030309 Tibet Dalai-Lama Flucht

1950 yılında Çin birlikleri Tibet sınırını geçtiğinde güçlü bir direniş ile karşılaşmadılar. Zira Tibet ordusunda modern silahlar bulunmuyordu. Bundan birkaç ay sonra da, Çin yönetimi Dalay Lama’nın gönderdiği heyete Pekin’de zorla bir anlaşma imzalattı. 17 maddelik bu anlaşma, Tibet’in Çin’in bir parçası olduğunu ilan ederken, Tibet’in özerk kalacağı konusunda garanti veriyordu. Bu anlaşmaya göre, Tibet’in siyasi sistemine karışılmayacaktı. Tibet’in ruhani lideri Dalay Lama, 1954 yılında Pekin’e gittiğinde Çin yönetimi ve halkı tarafından büyük bir çoşku ile karşılandı.

Çin ile birleşmeye “evet”

Çin Ulusal Halk Meclisi’nin başkan yardımcılığına getirilen Dalay Lama, yaptığı konuşmada Tibet’in yönetimi hakkında şunları söylüyordu: “Özerklikle ilgili yasalarda ve anayasada, her halka özgü gelişme dikkate alınacak böylelikle tam anlamıyla özerk olabileceğiz. Devletin yapılanmasında, her halkın ihtiyaçları göz önünde bulundurulacak.”

Çin lideri Mao Zedong ile birçok kez bir araya gelen Dalay Lama, bu buluşmaların kendisini nasıl etkilediğini otobiyografisinde şöyle anlatıyordu: "Tibet’in Çin Halk Cumhuriyeti ile birleşmesi olasılığı beni çok heyecanlandırmaya başlamıştı. Marksizm hakkında daha çok öğrendikçe, daha çok hoşuma gidiyordu. Sözü edilen özgürlük ve adalet üzerine kurulu toplum sistemi, herşeye çare gibi görünüyordu."

Çin sözünü yerine getirmedi

Ancak her Çin dönüşü sonrasında Dalay Lama’nın kuşkuları artıyordu. Zira Çin ordusu verdiği sözleri yerine getirmiyor, Tibet siyasetini etkisi altına almaya çalışıyordu. 1959 yılının Mart ayında Dalay Lama, Tibet’in başkenti Lasa’da bulunan Çinli yetkililerden, bir dans gösterisi için davet aldı. Dalay Lama’nın bu gösteriye yalnız gelmesi isteniyordu. Bunun üzerine Lasa’da Dalay Lama’nın kaçırılacağı söylentileri yayıldı. Ruhani liderlerini korumak isteyen Tibetliler ise 10 Mart 1959’da Dalay Lama’nın yazlık rezidansı Norbulingka Sarayı’nın önünde toplanmaya başladılar. Bir yandan da Çin yönetiminin ülkeyi terk etmesini talep ediyorlardı. Üst düzey bir memurun öldürülmesi üzerine durum iyice gerginleşti.

Tibet'ten kaçış

Tibet hükümetinin üyeleri ve Dalay Lama’nın ailesi 16 Mart’ta, Dalay Lama ise bundan bir gün sonra sarayını ve ülkesini gizlice terk etmek zorunda kaldı. Dalay Lama, kaçışından bir ay sonra Hindistan’ın Tezpur kentinde halk tarafından çoşku ile karşılandı. Dalay Lama, burada yaptığı konuşmada, Çinlilerin, Tibet’in dinine zarar verdikleri için kaçtığını dile getirdi.

Uluslararası toplumdan destek

Hindistan hükümeti, Tibetlilerin Daramsala’ya yerleşmesine izin verdi. Dalay Lama’nın sürgüne gitmek zorunda kalması uluslararası kamuoyunun dikkatini Tibet sorununa çekti. Bu olaydan 10 yıl önce Tibet sorunu ile ilgilenmeyen Birleşmiş Milletler Çin hükümetini kınadı. Komünizm ile mücadele eden Amerika Birleşik Devletleri de Tibet’e destek verdi. Hindistan da, 1962 yılında Çin ile yaşadığı sınır savaşından sonra Tibetlileri tam anlamıyla desteklemeye başladı.