Yurtdışına 15 vekil girişimi

Erken seçime hazırlanan Türkiye’de 7 Haziran seçimlerinden birinci parti olarak çıkan ancak tek başına iktidar olamayan AKP, seçimlerde yurtdışının ayrı bir seçim bölgesi olması ve buraya 15 milletvekili verilmesini teklif etti. Hukukçular böyle bir çalışmanın anayasa çerçevesinde tamamlanabileceğini belirtse de, bu yıl içinde uygulanamayacağını söylüyor.

AKP İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, yurtdışında yaşayan vatandaşların mecliste temsili seçimlere katılımı konusunda kanun teklifi hazırladı. Teklif hakkında yazılı bir açıklama yapan Yeneroğlu, hedeflerinin yurtdışı seçmenin TBMM’de temsil edilmesini tam olarak sağlamak olduğunu duyurdu.

“Yasa teklifinin kabul edilmesi durumunda tesis edilecek yurtdışı seçim çevresiyle birlikte yurtdışındaki vatandaşlarımızın doğrudan temsilinin önündeki yasal ve yapısal eksikliğin giderilmesi sağlanacaktır” diyen Yeneroğlu, teklifin yurtdışını ayrı bir seçim bölgesi olarak düzenlediğini ve 15 milletvekili kontenjanı ayrılmasını öngördüğünü dile getirdi.

Yeneroğlu, “Bu, yurtdışında yaşayan vatandaşların TBMM’ye vekil gönderebilmesi için gerekli. Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı olan 2,8 milyon seçmenin toplam seçmen içindeki oranı, vatandaşlarımızın ülke dağılımları ve seçim kanunu dikkate alınarak yapılan değerlendirmelerle 15 milletvekilinin diasporamıza makul bir temsil imkanı sağlayacağı düşünülmektedir” dedi.

Yeneroğlu, daha önceki seçimlerde uygulanan randevu sistemi ya da yalnızca seçmen kaydının bulunduğu seçim mahallerinde oy kullanabilme zorunluluğu uygulamalarının vatandaşın oy kullanmasını zorlaştırdığını kaydetti.

Yeneroğlu, “Kanun teklifinin kabul edilmesiyle randevu sistemine dayanak teşkil eden düzenleme ilgili yasadan kaldırılacak ve seçmenlerin yurtdışı seçim çevresinde kurulan herhangi bir sandıkta oy kullanmaları sağlanacak” açıklaması yaptı.

Yeneroğlu, 15 milletvekilini mevcut 550 vekile ek olarak öngörmediklerini, 550 vekilin içinde değerlendirilmesini istediklerini kaydetti. Buna göre, Türkiye'deki kimi seçim çevrelerinin milletvekili sayısının düşmesi de sözkonusu.

Anayasaya uygun mu?

İstanbul Şehir Üniversitesi’nden Anayasa Hukukçusu Prof. Ergun Özbudun, DW'nin “AKP’nin hazırladığı teklif anayasaya uygun mu? Planlanan erken seçimde uygulanabilir mi?” sorusunu yanıtladı.

Yurtdışındaki Türk vatandaşlarının oy hakkının anayasal güvenceye bağlandığını hatırlatan Özbudun, “Teklif ilk bakışta anayasaya aykırı görünmüyor. Anayasanın 75'inci maddesi, TBMM'nin genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluştuğunu söyler. Eğer 15 milletvekili 550'ye eklenmeyecekse anayasal bir sorun yoktur. Anayasamız, seçim kanununda böyle bir düzenleme yapıldığında –takip eden seçimde uygulanmaz- hükmünü de verir. Yani; seçim kanununda değişiklik yapılsa, yakın gelecek için planlanan erken seçimde uygulanmaz” diye konuştu.

Özbudun, “İlla bu seçimde uygulanacak” diye bir ısrar olursa, anayasaya geçici bir madde eklenebileceğini de söylüyor, ancak bunun için de anayasa değişikliğine gidilmesi gerektiğini hatırlatıyor. “AKP’nin tek başına anayasayı değiştirme gücü olmadığından bu da yapılamaz. Mutlaka diğer partilerin görüşleri alınması gerekir ki; mevcut siyasi bir ortamda partiler arası işbirliğinin sözkonusu olmadığı açıkça görülüyor” değerlendirmesi yaptı.

“Bu seçimde uygulanmaz”

Bir dönem Adalet Bakanlığı görevinde de bulunan Prof. Hikmet Sami Türk de AKP’nin teklifi ile ilgili olarak DW’ye değerlendirme yaparken, yurtdışı seçim çevresi oluşturulması için daha önce DSP’nin ve CHP’nin de teklif verdiğini hatırlatttı.

“Anayasa değişikliğine gerek yok. Seçim Kanunu’nda değişiklik yapılması gerekir” derken “Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikler de, -değişikliği takip eden seçimde uygulanmaz- kuralı gereği bir yıl sonra uygulanır. Anayasa böyle der” diyor.

Hikmet Sami Türk, kanun teklifi ile ilgili ayrıntılı bilgilerin görülmesi gerektiğini belirtirken, “550 milletvekiline ek 15 milletvekili arayışı varsa, o zaten anayasaya aykırı olur. Şu anda hiçbir partinin de anayasada değişiklik yapma gücü olmadığından, farklı planların devreye girmesi zaten sözkonusu olamaz” diye konuştu. Türk, bu tür tekliflerin kamuoyunda bir erken seçimin konuşulduğu dönemde gündeme getirilmesinin de yanlış olduğunu, siyasi partiler arasında diyalog kurulmadan da bir yol alınamayacağını dile getirdi.

7 Haziran seçimlerinde yurtdışında kayıtlı olan 2 milyon 866 bin 979 seçmenden sadece 1 milyon 56 bin 78’i oy kullanmıştı.

© Deutsche Welle Türkçe

Hilal Köylü / Ankara