Uloga Nemačke u Vijetnamu nakon povlačenja SAD

Od 1954. Vijetnam je bio podeljen na Severni i Južni Vijetnam, a granica između Zapadne Nemačke koja je bila kapitalistička i Istočne Nemačke kao komunističke zemlje, ustanovljena je 1949. U odnosima Vijetnama i Nemačke te četiri strane sveta imale su simboličku težinu.

„Braća i sestre su prostornim razdvajanjem postali klasni neprijatelji, a stranci su postali saveznici“, zapisao je istoričar Andreas Margara u svojoj knjizi „Podeljena zemlja, podeljena patnja“ koja se bavi odnosima Nemačke i Vijetnama od 1945. do danas, a izašla je 2022.

Obe zemlje bile su na prvoj liniji fronta – nemačka hladnoratovski, a Vijetnam u stvarnom, vrelom ratu. Između 1955. i 1975. na zemlju su padali napalm i milioni tona bombi. Ukupno je poginulo 1,3 miliona ljudi. Patnja vijetnamskog stanovništva nije ostavila Nemce ravnodušnim, ni na istoku, ni na zapadu. I jedna i druga Nemačka snažno su podržavale sopstvene ideološke partnere, uz različite razloge i motive.

-pročitajte još: Lekcija koju Amerikanci nisu naučili

Humanitarni angažman Zapadne Nemačke

„Politika Zapadne Nemačke prema Indokini nije sledila samostalnu spoljnopolitičku koncepciju, već se bez zadrške naslonila na politiku Sjedinjenih Američkih Država kao sile zaštitnice“, navodi Margara u knjizi. Ipak, solidarnost je imala granice. Kada je američki ministar odbrane Maknamara 1965. rekao da se Berlin brani na Mekongu, a američki predsednik Džonson zatražio nemačke vojnike za rat u Vijetnamu, kancelar Zapadne Nemačke Ludvig Erhard bio je prinuđen da za Južni Vijetnam stavi kredite na raspolaganje. Rešenje koje je pronašao spasavajući obraz glasilo je: „Lekovi umesto municije“.

Naročito poznat je postao medicinski brod „Helgoland“ koji je šest godina bio usidren u Sajgonu i Da Nangu. Medicinsku pomoć pružio je za oko 170.000 južnovijetnamskih civila. Manje su poznati drugi primeri, kao što je osnivanje medicinskog fakulteta u vijetnamskog gradu Hue, uz pomoć Univerziteta Frajburg ili katolička bolnica u Kon Tumu, malteške ambulante na više mesta.

Vlada je naišla na protivljenje tom angažmanu među pripadnicima studentskog pokreta 1968. Demonstranti su skandirali: „Nijedan čovek, nijedna marka, za rat u Vijetnamu!“ Vijetnamski rat dovođen je u vezu s nacističkim zločinima. Mlađa generacija se ograđivala od starije, a time i od zločinaca i saučesnika iz te generacije. Prema autoru knjige, rat u Vijetnamu bio je katalizator za društvene preokrete u Zapadnoj Nemačkoj tokom šezdesetih godina prošlog veka.

Angažman Istočne Nemačke za „socijalističku bratsku državu“

Demokratska Republika Nemačka (DDR) je u Vijetnamskom ratu videla priliku da izoštri svoj spoljnopolitički profil unutar istočnog bloka kojim je dominirao Sovjetski Savez i da napadne SAD kao „imperijalističkog agresora“. DDR je sebe upoređivao sa Severnim Vijetnamom, koji je, kao David protiv Golijata, odolevao američkoj vojnoj nadmoći. Zvanične parole su bile: „Solidarnost sa Vijetnamom!“ i „Solidarnost pomaže pobedi!“

Kao i u zapadnoj Nemačkoj, državni interesi pomešali su se sa iskrenom željom ljudi da pomognu. Ta isprepletanost na kraju je bila tolika da su se te dve stvari jedva mogle razdvojiti.

Margara o tome piše: „Pomoć Vijetnamu bila je istovremeno i državna doktrina, i stvar koja je ležala na srcu stanovništvu DDR-a“. Istočna Nemačka se veoma široko angažovala, od finansijske pomoći za obnovu, medicinske i humanitarne pomoći, pa do školovanja i studiranja za decu iz Severnog Vijetnama.

Sprovođene su masovne akcije kao što je dobrovoljno davanje krvi 1968. u kojem je pod motom „Krv za Vijetnam“ uzelo učešća 50.000 članova sindikata. Postojala je i podrška severnovijetnamskoj propagandi. Posebno je bila poznata serija intervjua pod nazivom „Piloti u pidžami“ iz 1967. Zarobljeni američki piloti bili su predstavljeni kao voljni pomagači imperijalističke ratne mašinerije. Zarobljenici su nosili odeću sličnu pidžamama.

-pročitajte još: Tragični pravni neuspeh žrtava rata u Vijetnamu

Mnogo konkretnija je bila pomoć u izgradnji severnovijetnamske tajne službe koju je pružila istočnonemačka Državna bezbednost (Štazi). Od 1967. državni budžet DDR-a svake godine je imao stavku vojne pomoći Severnom Vijetnamu, piše Margara.

Prekretnica: Pariski sporazum 1973.

Sporazum je zapečatio povlačenje SAD iz Vijetnama, ali ne i kraj rata koji je trajao do 1975. i završio se pobedom Severnog Vijetnama. Ali to nije bio kraj nemačko-vijetnamskih odnosa. Vijetnamski radnici po ugovoru su u DDR-u, kao „državi radnika i seljaka“, uskoro stavili na probu internacionalističku solidarnost. Rukovodstvo Istočne Nemačke očekivalo je od vijetnamskih radnika pozitivne ekonomske efekte, a ratom razoren Vijetnam nije morao da i za njih otvara radna mesta. Ali uskoro je došlo do konflikta. Istočnonemački radnici su u Vijetnamcima videli konkurenciju.

-pročitajte još: „Gastarbajteri“ u DDR-u: odbačeni i nepoželjni

U Zapadnoj Nemačkoj su uglavnom bili poznati „ljudi iz čamca“, vijetnamske izbeglice koje su bežale od komunističke represije i siromaštva preko Južnokineskog mora. Privatne inicijative, među kojima je najpoznatija ona sa brodom „Cap Anamur“, spasavali su na desetine hiljada vijetnamskih izbeglica koje su onda pronašle novu domovinu u Nemačkoj.

Margara je u razgovoru za DW rekao: „DDR još uvek ima ugled u Vijetnamu, od kojeg profitira i ujedinjena Nemačaka. S druge strane, Vijetnamcima imponuje ekonomska snaga koja pre svega ima bazu na zapadu Nemačke.“

Vijetnamskoj jednopartijskoj državi se, međutim, danas ne dopada to što vijetnamski disidenti u ponovo ujedinjenoj, demokratskoj Nemačkoj mogu slobodno da izraze kritiku stanja u zemlji porekla.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.