise, hem Atlantis’in, hem de uzay mekiği programının son uçuşu olacak. Atlantis, bu uçuşunda uzay istasyonuna sadece malzeme ve yedek parça taşıyacak.

Mekik programının sona ermesinin ardından Discovery uzay mekiği, Washington yakınlarındaki Smithsonian Uzay ve Havacılık Müzesi’ne bağlı Steven F. Udvar-Hazy Merkezi’nde, Endeavour ise Los Angeles’daki California Bilim Merkezi’nde sergiye konulacak. Atlantis ise Kennedy Uzay Merkezi’nde segilenecek.

Endeavour komutanı Mark Kelly, uzay mekiklerinin uzun bir süre boyunca işleyerek inanılmaz bir başarı gösterdiğini ve bundan sonra inşa edilecek yeni uzay araçları ile yeri doldurulamayacak bir kapasiteye sahip olduğunu söyledi. ‘O nedenle mekiklerin servisten alınacağını görmek üzüntü verici’ diyen Kelly, ancak mekiklerin emekli olması ve dünya yörüngesinden çıkıp güneş sistemini incelemeye başlamak için yeni bir uzay aracı inşa edilmesi zamanının muhtemelen geldiğini de kaydetti.

İsmini çocuklar koymuştu

Challenger faciasından sonra kullanılan ilk mekik olan ve ilk uzay uçuşunu 12 Mayıs 1992’de yapan Endeavour, halen aktif olan üç mekikin en son üretileni. UUİ’ye ilk kez gidilen ve ilk kez gece fırlatılan mekik sıfatını taşıyan Endevour, bugün 25’inci ve son uzay yolculuğunu, mekik uçuşlarının 134’üncüsünü, UUİ’ye yapılan 36’ıncı mekik uçuşunu ve kendisinin UUİ’ye yaptığı 12’inci uçuşunu gerçekleştirecek.

Endeavour uzay mekiği, ismi okul çocukları tarafından belirlenip konulan ilk ve tek mekik sıfatını da taşıyor. İngilizce’de ‘çaba’, ‘uğraş’, ‘emek’ ya da ‘gayret’ anlamına gelen isim, 1988’de ABD’deki ilk ve ortaokul öğrencileri arasında düzenlenen bir yarışma sonucu bulunmuştu.

© Deutsche Welle Türkçe

Sema Emiroğlu – New York

Editör: Ahmet Günaltay