څېړنه: د فوسيلي موادو سون له کاله په ميليونونو کسان وژني

د یوې څېړني له مخي چي د سه شنبه په ورځ د (چاپیریالي تحقیقاتو) په نامه مجله کي خپرې سوي، په ۲۰۱۸م کال کي څه د پاسه ۸ میلیونه انسانانو چي عمرونه يې تر ۱۵ پورته ول، د سکرو، پترولو، ډیزلو او نورو موادو د سوځېدو له امله خپل ژوند له لاسه ورکړی دی. په دغه رپوټ کي راغلي دي چي چین او هند تر ټولو زیات له دغي ستونزي سره لاس او ګریوان او له عواقبو څخه یې اغیزمن دي.

خو په آلمان کي هم ددغي ډلې یو پر پنځمي برخي مړینه د فوسیلي موادو د سون له امله د هوا له ککړتیا سره ارتباط ورکړل سوی دی. ددغي څېړني پر اساس، ددغو اته میلیونو کسانو د مړیني څه د پاسه نیمايي برخه په هند او چین کي رامنځته سوې او په دې ډول له دغو دوو هیوادونو څخه په هر یوه کي شاوخوا دوه اشاریه پنځه میلیونه کسان په ۲۰۱۸م کال کي د هوا د ککړتیا له امله مړه سوي دي.

تر هغو وروسته د جاپان، اندونیزیا، امریکا متحده ایالات او بنګله دیش هیوادونو د هوا د ککړتیا له امله تر ټولو ډیره مړینه درلوده. ددغو کارپوهانو په خبره، همدارنګه په آلمان کي هم له کاله ۱۹۸ زره او ۵۶۹ کسان د هوا د ککړتیا له امله خپل ژوند له لاسه ورکوي. د هاوارډ، برمینګهم، لایستر له پوهنتونونو او د لندن پوهنتوني کالج څخه محققینو په وینا، هغه کوچنۍ ذرې چي د نفتو، ګازو او په خاص ډول د سکرو د سوځیدو له امله په هوا کي خپریږي، په شپږو آسیايي هیوادونو کي د مړیني د یو پر څلرمي برخي عامل ګرځي.

د تیرو څېړنو پر اساس د سون له پاره د فوسیلي موادو استفاده په ټولي نړۍ کي د اوسط عمر کچه او یا هم ژوندانه ته د هیله مندۍ کچه دوه برابره راکموي. په چین او هند کي حتی د اوسط عمر کچه څلور برابره راکښته کوي. نوي څېړني حتی د هوا د ککړتیا له امله د تقریباً دوه برابره مړو د زیاتوالي څخه خبرداری ورکوي.

(gp/nz (AFP