Potere e fushatës elektorale me dëme që mbeten

Në 2 tetor në Bosnjë-Hercegovinë zhvillohen zgjedhje komunale. E me këtë janë thënë të gjitha. Sepse para së gjithash në pjesën e banuar nga serbët "Republika Srpska" gjendja ekonomike dhe politike është katastrofale. Presidenti i kësaj njësie, Milorad Dodik dhe klani i tij i korruptuar, i paaftë dhe arrogant nuk kanë shënuar suksese. Shumë njerëz atje jetojnë në varfëri të thellë, papunësia është tepër e lartë, infrastruktura thuajse mungon tërësisht dhe gjithnjë e më shumë të rinj emigrojnë.

Për t'i çliruar zgjedhësit e tij nga mungesa e shpresës dhe për t'i kaluar atë në një gjendje psikologjike nacionaliste, luftarake dhe irracionale, ai përdori mjetet e sprovuara dhe padyshim të preferuara të populistëve në Ballkan: fillimisht flitet për një gjendje nën kërcënim dramatik të kombit tënd. Pastaj shpallen armiq popujt e shteteve fqinjë, gjë që në Ballkan për fat të keq vazhdon të funksionojë pa problem. Dhe në fund, udhëheqësi i madh inskenohet si shpëtues i kombit të rrezikuar. Shumë zgjedhës në Ballkan i mbështesin lojëra të tilla dhe harrojnë me të vërtetë për disa javë përditshmërinë mjerane - njësoj si aferat e shumta të korrupsonit të të vetëshpallurve shpëtues të kombit. Këto mekanizma kanë funksionuar gjithmonë me perfeksion në Bosnjë-Hercegovinë, edhe tek grupet e tjera popullore të vendit.

Krizë e rëndë

Edhe nëse referendumi i debatueshëm në Republika Srpska mund të etiketohet me të drejtë si potere e fushatës elektorale dhe teatër politik: ai mbetet një shkelje e rëndë e kushtetutës. Rezultati i referendumit: në Republika Srpska, "Dita e Festës Kombëtare" do të jetë edhe më tej 9 janari. Serbët e Bosnjës festojnë në këtë ditë shpalljen e republikës së tyre, por për boshnjakët dhe kroatët në Bosnjë-Hercegovinë 9 janari shënon fillimin e luftës së Bosnjës.

Referendumi e shtyn në një krizë të rëndë Bosnjën edhe pa të jostabile dhe rrezikon rrugën e saj drejt Evropës. Që një referendum i tillë u arrit të mbahet, kjo është një disfatë e rëndë për të ashtuquajturin komunitet ndërkombëtar dhe para së gjithash për Përfaqësuesin e Lartë të Bashkimit Evropian në Bosnjë-Hercegovinë. Këtë rol aktualisht e ka diplomati austriak Valentin Inzko.

Dyfish nuk mban gjithnjë më mirë

Referendumi i ndaluar nga Gjykata Kushtetuese, i kritikuar ashpër nga BE, por megjithatë i mbajtur tani, është një dëshmi tjetër, që strukturat dyfishe me protagonistë vendas dhe ndërkombëtarë nuk funksionojnë si duhet dhe në fund të fundit janë pa pushtet dhe ndikim. Shtetin juridik absolutisht të nevojshëm nuk mund ta garantojnë me sa duket as politikanët vendas, as përfaqësuesit zyrtarë të protektoratit. Dhe ky është ndoshta përfundimi më i rëndësishëm i referendumit të Bosnjë-Hercegovinës. Bosnjë-Hercegovina mbetet vendi problematik në Evropën Juglindore, i cili përsa i përket pozicionit gjeostrategjik mund t'i shkaktojë edhe në të ardhmen Bashkimit Evropian më shumë se kokëçarje.

Këtu interesat evropiane, ruse dhe turke përplasen gjithnjë e më shumë me njëra-tjetrën. Jo më kot e mori Milorad Dodik bekimin e Presidentit rus për referendumin e tij dhe injoroi me mbështetjen e tij krejtësisht paralajmërimet nga Brukseli dhe Uashingtoni. Në të njëjtën kohë, vendi i vogël ka qenë gjithmonë një top strategjik loje i fqinjëve të tij Serbi dhe Kroaci. Prandaj në gjendjen e tanishme është edhe më e rëndësishme, që ata, para së gjithash Serbia dhe kryeministri Aleksandar Vuçiç të luajnë një rol të moderuar dhe konstruktiv. Ka ende shumë për të bërë për të gjitha palët. Sepse referendumi është një hap i qartë pas për të gjithë rajonin dhe një dëshmi që Ballkani Perëndimor mund të veprojë gjithnjë si oborr i pasëm jostabil dhe problematik i Evropës.