Më shumë imamë “made in Germany”

Osman Soyer e ka zyrtarizuar tashmë. "Unë jam përfaqësues fetar”, thotë ai për DW. Ai ndodhet në bodrumin e Xhamisë Sehitlik në Berlin-Neukölln. Pak minuta më parë ai doli zyrtarisht në skenë, ku dhe vendosi një kaftan të bardhë, një kapak të bardhë.

Detyra të ndryshme

32-vjeçari Soyer është një nga 28 të rinjtë dhe të rejat që organizata më e madhe islamee vendit DITIB ka trajnuar si "përfaqësues fetarë" dhe do të futen zyrtarisht në jetën profesionale në Berlin. Përfaqësuesit fetarë duhet të përfshihen në fusha të ndryshme të kujdesit baritor. Këtu mund të përfshihet edhe pozita e imamit, por termi është më i gjerë.

Soyer ka disa muaj që punon si përfaqësues fetar islam në Alfter afër Bonit. Puna në komunitet, thotë ai, është e para. Kjo është një gamë shumë e madhe aktivitetesh: "Unë u mësoj studentëve, jam prijës lutjesh, predikues, pastor. Shkojmë edhe në dasma, bëj funerale". Dhe më pas ai shpjegon se nuk vjen nga Boni apo nga Alfteri. "Jam një djalë nga Mainz-i”, thekson ai dhe mund të dëgjoni dialektin e kryeqytetit të shtetit Rheinland-Pfalz. Prindërit e tij erdhën në Gjermani nga Turqia në vitin 1972; babai i tij punonte në fabrikën e madhe Opel në Rüsselsheim. Një jetë tipike për shumë jetë post-migrante në Gjermani.

Në Gjermani ka rreth 900 komunitete xhami të "Bashkimit Turko-Islamik të Institutit për Fenë” (DITIB). Sipas vlerësimeve, në Gjermani ka më shumë se 3000 xhami dhe shtëpi lutjesh myslimane në mbarë vendin. Për një kohë të gjatë ata paguheshin ekskluzivisht nga shteti dhe autoriteti i fuqishëm fetar Diyanet nga Turqia, i cili dërgonte imamë nga Turqia për të predikuar në turqisht dhe për të ofruar kujdesin baritor. Shumë pak prej tyre flisnin gjermanisht – këtë e konfirmoi edhe DITIB. Deklaratat nga udhëheqja e Diyanetit dhe gjithashtu nga komunitetet e DITIB gjatë muajve të fundit tregojnë se sa e ndjeshme është kjo. Ndonjëherë ato duken si poste të ëndrrave të Erdoganit për një Perandori të re Osmane.

Bashkëjetesa

Eyüp Kalyon, Sekretari i Përgjithshëm i DITIB-it po krijon tani perspektiva të reja. Programi i trajnimit i shoqatës së tij, një "shërbim i rëndësishëm", bazohet në nevojat e myslimanëve në Gjermani dhe, si komunitet fetar, është i përkushtuar për këtë për sa i përket personelit dhe financave. Trajnimi tregon se shoqata e tij qëndron për "kohezionin social".

Në të ardhmen, gjuha gjermane "do të dalë edhe më shumë në plan të parë", thotë ai për DW, "dhe do të jetë gjuha që na lidh të gjithëve, veçanërisht komunitetin mysliman". "Prandaj gjuha jonë e trajnimit është gjermanishtja", nënvizon. Përsa i përket anëtarëve më të vjetër të komunitetit, gjuha turke gjithashtu mbetet e rëndësishme.

Kërkesa që klerikët myslimanë të trajnohen në gjermanisht ka ekzistuar për shumë vite në Gjermani. Është gjithmonë pjesë e debateve për integrimin dhe politikat fetare. Dhe në të gjitha fazat e Konferencës Gjermane të Islamit (DIK), e cila filloi për herë të parë në vitin 2006, fokusi ishte gjithmonë në (mungesën) e aftësive gjuhësore të imamëve. Politikanët u ankuan për këtë dhe shoqatat myslimane e shtynë për çështje të tjera.

Për një kohë të gjatë, komuniteti Ahmedia ofronte trajnimin e vetëm të imamit në Gjermani. Është një grup që u shfaq në fund të shekullit të 19-të në atë që tani është Pakistani dhe e sheh veten, në mënyrë rigoroze fetare, si një lëvizje reformuese. Që nga viti 2008, ajo ka trajnuar imamë gjermanishtfolës në një kurs shtatëvjeçar, të cilët punojnë në komunitetet Ahmedia në mbarë vendin.

Vetëm katër vjet më parë, dy forca shumë të ndryshme bënë përpjekje të mëtejshme. Ishte DITIB, i cili e ktheu një ish-bujtinë rinore në një qendër trajnimi në Dahlem në Eifel dhe filloi në vitin 2020. Një vit më vonë, studiuesit islamikë nga Universiteti i Osnabrück-ut dhe muslimanët gjermanë me prejardhje boshnjake prezantuan "Islamkolleg Deutschland" (IKD). Më herët, gjatë një paraqitjeje para një plenumi të IKD-së, ministri i atëhershëm i Brendshëm, Horst Seehofer, lavdëroi IKD dhe foli për një të mirë.

Ministria e Brendshme dhe mbështetja

DITIB në Dahlem, Islamkolleg në Osnabrück... Të dy tashmë u kanë thënë lamtumirën disa dhjetëra të diplomuarve. Imamët e parë në shërbim vijnë nga të dy institucionet, të cilët kryesojnë faljet dhe kryejnë namazin e xhumasë. E megjithatë, në mes të dhjetorit, një deklaratë për shtyp nga Ministria e Brendshme erdhi si një surprizë.

Ministrja e Brendshme, Nansy Faeser njoftoi se, pas negociatave të gjata me Diyanet dhe DITIB, kjo ministri kishte rënë dakord që gradualisht t'i jepte fund vendosjes së përfaqësuesve fetarë të punësuar nga Turqia. "Ky është një moment historik i rëndësishëm për integrimin dhe pjesëmarrjen e komuniteteve myslimane në Gjermani,” tha ajo. Në të ardhmen, çdo vit në Gjermani duhet të trajnohen 100 imamë, që njohin edhe gjuhën gjermane.

Sipas raportimeve, faktorë të ndryshëm kontribuan në këtë riorganizim themelor, i cili mori pak vëmendje në mediat gjermane. Krahas bisedimeve nga Ministria e Brendshme, edhe Ministria e Jashtme ka intensifikuar presionin ndaj Ankarasë për këtë çështje. Dhe në përgjithësi, zhvendosja e përgjithshme djathtas në Evropë dhe të menduarit për integrimin dhe identitetin kulturor luan një rol.

Shembulli më i qartë, por jo i vetmi: Që nga fillimi i vitit 2024, Franca nuk lejon më imamë të dërguar nga jashtë në vend. Ata duhet të trajnohen në universitetet franceze. Një ndryshim që presidenti Emmanuel Macron e kishte nisur në fillim të vitit 2020 dhe që tani ka hyrë në fuqi. Deri më tani, imamët francezë kanë ardhur kryesisht nga Maroku, Tunizia dhe Algjeria. Kushdo nga këto vende që tashmë është imam në Francë mund të ndryshojë statusin e tij deri në fund të marsit.

Mund të jetë me vend që Sekretari i Përgjithshëm i DITIB, Eyüp Kalyon, përmendi Dahlem dhe qytetin francez të Strasburgut në fjalimin e tij dhe në bisedën e drejtpërdrejtë. Përfaqësuesit e rinj fetarë gjithashtu përfunduan një pjesë të trajnimit të tyre atje.

Lëvizja në shoqatë

Eyüp Kalyon (36), si dhe Osman Soyer (32), përfaqësojnë qartë një brez të ri. Kalyon ka lindur në Wuppertal dhe ka një pasaportë dhe diplomë gjermane të shkollës së mesme. Gjyshërit e tij kanë ardhur nga Turqia. Dhe ata flasin - si shumë prej 28 të diplomuarve aktualë -  rrjedhshëm të paktën dy gjuhë: gjermanisht dhe turqisht. Vëzhguesit po shohin me emocion DITIB-in, i cili si shoqatë nuk është më monolite, në të cilin janë ngritur disa njerëz shumë të përgatitur dhe që është duke u shkëputur gradualisht nga Diyanet. Por që nga 7 tetori pati edhe raportime dhe deklarata që tingëllonin me tone të kundërta: kritika të ashpra ndaj Izraelit, gjithashtu antisemitizëm, mirëkuptim për Erdoganin... Në fjalimin e tij, Kalyon ishte shprehimisht kritik ndaj Hamasit dhe "sulmit" ndaj Izraelit.

Një përfaqësues i Ministrisë së Brendshme foli si i ftuar zyrtar nderi në ceremoninë e DITIB në Berlin. Jörn Thießen është kreu i Departamentit H (Atdheu, Kohezioni dhe Demokracia). "Ne synojmë të trajnojmë imamë dhe zyrtarë fetarë në vitin 100 dhe më pas të shohim se do t'i japim fund dislokimeve nga Turqia në këtë masë”, shpjegon ai në një intervistë për DW. Kjo do të thotë se ndikimi formal i Ankarasë do të përfundojë në pak më pak se dhjetë vjet.

Thießen shikon njëlloj angazhimin e DITIB si në Islamkolleg në Osnabrück. "Ky është pikërisht hapi i duhur: njerëzit që janë këtu, që jetojnë këtu, që flasin gjuhën tonë, që njohin kulturën dhe që krijojnë urat në shoqëri mund të bëjnë pikërisht atë që duam ne." Edhe të ftuar nga shoqata të tjera u mirëpritën në festën në Berlin. Askush nga Islamkolleg në Osnabrück nuk ishte aty. Kalyon theksoi se bashkëpunimi me IKD-në "aktualisht” po shqyrtohet "në bashkëpunim të ngushtë me Ministrinë federale të Brendshme”. "Ne fokusohemi te nevojat, të gjithë kemi përgjegjësi.”

Shefi i tij, kryetari i DITIB, Muharrem Kuzey, theksoi në fjalën e tij se shoqata ishte zhvilluar nga një "organizatë punëtorësh mysafirë në komunitetin më të madh fetar islam në Gjermani". Kjo ofron "një shtëpi fetare jo vetëm për myslimanët me origjinë turke, por edhe për myslimanët nga të gjitha vendet e botës myslimane”.

Në Osnabrück, Samy Charchira, kryetar i Islamkolleg, foli për DW me telefon për "lajme të mira" në funksion të rritjes së trajnimit të punonjësve fetarë myslimanë në Gjermani. "Ne kemi krijuar struktura dhe kemi trajnuar njerëzit e parë,” thotë ai. Ne duam imamë të trajnuar në Gjermani që janë afër popullit në Gjermani”. Për të, udhëzimet nga Ministria federale e Brendshme janë "korrekte dhe të rëndësishme”. Ai shpreson për diskutime të mëtejshme me ministrinë dhe DITIB.

Diçka po ndodh në trajnimin e zyrtarëve fetarë myslimanë në Gjermani - pas shumë vitesh shtytje dhe pritjeje. Por shumë pyetje – sidomos financimi i imamëve të DITIB pa palën turke – janë ende të hapura. Një debat rreth formave të reja të mundshme po fillon vetëm gradualisht.