ABD ve Çin arasında Dalay Lama krizi
19 Şubat 2010
ABD Başkanı Barack Obama’nın Beyaz Saray’da Tibet’in sürgündeki ruhani lideri Dalay Lama’yı ağırlaması Çin yönetiminin sert tepkisine yol açtı. Pekin’deki ABD Büyükelçisi’ni Çin Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak protestosunu ileten Çin yönetimi, Obama’nın Dalay Lama ile bir araya gelmesini Çin’in içişlerine müdahale olarak değerlendirdi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ma Caoşü, “ABD, Dalay Lama ile görüşerek sadece Çin’in içişlerine karışmıyor, aynı zamanda Çin halkının duygularını yaralamış ve Çin – Amerikan ilişkilerini de ağır şekilde sarsmıştır” açıklamasında bulundu.
Çin hükümeti, Obama – Dalay Lama görüşmesinin iptal edilmesi için Washington’a uyarmıştı. Çin, Amerikan şirketlerine ambargo tehdidinde bulunmuştu.
Obama Dalay Lama ile görüştü
Çin’in uyarılarını dikkate almayan ABD Başkan Barack Obama ise Tibet’in ruhani lideri Dalay Lama’yı dün Beyaz Saray’da ağırladı. Ancak Obama, görüşmenin siyasi olmaktan çok özel bir nitelik taşıdığını vurgulamak için Dalay Lama'yı Beyaz Saray'ın çalışma bölümü olan Batı Kanadı'nda ağırladı.
Obama kendinden önceki Amerikan başkanları gibi Nobel Ödüllü Dalay Lama'yla basının önüne birlikte çıkmamayı tercih etti.
Dalay Lama ise görüşmeden sonra "Dünyanın en büyük demokrasisinin başkanıyla bir araya gelmek benim için büyük bir onur. Çocukluğumdan beri Amerika'ya hayranım" açıklamasında bulundu.
Dalay Lama, geçtiğimiz ekim ayında da Washington'u ziyaret etmiş, o sırada Çin ziyaretine hazırlanan Obama ise Tibetli liderle görüşmekten kaçınmıştı.
Görüşmenin ardından Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs, Obama'nın görüşmede Tibetlilerin Çin'deki haklarının korunması gerektiğini kaydettiğini ve Dalay Lama'nın Çinli yetkililerle devam eden görüşmelerine destek verdiğini söyledi.
İkili ilişkiler zayıflıyor
Siyasi çevreler ise Obama'nın Çin'in tepkisine rağmen Dalay Lama'yı kabul etmesinin, ABD - Çin ilişkilerinin zayıfladığının göstergesi olduğu yorumunu yapıyor.
Bir dönem Amerikan dışişleri bakanlığında Tibet koordinatörlüğü yapan Kelly Currie konuyla ilgili "Geçtiğimiz yıl uzlaşmak için Çin'e ellerini uzattılar, ancak kritik noktalar söz konusu olduğunda bu girişim hiçbir işe yaramadı" değerlendirmesinde bulundu.
İlişkiler zaten gergindi
İki ülke arasındaki ilişkiler son aylarda bir çok nedenle hızla gerildi. Beyaz Saray, Çin hükümetinden İran ve Kuzey Kore sıkıntılarıyla ilgili yeterli desteği görememekten şikayetçi. Kopenhag'daki iklim zirvesinde somut bir karar alınamamasından da yine Çin'i sorumlu tutan ABD, Çin'i döviz kurunu düşük tutarak ihraç mallarını ucuzlattığı için de eleştiriyor. Washington ile Pekin arasında, internetin sansür edilmesi nedeniyle de söz düellosu yaşanmıştı.
Diğer yandan ABD'nin Tayvan'a silah satma kararı bu gerginliği yeni bir boyuta taşımıştı. Ayrıca Çin hükümeti ABD'nin Çin lastiğine uyguladığı yüksek gümrük vergilerinden de fazlasıyla rahatsızlık duyuyor.
© Deutsche Welle Türkçe
DW/dpa, RP/BS/AG/HK