Bosna-Hersek’te yaralar kapanmadı

ABD, Balkanlar’da yeniden şiddetli çatışmaların çıkmaması için zamanında siyasi müdahalede bulunmaya hazırlanıyor. Çünkü Bosna’daki atmosfer 1992 savaşının kısa süre öncesini andırıyor. Bosna Hersek parlamentosunda bir konuşma yapan Biden, ülkede yeniden güçlenen milliyetçi eğilimlerden duyduğu kaygıyı dile getirdi.

Biden’ın ziyareti nedeniyle, Bosna-Hersek'in başkenti Saraybosna'da geniş çaplı güvenlik önlemleri alındı. Şehir içindeki yollar kapatıldı. Olay çıkmasından korkuluyordu çünkü ABD, Bosna’da pek sevilmiyor.

Bosna Hersekliler, ülkelerinin politik ve ekonomik açıdan yaşadığı sıkıntılardan ABD'yi sorumlu tutuyor. ABD aynı zamanda Bosna-Hersek'in ikiye bölünmesine yol açan 1995 tarihli Dayton Anlaşması’nın da sorumlusu sayılıyor.

Sırplar, Müslümanlar ve Hırvatlar, bugüne kadar işleyen ortak bir devlet kurmayı başaramadılar. Eski düşmanlıklar bugün de devam ediyor.

Amerikalı bir diplomat, şu anki politik ortamın Bosna Savaşı'nın hemen öncesine benzediğini belirtti. Ülkenin yeni bir şiddet dalgasıyla parçalanmasından endişe eden ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Bosna Hersek'in dağılmaması için öncelikle Sırpların sorumluluk alması gerektiğini söyledi:

“Bu bizim üzerinde çalışmaya devam etmek istediğimiz temel prensip. Aynı zamanda destek ve ortaklık da bekliyoruz.“

Sırplar gergin

Bosna Hersek Federasyonu Başbakanı Nejat Brankoviç, işlemeyen bir bürokrasi ve Sırpların ayrılıkçı eğilimlerinin yer aldığı bölünmüş bir ülkeyi gerginlikten arındırmanın kolay olmadığı uyarısında bulundu:

“En önemli şey, etkin bir devlet ve birleşik merkezi bir yönetim için Anayasal reform yapılmasıdır. Bu, ekonomik krizin getireceklerine karşı hazırlıklı olmak için de gerekli.“

Biden’ın üç günlük Balkan gezisi, Bosna’nın yanı sıra Sırbistan ve Kosova’yı da kapsıyor. Sırbistan’daki milliyetçi muhalefet partisi Biden’ı Clinton döneminde Bosna-Hersek'te yaşananlar nedeniyle suçluyor. Eski Sırp bölgesi Kosova’nın bölünmesinden ve 1999’da Sırbistan’a düzenlenen NATO bombardımanından dolayı da ABD suçlanıyor.

ABD’nin yeni dış politikası

İlişkiler hala gergin. 2008 yılının Şubat ayında Belgrad’daki ABD Büyükelçiliği ateşe verilmişti. Bugün bile Sırp milliyetçileri, Washington’dan konuk gelmesinden memnun olmadıklarını gizlemiyorlar.

Belgrad’daki Amerikan Çalışmaları Enstitüsü’nden Dragan Simiç, Biden’ın ziyaretinin başarıya ulaşma şansının düşük olduğunu söylüyor:

“1990’lı yıllarda Biden ile ilgili tecrübeler nedeniyle de, manevra alanımız sınırlı. Ancak ABD'nin artık Obama’nın öncülüğünde yeni bir dış politikasının olduğu açık. En azından hem sözde hem de pratikte değişiklikler bekliyorum. Joe Biden’ın 1990’da nasıl davrandığı ya da şimdi nasıl davrandığı çok önemli olmamalı.“

AB konusunda destek

Amerikan yönetimi, bölgede barış ortamının gelişmesinde Sırplara kilit rolü biçiyor. AB’nin ise yeterince başarılı olamadığı sürekli dile getiriliyor. AB'nin Sırbistan’ı ve aynı zamanda istikrarsızlık içindeki Bosna Hersek'i politik açıdan sonunda Rusya’nın çıkarlarına terketmesinden endişe ediliyor. Belgradlı siyaset bilimcisi Ljiljana Smajloviç, Washington'un inisiyatifi ele geçirmek istediğini düşünüyor:

“Joe Biden bütün bölgeyi kapsayan bir öneriyle geliyor. Kosovalılar, Amerika’yı destekleyeceklerdir. Ancak Bosna Hersek ve Sırbistan’da bu öneri şöyle görünüyor: 'Size AB’ye girmeniz için yardım edeceğiz. AB’ye katılma çabalarınızı destekleyeceğiz.’“

Balkan gezisinin ilk durağı olan Bosna-Hersek'in parlamentosunda konuşan Joe Biden, ABD'nin, bölge ülkelerinin AB'ye girmesine için yardımcı olacağını belirtti. Biden, Bosna Hersekli politikacılara aralarındaki görüş ayrılıklarını aşmaları çağrısında bulunarak, hedefe ulaşmak için ortak çaba göstermelerini istedi.


Andras Meyer-Feist / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Ahmet Günaltay