AB’nin dili artıyor

Avrupa Anayasası’nın 1‘inci maddesi. Bu maddede, geleceklerini birlikte belirlemek isteyen vatandaşlar ve Avrupa devletlerinden söz ediliyor. Praglı çevirmen Sabina Sirokovska, bu anayasa maddesini Çekçe‘ye çeviriyor. Genç çevirmen, 1 Mayıs 2004 tarihinde gerçekleşecek genişlemeden sonra resmi Avrupa Birliği dillerinin sayısının 11’den 19’a yükselecek olması nedeniyle yüzlerce yeni çevirmene gerek duyan Avrupa Birliği’ne başvurmuş. Çekçe bu dillerden biri.

”Aynı insan farklı dillerde tamamen farklı algılanabilir” diyen Sirokovska, ”Çünkü bunun kendine güvenle ve bütün bir kültürel dünyayla ilgisi var. Eğer insan bir dilin kültürel dünyasında kendini rahat hissetmiyorsa, o zaman örneğin doğru sözcükleri de seçemez. Sözcüğü bilir ama ya fazla tiz bir sesle, ya çok resmi ya da çok gevşek söyler” devam ediyor.

Romaneş dilinin grameri oluşturuluyor

AB‘nin resmi dilleri, ülkelerin dilleri ama azınlık dilleri değil. Örneğin, en başta Doğu Avrupa’da 8 milyon insanın konuştuğu Roman azınlığın dili Romaneş. Yalnızca Slovakya’nın 5 milyon vatandaşının onda biri Roman azınlığa mensup. AB’nin azınlık dillerinin korunması talebiyle Slovak hükümeti, Romaneş dili için bağlayıcı bir yazı biçimi ve dilbilgisi kuralları hazırlayan bir komisyon oluşturmuş. Komisyon üyelerinde yazar Desider Banga, Slovak hükümetinin bu girişimini şöyle anlatıyor:

”Araç olarak dil, en yüksek değerlerden biri. Aynı zamanda,bir vatandaş olarak anadilini kullanabilmek, en önemli insan haklarından biri. Romaneş dilinin belirlenmiş bir yazı biçimi olmadığından, eğitimde ve bürokraside kullanılacak bazı normlar geliştirmeye çalışıyoruz. Eğer Romanlar bir halksa, o zaman vatandaş olarak kendi dillerini kullanma hakları da vardır.”

Dillerin etkileşimi

Tarihte Orta Avrupa’ya gelirken birçok dil, başka dillerden de etkilenmiş. Bu, ancak 1918 yılında Çekoslovakya’nın kuruluşuyla birlikte resmi dil olan Çekçe için de geçerli. Avusturya Monarşisi ve komşuları olan Südet Almanları da bu dile damgalarını vurmuş. Özellikle de günlük konuşma diline.

Praglı çevirmen Sabina Sirokovska, bugün Çekçe’ye dahil olan terimlerinse İngilizce olduğunu belirtiyor. Fakat Çekçe’nin genişleyen Avrupa Birliği’ndeki yeri konusunda hiçbir endişe taşımıyor. Daha çok, Brüksel bürokrasisinin bir karmaşaya dönüştürdüğü İngilizce’nin gelişmesini korkunç buluyor. ”Brüksel İngilizcesi, çeşitli kültürlerin etkileriyle gerçekten öyle bir karmaşa haline gelmiş ki, bazen hiç güzel değil” diyor Sirokovska.