په ۲۰۱۷م کال په آسيا کي دغه مهم واقعات وسول ـ انځوريز راپور

د امریکا د ولسمشر په توګه تر کار پیلولو یوازې درې ورځې وروسته، ولسمشر ترمپ د امریکا او آسیا پسیفیک هیوادونو ترمنځ د آزادې سوداګرۍ له تړون څخه د امریکا د وتلو اعلان وکړ. په ۲۰۱۶م کال کې په ترسره شوي دغه تړون کې ۱۲ هیوادونو ګډون درلود.

ٹرمپ کی جانب سے امریکی صدر کا عہدہ سنبھالنے کے بعد فروری کے وسط میں شمالی کوریا نے رواں برس کا پہلا میزائل تجربہ کیا۔ پھر یکے بعد دیگرے میزائل تجربے کیے جاتے رہے۔ شمالی کوریا اس سال کے دوران اپنا چھٹا جوہری تجربہ بھی کیا۔ ان تجربات کے تناظر میں صدر ٹرمپ اور کم جونگ اُن کے درمیان تند و تیز جملوں کا تبادلہ بھی ہوتا رہا۔

د مالیزیال د پلازمینې کوالالمپور په هوايي ډګر کې د کم جون اون ورور کم جونګ نم د زهرجنو موادو په برید کې ووژل شو. د اندونیزیا او ویتنام هیوادونو دوه میرمنې په دې جرم کې تر توقیف لاندې دي. پر دوی تور دی چې پر اعصابو باندې برید کوونکی زهرجن مواد یې په یوه ټوټه وهلي او بیا یې د کیم جونګ نم پر مخ مښلي دي.

د جنوبي کوریا ولسمشره پارک ګون هي د فساد په تور د روان کال په فبروري میاشت کې تر پلټنو لاندې راغله. د همدې کال په مارچ میاشت کط پر هغې باندې د فساد د تور محکمه پیل شوه. سربیره پر دې پر هغې باندې د هیواد د ځینو رازونو د افشا او له واک څخه د ناقانونه استفادې تور هم دی.

د روان کال په مې میاشت کې د ټاکنو په پایله کې جنوبي کوریا د ازاد سوسیال ګوند مشر مون جای این بری ترلاسه کړ. د پارک ګون هي تر ګوښه کیدو وروسته، د ازاد سوسیال ګوند مشر مون جاي این د دې هیواد د نوي ولسمشر په توګه واک په لاس کې واخیست.

د ایران ولسمشر حسن روحاني د روان کال په مې میاشت کې د دې هیواد په ولسمشریزو ټاکنو کې یو ځل بیا بری خپل کړ. نوموړې په دې ټاکنو کې ۵۷،۱سلنه رایې ترلاسه کړې. د اصلاح غوښتونکی روحاني د واک په موده کې د دې هیواد د اتومي لانجمن پروګرام ستونزه تر یوې اوږدې مودې وروسته د یوې تفاهمنامې پر مټ پای ته ورسیده.

د روان کال په ۳۱ نیټه په پلازمینه کابل کې د آلمان سفارت مخې ته خونړۍ موټر بم چاودنه وشوه. په دې پیښه کې لږ تر لږه ۱۵۰ کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړ او شاوخوا ۴۵۰ کسان بیا ټپي شوي وو. د آلمان استخباراتي ادارې د دې برید په هکله افغان چارواکو ته خبر هم ورکړی وو.

په شمالي کوریا کې یو نیم کال بندي شوی امریکايي زده کوونکی اوټو وارمبیر د روان کال په جون میاشت کې بیرته امریکا ته ولیږدول شو. نوموړي په دې وخت کې بې هوښه وو او خپل هیواد ته تر رسیدو څه موده وروسته یې خپل ژوند له لاسه ورکړ. دا چې له هغه سره په شمالي کوریا کې څه شوي، دا تر اوسه روښانه نه ده.

د روان کال په جولای میاشت کې هندوستان خپل نوی ولسمشر وټاکو. نوی ولسمشر د یوې داسې ډلې له خلکو څخه دی چې په هندوستان کې د بیلابیلو ستونزو او ټولنیز بیلوالي ښکار دي. د ولسمشر په توګه د کووند ټاکل کیدل د دې ټولنې له پاره یوه ستره بریا وه.

د روان کال په جولای میاشت کې د بشري حقونو او د جمهوریت د آواز پورته کوونکی او د سولې د نوبل جایزې ګټونکی چینايي لیو شیاوبو په ۶۱ کلنۍ کې له دې نړۍ سترګې پټې کړې. نوموړی د ځګر په سرطان اخته وو. د یوې اوږدې مودې له پاره په زندان کې پاتې شوی شیاوبو تر مرګ دوه اونۍ مخکې د روغتیايي ستونزو له امله آزاد کړی شوی وو.

د پاکستان سترې محکمې د فساد په یوه محکمه کې د دې هیواد ملکي لومړی وزیر نواز شریف نا اهل وګرځول شو او په دې توګه هغه د پارلمان د غړي او همدا راز د دې هیواد د صدراعظمۍ حق ترې واخیستل شو.

د روان کال په اګست میاشتې په پای کې د روهنګیايي یاغیانو لخوا د میانمار پر پوځ باندې تر برید وروسته، د دې هیواد په راکهین ولایت کې پوځي عملیات پیل شول. تر عملیاتو وروسته له ۶ لکو څخه ډیر روهنګیايي مسلمانان هجرت ته اړ شول او بنګلدیش ته ورسیدل. په دې ترڅ کې سلګونو کسانو خپل ژوند هم له لاسه ورکړ. ملګرو ملتونو په میانمار کې پر روهنګیایانو باندې دغه کار د نسل وژنې په توګه یاد کړ.

د روان کال د سپتمبر میاشتې په دریمه نیټه شمالي کوریا د توغندیو خپله ۶مه آزموینه وکړه او دغه وروستی آزموینه د اتومي آزموینو په کتار کې تر ټولو ځواکمه ګڼل کیږي. شمالي کوریا بیا ویلي چې دا د هایدروجني بم آزموینه وه چې د دې وړتیا لري چې پر قاره ای توغندیو هم نصب کړل شي.

د روان کال د اکتوبر په میاشت کې د چین د کمونیست ګوند کنګره تشکیل شوه. په دې کنګره کې د ولسمشر شي جنګ پنګ ښه ملاتړ وشو.

د فلپین په مراوي ښار کې د اسلامي دولت اړوند جنګیالیو او د دې هیواد د امنیتي ځواکونو ترمنځ د پنځو میاشتو اوږده جګړه د اکتوبر میاشتې په ۲۳ نیټه پای ته ورسیده. دې ښار ته د حکومتي واک د بیرته لیږلو له پاره د پوځي عملیاتو په پایله کې ټولټال له زرو څخه ډیرو کسانو خپل ژوند له لاسه ورکړی وو.