Od nazistowskiej swastyki do „Z” – znaku rosyjskiej agresji
23 marca 2023
Pokazywanie symboli organizacji, których działalność jest sprzeczna z konstytucją, oraz terrorystycznych jest w Niemczech zakazane. Reguluje to § 86a kodeksu karnego. Zakaz nie dotyczy jednak sytuacji, gdy używanie tych symboli „służy wychowaniu obywatelskiemu, obronie przed działaniami sprzecznymi z konstytucją, sztuce lub nauce, badaniom lub oświacie, relacjonowaniu współczesnych wydarzeń czy historii, lub też podobnym celom”, jak na przykład ten tekst.
Znak „Z”
Najnowszy zakaz jest właściwie wyjątkiem, bo w tym wypadku nie odnosi się do zdefiniowanej przez państwo „organizacji sprzecznej z konstytucją lub terrorystycznej”. Pewien pochodzący z Rosji Niemiec musi zapłacić 1500 euro grzywny, bo pojawił się w pracy z takim „Z” na koszulce. Informuje o tym „Frankfurter Allgemeine Zeitung”. Po zapłaceniu grzywny postępowanie zostało umorzone.
To „Z” jest wymalowywane na rosyjskich pojazdach wojskowych w Ukrainie. Widać je także w Rosji – na przykład na fasadach domów, jako propagandowy znak poparcia dla wojny napastniczej.
Wprawdzie według cytowanego dziennika, który powołuje się na prowadzącą sprawę sędzię sądu pierwszej instancji, nie było jeszcze żadnych orzeczeń sądów wyższej instancji w kwestii noszenia symbolu „Z”, ale w okręgu sądowym Wiesbaden publiczne pokazywanie „Z” uważane jest za przestępstwo, ponieważ według prawa karnego ten znak jest zdolny „zakłócać spokój publiczny”.
Swastyka
Większość zakazanych w Niemczech symboli pochodzi z czasów narodowego socjalizmu. Prawdopodobnie jego najbardziej znanym znakiem rozpoznawczym jest swastyka, chociaż jest ona znacznie starsza i w żadnym wypadku nie była wynalazkiem nazistów. Podobnie jak wszystkie inne nazistowskie oznaczenia symbolizuje nieludzką, rasistowską ideologię, której znaków zazwyczaj nie wolno pokazywać publicznie w Niemczech.
Wyjątkami są na przykład swastyki na eksponowanych w muzeach opaskach będących częściami mundurów z czasów narodowego socjalizmu. W tym wypadku prezentowanie ich służy edukacji lub informacji. Dozwolone jest również pokazywanie symboli nazizmu w sposób jednoznacznie symbolizujący jego odrzucenie, jak na przykład przekreślona swastyka.
Głowa Hitlera
W czasach narodowego socjalizmu wizerunki Adolfa Hitlera były w Niemczech wszechobecne. Wisiały w każdej urzędowej izbie, widniały na znaczkach i monetach.
Były symbolem NSDAP, czyli partii Hitlera, a także całego państwa nazistowskiego. Rozpowszechnianie wizerunku głowy Hitlera, jak na przykład na kubku zarekwirowanym przez niemieckie służby celne, jest karalne niezależnie od tego, czy miało związek z jakimś antykonstytucyjnym zamiarem, czy nie.
Runa SS
SS, czyli Schutzstaffel, po polsku „oddział ochronny”, była najważniejszym nazistowskim organem terroru i represji, odpowiedzialnym za bezprecedensowe zbrodnie wojenne. Odegrała zasadniczą rolę w obozach koncentracyjnych i w Holokauście. Podczas procesów norymberskich SS została uznana za organizację zbrodniczą.
Składający się z dwóch tak zwanych „run sig” znak SS został po wojnie zakazany, tak samo jak i inne symbole tej organizacji: flagi, odznaki, części umundurowania, hasła, pozdrowienia i piosenki. Podwójne S nie jest również dozwolone na tablicach rejestracyjnych samochodów.
Hajlowanie
Zakazany może być również gest. Dotyczy to między innymi tak zwanego hajlowania, czyli unoszenia ukośnie ku górze prawej ręki z dłonią ułożoną na płask. W III Rzeszy było ono zwyczajowym pozdrowieniem, a jednocześnie wyrazem kultu wobec dyktatora. Zwykle temu gestowi towarzyszyły okrzyki „Heil Hitler!” („Niech żyje Hitler!”) lub „Sieg Heil!” („Nie żyje zwycięstwo!”). Dziś hajlowanie, którym często posługują się neonaziści, jest w Niemczech zakazane.
Nie wyczerpuje znamion przestępstwa na przykład pokazywanie hajlowania w filmach dokumentalnych, czy sztukach teatralnych, albo w kontekście oczywistego i jednoznacznego odżegnywania się od nazizmu. Neonaziści natomiast częstokroć obchodzą zakaz stosując nieznacznie zmieniony wariant hajlowania. Jednak w odniesieniu do wszystkich zakazanych symboli obowiązuje zasada mówiąca, że jeśli modyfikacja jest – jak to formułuje § 86a –„łudząco podobna” do oryginału, zakaz dotyczy również jej.
Flaga tak zwanego Państwa Islamskiego
Islamskie organizacje terrorystyczne takie jak Al-Kaida czy tak zwane Państwo Islamskie są w Niemczech zakazane. Zakaz obejmuje także flagę Państwa Islamskiego, nazywaną czarnym sztandarem. Od 2014 roku jest ona zakazana jako znak organizacji godzącej w konstytucję.
Wprowadzenie karalności stosowania flagi Państwa Islamskiego było wtedy krytykowane, ponieważ napisy na niej („Nie ma żadnego boga poza Allachem” i „Mahomet jest prorokiem Allacha”) są objęte ochroną wolności religijnej jako wyznania wiary. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Niemiec oświadczyło wówczas, że zakaz nie jest skierowany przeciwko islamskiej symbolice, ale przeciwko jej wykorzystywaniu przez Państwo Islamskie do celów sprzecznych z konstytucją.
Flaga PKK
Partia Pracujących Kurdystanu (PKK) jest uznawana za organizację terrorystyczną w Niemczech i całej Unii Europejskiej. W Niemczech jest zakazana. I podobnie jak ona sama, tak samo zakazane jest też pokazywanie flagi PKK. Mimo tego można ją czasem zobaczyć podczas demonstracji.