Një vit nga "pranvera arabe"

Gamal Mubaraku, Saif Al-Islam Al-Gaddafi dhe Ahmed Salehu, para 12 muajsh kishin shanse të mira për një karrierë të suksesshëme. Si fëmijë të diktatorëve, ata kishin shumë gjasa të trashëgonin pushtetin. Ky ishte edhe qëllimi i presidentit të Egjiptit Hosni Mubarak, atij të Libisë Muammar Al-Gaddafi dhe Jemenit Ali Abdullah Saleh.

Por ja që erdhi pranvera arabe...

Diktatorët i kishin bërë llogari pa qiraxhinjtë. Prej fillimit të pranverës arabe katër prej  tyre u detyruan të largohen nga pushteti. Kështu dështuan edhe shanset për një karrierë të fëmijëve të tyre. Disa prej tyre madje edhe u vranë.

Modeli i diktaturave republikane, i filluar në vendet arabe në vitet  50-të dhe 60-të, duket se ka dështuar. Vala e protestave ka përfshirë pikërisht ato vende, ku diktatorët përpiqeshin të etablojnë një lloj dinastie republikane - ashtu siç ka bërë presidenti Hafiz Al-Assad. Djali i tij Bashari, ende po ruan pushtetin me të gjitha mjetet në dispozicion.

Rrëzimi i diktatorëve ka hapur rrugën për zgjedhje të lira dhe demokratike. Demonstruesit kanë kërkuar që populli të vendosë se kush do të mbajë pushtetin dhe jo diktatorët. Por jo të gjitha gjërat kanë shkuar ashtu si kanë dashur demonstruesit. Në zgjedhjet e Tunizisë fituan islamistët e partisë Ennahda. Ndërkohë që edhe në Egjipt duket se do të fitojnë islamistët. Demokratët, bloggerët, femrat moderne dhe pjesëtarët e matur të fesë islame ende nuk e kanë arritur qëllimin - të paktën sa i përket kutive zgjedhore.

Dëshpërimi i demokratëve

„Demokratët nuk kanë përfituar nga rrëzimi dhe dobësimi i regjimeve në botën arabe", thotë Guido Steinberg, ekspert për Lindjen e Mesme i Fondacionit për Shkencë dhe Politikë në Berlin. Nga ndryshimet në Egjipt dhe Tunizi kanë përfituar më shumë islamistët. Duket se kështu do të jetë edhe në Libi dhe Jemen. Shumë demokratë janë të dëshpëruar me këto zhvillime.

Ndërtimi i një demokracie të vërtetë po çalon. Shoqëria pluraliste ende nuk duket në horizont, ndërkohë që problemet e grumbulluara ekonomike dhe sociale nuk janë zgjidhur. Ekonomia e Tunizisë ende është për tokë. Investimet nga bota e jashte kanë munguar. Është shtuar numri i të papunëve. Deficiti buxhetor ka arritur përmasa shqetësuese. Ndërsa në Jemen dhe Libi gati është ndërprerë nxjerrja dhe prodhimi i naftës.

Shumë të rinj kanë ikur nga vendi, për shkak të krizës dhe mungesës së perspektivës. Nga situata e krijuar po përfitojnë në veçanti Vëllezëria Myslimane. Ata më parë kanë qenë të ndaluar, por kanë pasur një infrastrukturë të mirë. Që prej dhjetëra vitesh ata janë aktiv në shumë çështje socialie, që u ka sjellë besimin e popullit. Megjithatë kryetari i parlamentit gjerman Norbert Lammert paralajmëron nga një pesimizëm i tepërt: "Nuk duhet të gabojmë dhe të mos shohim shanset që ofrohen".

Monarkitë mbeten të stabilizuara

Monarkitë arabe kanë mbetur deri tani të paprekura, me përjashtim të Bahrejnit. Në Marok dhe Jordani ka pasur protesta kundër korrupsionit dhe për kushte më të mira jete. Por protestat nuk ishin të drejtuara kundër mbretërve dhe nuk kanë rrëzuar regjimet politike atje. Përkundrazi: Mbreti Mohammed VI nga Maroku dhe Abdullahu i Jordanisë kanë bërë reforma dhe ndryshime qeveritare.

Këtu ka luajtur një rol edhe mbështetja mes vete e gjashtë monarkive në këtë rajon. Udhëheqësja e Arabisë Saudite ka ndihmuar mbretin e Bahrejnit, jo vetëm me mjete ushtarake. Bahrejnit dhe Omanit ajo i ka dhënë nga dhjetë miliardë dollarë ndihma. Ndërkohë që ndihma i ka premtuar edhe Marokut dhe Jordanisë.

Protesta të vogla ka pasur edhe në Oman, Arabinë Saudite dhe Kuvajt. Por udhëheqja e atjeshme ia ka dalë që me para dhe peshqeshe të mëdha për pupullin të sigurojë qetësinë sociale. Konflikte më të mëdha ka pasur vetëm në Bahrejn.

Të gjitha këto konflikte duket se kanë pasur një jehonë të fuqishme në Siri. Udhëheqja e atjeshme politike po lufton me të gjitha mjetet për të shuar protestat. Nga dita në ditë po shtohet edhe frika për mundësinë e luftës qytetare mes besimtarëve shiitë dhe sunitë. Sikur edhe në rastin e Libisë, mbretërit arabë po mbajnë anën e protestuesve. Ata i mbështesin protestat me mjete propagandistike, përmes televizioneve Al Xhazira dhe Al Arabia. Mbretërit e Arabisë Saudite dhe Katarit kanë luajtur një rol vendimtar për izolimin politik të Sirisë në Ligën Arabe.

Konfliktet rajonale dhe pasojat

"Ne gjithmonë kemi menduar se këtu kemi të bëjmë me një valë demokratike", thotë Guido Steinberg dhe shpjegon: "Por kemi harruar konfliktin dominant në rajon, mes Iranit në njërën anë dhe kundërshtarëve të tij politik, në anën tjetër". Me rrëzimin e regjimit në Siri do të rrëzohej aleati më i fuqishëm i Teheranit zyrtar. Në qoftë se kjo ndodh, do të bëhet e qartë se në të gjitha këto zhvillime një rol shumë të rëndësishëm luan konflikti rajonal. "Rajoni do të bëhet më konservator, me disa premisa të pluralizmit. Por nuk mendoj se do të bëhet më pluralist dhe demokratik", pohon Guido Steinberg.

Autorin: Anne Allmeling / Bahri Cani

Redaktoi: Lindita Arapi