Prigojin'in tankları ve Putin'in stres testi

"Eşyalarınızı toplayın ve en kısa sürede bize gelin!" Rusya'nın güneyindeki pek çok kişiye, ülkenin diğer bölgelerindeki akrabaları ve arkadaşları tarafından muhtemelen bu ve benzeri çağrılar yapılmıştır.

Ukrayna'ya coğrafi yakınlığı nedeniyle bölge, savaşın başından bu yana zaten hayli gergindi. Geçtiğimiz hafta sonu durum daha da tehlikeli bir hal aldı. Ancak bu kez tehlike Rus birliklerinden, daha doğrusu savaş ağası Yevgeniy Prigojin'in "Wagner Birliği" adı verilen paralı askerlerinin isyan girişiminden kaynaklandı. 

"Vatana ihanet suçtur"

Ancak korku ve belirsizlik havası, sadece ülkenin güneyiyle sınırlı kalmadı. Zira Prigojin'in özel ordusunun ne kadar ileri gideceğini kimse bilmiyordu. Medyaya göre paralı askerler, Rusya'nın başkenti Moskova'ya iki yüz kilometreden daha az bir mesafedeydi. Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, halka çevredeki kırsal bölgelere gitmemelerini tavsiye etti.

Diğer yandan, o güne kadar tüm Rus devlet medyası tarafından övgü yağmuruna tutulan Prigojin, bir anda ve hep bir ağızdan şeytanlaştırıldı. Örneğin "Rossia" adlı televizyon kanalındaki akşam haber bülteninin spikeri Dimitriy Kiselev, darbe girişiminin akabindeki akşam bültenini "Rusya'da silahlı isyan, toplum tarafından desteklenmiyor! Vatana ihanet ciddi bir suçtur!" sözleriyle açtı. Ardından, geri çekilen tankların görüntüleri eşliğinde şu yorumu yaptı: "Kardeş kavgası önlendi."

Rus ordusunun kayıpları

Sunucu Kiselev, olayı Kremlin'in bir başarısı olarak göstermeye çalıştı: "Durum daha vahim bir hal alabilirdi. Neyse ki çok sayıda kişinin kanının dökülmesi önlendi!" Ancak darbe girişimi sırasında Rus ordusuna mensup en az on askerin, Prigojin'in adamları tarafından öldürüldüğü gerçeğine yer verilmedi.

Prigojin'in affedilmesi daha da fazla kafa karışıklığına neden oldu. Wagner lideri, kalkışmadan kısa bir süre sonra "suçlu" olarak arananlar listesinin en başına kondu. Salı günü ise Rus Uluslararası Enformasyon Ajansı (RIA) tarafından aktarılan habere göre, Prigojin ve Wagner Birliği mensupları hakkındaki tüm suçlamalar düşürüldü.

Oysa geçen cumartesi günü Rusya Devlet Başkanı Putin, Prigojin ve darbe girişimine karışan herkesi, ağır cezai müeyyidelerle tehdit etmişti. Bundan kısa bir süre sonra ikinci kez televizyondan açıklama yapan Putin, hasmına Moskova'ya yürüyüşü zamanında durdurduğu için bu kez teşekkür etti.    

Devletin güç kullanma tekeli sona mı eriyor

Bunun üzerine Rus devlet medyası, bu karışık durumu izleyicilerine bir kez daha açıklamak zorunda kaldı. Rus dış yayın kuruluşu Russia Today (RT) Genel Müdiresi Margarita Simonyan, hayli ilginç ifadeler kullandı: "Hukuk normları, İsa'nın emirleri ya da Musa'nın ilahî buyruklarının yazılı olduğu levhalar değildir. Aksine, ülkede düzen ve istikrarı sağlamak için insanlar tarafından yazılmıştır. Ancak bazı kritik istisnai durumlarda, artık işlevlerini yerine getirmiyorlarsa ve ters bir etkiye sahiplerse, o zaman... canları cehenneme!"

Rus filozof Denis Grekov'a göre Simonyan'ın sözleri, Rus devletinin iflas ilanından başka bir şey değil. DW'ye konuşan Grekov, şu saptamayı yapıyor: "Güç kullanma tekelinin ve birleşik bir gücün olmadığı, hukuk normlarının geçerliliğini yitirdiği bir devlet, aslında artık bir devlet değildir."

Propaganda araştırmacısı Maria Borsunova, DW'ye verdiği röportajda durumu şöyle özetliyor: "Margarita Simonyan, Rus hukuk ve adalet sisteminin bir bütün olarak ihtiyaç odaklı olduğunu anlatmaya çalışıyor. O anda neyin daha faydalı olduğuna bağlı olarak, gerekirse bir ceza davası, bir gün içinde açılıp tekrar kapatılabilir."

"Vatansever halk"

Denis Grekov, Prigojin'in Rusya'nın sözde "vatansever halkı" tarafından takdir edilmeye devam edeceğini varsayıyor. Prigojin'in paralı askerleriyle birlikte aylarca Bahmut şehrini ele geçirmeye çalışması, Rus propaganda medyası tarafından hâlâ "kahramanca bir eylem" olarak nitelendiriliyor.

Grekov'a göre, başta Rus ordusunun komuta kademesi olmak üzere, Kremlin'de pek çok üst düzey yetkili, Prigojin'e hayranlık besliyor. Bunun en önemli nedeni ise Devlet Başkanı Putin ve Savunma Bakanı Şoygu’nun çok sayıda kişiyi hayal kırıklığına uğratmış olması. 

Gelecek yıl Rusya'da devlet başkanlığı seçimi yapılacak. Siyasi emelleri de olduğu bilinen Yevgeniy Prigojin'in aday olup olmayacağı, son darbe girişiminden sonra hayli şüpheli. Vladimir Putin ise Wagner komutanının devlet başkanlığına aday olabileceği ihtimalini dışlamıyor; en azından kalkışmaya kadar dışlamıyordu.