Deprem yaratan belgeler
24 Ocak 2011
El Cezire televizyonu ve İngiliz gazetesi “Guardian”ın, İsrail ve Filistinliler arasındaki pazarlıklarla ilgili açıkladığı gizli belgelerde, Filistinli müzakerecilerin 2008 yılındaki görüşmeler sırasında İsrail'e büyük tavizler teklif ettiğine işaret ediyor. Filistinlilerin önerileri arasında Doğu Kudüs’teki bazı bölgelerin İsrail’e devredilmesi de var. Ortaya çıkan bilgiler nedeniyle zor durumda kalan Filistin özerk yönetimi ise tahribata uğratıldığını iddia ettiği belgeleri yalanladı.
"Ortadoğu'daki en büyük sızıntı"
El Cezire’nin açıkladığı belgelere göre, Mahmud Abbas liderliğindeki Filistin özerk yönetimi, 2008 yılındaki görüşmeler sırasında İsrail'in, işgal altındaki Doğu Kudüs'te yasadışı olarak inşa edilen yerleşimlerden biri hariç diğer tüm yerleşimleri ilhak etmesini kabul ediyor. Protokollere geçen ifadelere göre, görüşmeye katılan Filistinli yetkili, “İsrail bu kadar çok Kudüs’ü tarihinde asla görmemiştir” şeklinde konuştu.
Söz konusu teklif, Tel Aviv’de dönemin İsrail, ABD ve Filistin yönetimi dışişleri bakanları Zipi Livni, Condolezza Rice ve Ahmed Kurey arasındaki görüşmeler sırasında yapılmış. Ancak Livni, Kudüs’ün doğusu ve güneyindeki Har Homar ve Maale Adumim’in denetimi Filistinlilere devretmek istemedikleri için öneriyi geri çeviriyor.
Toprak değişimi iddiası
1999-2010 yılları arasındaki pazarlıkları kapsayan belgelerde Filistinli liderlerin, Eski Kent'teki Haramüşşerif'in yönetimini ortak bir komitenin almasını da teklif ettikleri belirtiliyor. 2009 yılına ait bir protokole göre, yine Filistinli başmüzakereci Saib Erekat, tarihi Eski Kent'deki Yahudi ve Ermeni bölgelerinin bir kısmını da vermeyi teklif ediyor. Erekat, ayrıca İsrail’in devlet olarak tanınma yönündeki talebine de olumlu yanıt veriyor.
İşte bu çarpıcı bilgiler, Filistinli başmüzakereci Erekat tarafından geri çevrildi ve “yalanlar demeti” olarak nitelendirildi. Belgelerin kısmen tahribata uğratıldığı iddiasında bulunan Erekat, bu sızıntının Filistin halkını Filistin yönetimine karşı ayaklandırma amacı taşıdığını savundu.
Kudüs de dâhil olmak üzere inşa edilen yerleşimlerin kapladığı alanın toplamı, işgal altındaki toprakların yüzde 1,2’sine denk geliyor. Olmert, işgal altındaki bölgelerin yüzde 6,5’inde yerleşimler inşa edildiğini, buna karşın İsrail sınırları içindeki oranın da ülkenin yüzde 5,8’i olduğunu ve bizim Batı Şeria ile Gazze Şeridi arasında güvenli bölge olarak tuttuğumuz yüzde 0,7’lik alanı gösteren bir harita sunmuştu" şeklinde konuşan Erekat, Batı Şeria'nın yüzde 100'ünün geri verilmesinin öngörüldüğünü vurguladı. El Cezire televizyonunu Filistinlilerin ulusal çıkarlarına zarar vermekle suçlayan Erekat, toprakların değiş tokuşuyla ilgili konuların Yaser Arafat döneminde, Camp David'de de görüşüldüğünü ifade etti.
"Hamas güvenini kaybediyor"
Açıklanan belgelere Filistin lideri Mahmud Abbas'dan da tepki geldi. Belgelerin "kasıtlı olarak karıştırıldığını" ifade eden Abbas, "Filistinlilerin diye gösterdikleri şeylerin aslında İsraillilere ait olduğunu", dolayısıyla olayda "kasıt" bulunduğunu belirterek, İsrail ile barış görüşmelerinin açık bir üslupla yapıldığını söyledi. Ancak diğer yandan anlaşmaya varmada ve yerleşimleri durdurmada başarısız olarak görülen Filistin özerk yönetimi Gazze’nin kontrolünü elinde bulunduran Hamas’ın gözünde iyice güven yitirdi. Hamas’ın Lübnan’daki yöneticilerinden Usame Hamdan, El Cezire televizyonuna“Başmüzakereci Filistinlilerin hakları için pazarlık etmemiş. Onlar, Filistinlilerin beklentileri yönünde değil, İsrail’in belki kabul edebileceği, Amerikalıların bir şekilde destekleyeceği şeyleri müzakere etmişler" şeklinde konuştu.
Uzun vadeli çözümün ispatı
Belgeler, doğrudan müzakerelerle barış sürecinin canlandırılmaya çalışıldığı Ortadoğu'daki çıkmazın da açık bir işareti. Sızan belgeleri İsrail Radyosu'na değerlendiren İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman, Filistinlilerle bir barış anlaşmasının mümkün olmadığını kaydetti. Lieberman, Olmert yönetimi ve Zipi Livni, Filistinlilerle uzlaşmakta her ne kadar başarı sağlayamamış olsalar da belgelerin de zaten nihayetinde gelinecek noktanın uzun vadeli bir ara çözüm olacağını kanıtladığını ifade etti.
İngiliz gazetesi Guardian'ın önümüzdeki günlerde belgelerin devamını yayınlaması bekleniyor.
© Deutsche Welle Türkçe
DW, dpa, dapd/ HK, MÇ