Polscy i niemieccy biskupi wzywają do pomocy uchodźcom

"Kościół w Polsce i w Niemczech poczuwa się do bliskości z uchodźcami. Wszyscy jesteśmy wezwani do pomocy i wspierania działań naszych społeczeństw i rządów", w ten sposób polscy i niemieccy duchowni odnieśli się we wspólnym oświadczeniu do najbardziej aktualnego problemu w Europie.

Przedstawiciele Episkopatów Polski i Niemiec spotkali się w niedzielę (23.11.2015) w Częstochowie na Jasnej Górze, aby razem świętować 50. rocznicą wymiany listów pojednania biskupów polskich i niemieckich. We wspólnym oświadczeniu zobowiązali się ponownie "do kształtowania przyszłości w duchu pojednania, pokoju i solidarności". Europa, piszą, "musi się otworzyć na solidarność z całym światem i angażować się na rzecz sprawiedliwości, pokoju i wolności dla wszystkich ludzi". Biskupi wezwali ponadto do pogłębienia integracji europejskiej i pielęgnowania chrześcijańskich wartości w Europie.

We wspólnym oświadczeniu, które podpisali przewodniczący Episkopatów Niemiec i Polski kardynał Reinhard Marx oraz abp Stanisław Gadecki, biskupi krytykują, że dzisiaj zapomina się o tym, iż to chrześcijaństwo miało wpływ na kształtowanie europejskiego ducha i europejskiej tożsamości.

Biskupi wskazują też, że młodym ludziom w obu krajach trudno jest sobie wyobrazić szczególne znaczenie słów skierowanych przed pięćdziesięciu laty przez biskupów polskich do biskupów niemieckich. "Żyją oni w krajach, które są dobrymi sąsiadami". A postępy , jakie dokonały się we wzajemnych relacjach "zapierają dech".

Doświadczenia polsko-niemieckiego pojednania Episkopaty Polski i Niemiec chcą w przyszłości wykorzystać w innych krajach inicjując procesy pojednania. Ważną rolę będzie odgrywać w tym Fundacja im. Maksymiliana Kolbego (Maximilian-Kolbe-Werk), zapisano we wspólnym oświadczeniu biskupów.

Przesłanie prezydenctów Polski i Niemiec

Także prezydenci Polski i Niemiec, Andrzej Duda i Joachim Gauck, uczcili 50 rocznicę "orędzia pokoju i pojednania", z jakim polscy biskupi zwrócili się do niemieckich braci. "Miało ono fundamentalnie zmienić relacje polsko-niemieckie oraz historię Europy", napisali we wspólnym przesłaniu. Zostało ono odczytane w ub. niedzielę podczas spotkania Episkopatów Polski i Niemiec w Częstochowie.

Orędzie polskich biskupów z listopada 1965 roku, w którym zawarli oni zdanie "przebaczamy i prosimy o przebaczenie", prezydenci nazwali "aktem niebywałej odwagi, duchowej mądrości i dalekosiężnej wizji".

Prezydenci Duda i Gauck wskazują na trudny kontekst polityczny i społeczny, w jakim doszło do wymiany listów polskich i niemieckich biskupów: "brutalnie rozdarty przez żelazną kurtynę" kontynent, praktycznie żadnych kontaktów między społeczeństwami Wschodu i Zachodu, granica na Odrze i Nysie jako "kość niezgody", celowo podsycany przez komunistyczne władze lęk przed zachodnioniemieckim rewanżyzmem.

"Europa to przyszłość - nacjonalizmy są wczorajsze"

Prezydenci przywołują zasługi kardynała Stefana Wyszyńskiego, "na którym skupiły się ataki komunistycznych władz" oraz wrocławskiego biskupa, kardynała Bolesława Kominka, głównego autora orędzia. W swoich notatkach towarzyszących powstawaniu orędzia, które cytują prezydenci w swoim oświadczeniu, pisał: "Sposób mówienia nie może być nacjonalistyczny, lecz musi być w najgłębszym znaczeniu europejski. Europa to przyszłość - nacjonalizmy są wczorajsze".

Joachim Gauck i Andrzej Duda wskazali też na ważną rolę w zbliżeniu polsko-niemieckim Memorandum Niemieckiego Kościoła Ewangelickiego opublikowanego przed orędziem polskich biskupów, którego autorzy apelowali o porozumienie ze wschodnimi sąsiadami i uznanie granicy na Odrze i Nysie. "W tym kontekście należy postrzegać także późniejsze gesty niemieckiego Kościoła katolickiego, którego reakcja na orędzie "oceniana była jako ogólnikowa i powściągliwa", piszą prezydenci we wspólnym przesłaniu.

"W zbliżeniu Polski i Niemiec Kościoły w obu krajach wyprzedziły politykę", podkreślają i przypominają, że dopiero po wymianie listów biskupów polskich i niemieckich doszło do innych ważnych gestów polsko-niemieckiego pojednania jak uklęknięcia kanclerza Willy'ego Brandta w 1970 roku przed Pomnikiem Bohaterów Powstania w Getcie Warszawskim oraz symbolicznego objęcia się ramionami przez Helmuta Kohla i Tadeusza Mazowieckiego w 1989 roku podczas mszy pojednania w Krzyżowej dwa miesiące po powołaniu w Polsce niekomunistycznego rządu, trzy dni po upadku muru berlińskiego. Przesłanie prezydentów Polski i Niemiec przypomina też o fali wolności zapoczątkowanej przez NSZZ "Solidarność" i obrazie "na miarę historycznego symbolu" - przejściu w 1995 roku papieża św. Jana Pawła II, jednego z autorów orędzia wraz z kanclerzem zjednoczonych Niemiec Helmutem Kohlem przez Bramę Brandenburską.

Wzmacnianie więzi "zadaniem i wyzwaniem na przyszłość"

Prezydenci odnoszą się też we wspólnym przesłaniu do aktualnych relacji polsko-niemieckich i zauważają, że "trzeba było niemało czasu, aby nasze społeczeństwa obdarzyły się wzajemnym zaufaniem. Ale udało się".

Dzisiaj Polacy i Niemcy "doświadczają radości wzajemnych spotkań". Bogaci wiedzą o sobie nawzajem, tocząc niekiedy ostre spory, "mają pewność, że ponad podziałami potrafią budować wspólną przyszłość", piszą Joachim Gauck i Andrzej Duda: "Rany mogły się zabliźnić, bo spotkaliśmy się w duchu prawdy. A ponieważ każda ze stron otworzyła się na cierpienie drugiej, sama mogła doświadczyć współczucia. I tak przyjaźń, porozumienie oraz pojednanie zwyciężyły nad wrogością i urazami".

Dziś Niemcy i Polacy są "kimś więcej niż dobrymi sąsiadami. Są partnerami w tych samych sojuszach". W 1989 roku "wolna Polska stała się znów częścią europejskiej rodziny", co było jednym z celów orędzia polskich biskupów" przypominają prezydenci. Treści zawarte w liście polskich biskupów z roku 1965 są nadal aktualne, podkreślają: "Jesteśmy ze sobą powiązani - jako sąsiedzi i partnerzy w Zjednoczonej Europie.I właśnie wzmacnianie tej więzi jest naszym wielkim zadaniem i wyzwaniem na przyszłość".

Wspólne przesłanie prezydentów Polski i Niemiec zostało odczytane w ub. niedzielę (22.11.2015) na Jasnej Górze w Częstochowie podczas spotkania 30 przedstawicieli Episkopatów Polski i Niemiec w związku z 50. rocznicą wymiany listów pojednania biskupów polskich i niemieckich.

Róża Romaniec / Barbara Cöllen