„Osteuropa”: Myślenie PiS to tradycja międzywojnia i PRL

Poświęcone problemom Europy Wschodniej pismo „Osteuropa” w najnowszym numerze w całości koncentruje się na Polsce.

W artykule „Co oznacza populizm u władzy?” Jan-Werner Mueller polemizuje z powszechną opinią, jakoby populiści nie byli zdolni do rządzenia. Populiści mają specyficzne wyobrażenie o polityce, są anty-pluralistyczni i anty-elitarni. Po dojściu do władzy, używają określonych technik rządzenia: stylizują się na ofiary, wszędzie wietrzą zdradę, budują atmosferę oblężenia, zaś w kwestiach moralnych uzurpują sobie prawo do reprezentowania jedynie słusznych racji. Antypluralizm wyraża się w trzech aspektach: zawłaszczenie państwa, zdobywanie lojalności poprzez zaspokajanie potrzeb mas i uzależnianie ich od siebie, jak również niszczenie społeczeństwa obywatelskiego i w miarę możliwości mediów – uważa niemiecki publicysta.

Konflikt między miastem a wsią?

Prawo i Sprawiedliwość od momentu swego zwycięstwa w wyborach, z rewolucyjnym zapałem podważa system instytucji III RP, pisze Klaus Bachmann w tekście pt. „Buntownicy bez powodu. Przyczyny i skutki zwycięstwa PiS”, podkreślając, że niesłusznie interpretuje się te zjawiska jako skutek zaniedbań w sferze socjalnej. Zdaniem autora, posunięcia nowej ekipy nie wynikają ani z niesprawiedliwości społecznej okresu transformacji, ani z prawicowej rewolty młodzieży, ani też z nierozliczenia się z komunistyczną przeszłością. Pożywką jest tu konflikt między miastem a wsią, między post-materialistycznie myślącymi indywidualistami wielkich miast, a dużo większą klasą tradycjonalistów ukształtowanych przez materializm i kolektywizm. Obie te grupy uważają, że reprezentują naród, pisze Bachmann, zauważając, że większość społeczeństwa w ogóle milczy.

„Zmiana fali”

W tekście Reinholda Vettera pt. „Zmiana fali. Polska prawica zdobywa całą władzę“ czytamy, że PiS zawdzięcza swoje zwycięstwo buntowi młodego pokolenia, niezadowoleniu społecznych nizin oraz nienawiści wsi do politycznych i ekonomicznych elit miejskich. Mit 1989 roku już wyblakł – komentuje autor.

Marta Bucholc i Maciej Komornik piszą o kryzysie konstytucyjnym, podkreślając, że prezydent, rząd i większość sejmowa PiS mają własne podejście do podziału władzy, opierające się na nowej definicji suwerenności. W tym rozumieniu źródłem tej suwerenności nie jest polityczna społeczność, demos, lecz „nacja”. To myślenie wyrasta z konserwatywnej utopii. W pojmowaniu prawa przez PiS widać pozostałości okresu międzywojennego i PRL – komentują autorzy w artykule „PiS i prawo. Kryzys konstytucyjny i polska kultura prawna”.

Niszowy periodyk "Osteuropa" wydawany jest przez Niemieckie Towarzystwo Wiedzy o Europie Wschodziej (DGO). Ukazuje się od 1913 roku w Berlinie. Czytany jest przez elity naukowe i polityczne. Analizuje politykę, kulturę, gospodarkę i sprawy społeczne we wschodniej części kontynentu. W 2015 roku redakcja "Osteuropa" otrzymała prestiżową Nagrodę Dialogu za zasługi w budowaniu porozumienia między Wschodem a Zachodem. Najnowszy numer periodyku poświęcony Polsce omówiła też opiniotwórcza "Sueddeutsche Zeitung".

Opr. Monika Sieradzka

Niniejszy artykuł jest omówieniem głosu prasy niemieckiej i niekoniecznie odzwierciedla stanowisko Redakcji Polskiej DW