Niepokojące zjawisko. Tysiące języków zagrożone wyginięciem
2 stycznia 2022
Na świecie istnieje około 7000 uznanych języków. Jak piszą jednak autorzy australijskich badań „bez działań interwencyjnych proces wymierania języków może zwiększyć się trzykrotnie w ciągu 40 lat przy utracie co najmniej jednego języka miesięcznie”. Dlatego zalecają oni tworzenie programów nauczania, które wspierają nauczanie dwujęzyczne i promują zarówno znajomość języków tubylczych, jak i używanie języków dominujących w danym regionie.
Przyczyny zagrożeń
Analizie poddano 51 zmiennych niezależnych, w tym politykę oświatową, wskaźniki społeczno-gospodarcze i cechy środowiskowe. Wyniki badań, prowadzonych przez australijski uniwersytet Australian National University (ANU) zostały opublikowane w internetowym czasopiśmie „Nature Ecology and Evolution".
Jak podaje współautor badań Lindell Bromham, pozwoliły one odkryć również nieoczekiwane i zaskakujące przyczyny zagrożeń językowych. Należy do nich na przykład dobrze rozwinięta sieć dróg. − Stwierdziliśmy, że im więcej dróg łączy obszary wiejskie z miejskimi i wsie z miastami, tym większe jest ryzyko zagrożenia dla języków. To tak, jakby drogi pomagały językom dominującym wyeliminować inne, mniejsze języki – wskazuje naukowiec. Tymczasem wbrew powszechnej opinii, kontakt z innymi lokalnymi językami nie jest wcale problemem. A języki, które stykają się z wieloma innymi językami tubylczymi są mniej zagrożone.
Wysoka wymieralność języków w Australii
Badanie zawiera również wskazówki dla zachowania zagrożonych języków tubylczych pierwotnych mieszkańców Australii. − Australia ma wątpliwy zaszczyt posiadania jednego z najwyższych wskaźników wymierania języków na świecie powiedziała − współautorka badań Felicity Meakins. Z 250 języków, którymi kiedyś posługiwała się rdzenna ludność tego kontynentu, pozostało zaledwie 40, a dzieci uczą się w ogóle tylko kilkunastu z nich.
− Kiedy język zanika, lub znajduje się w fazie „uśpienia”, jak mówimy o językach, których się już nie używa, tracimy bardzo wiele z naszej ludzkiej różnorodności kulturowej – wskazuje Lindell Bromham i dodaje, że każdy język jest na swój sposób wspaniały.
Inicjatywa UNESCO
Jak zaznaczył ekspert, wiele z języków, które mogą wymrzeć w tym stuleciu, jest obecnie nadal aktywnie wykorzystywanych. − Tak więc nadal istnieje możliwość inwestowania w lokalne społeczności, aby ożywić języki tubylcze i zachować je dla przyszłych pokoleń − przekonuje Lindell Bromham, odnosząc się do proklamowanej przez UNESCO Dekady Języków Tubylczych przewidzianej na okres 2022-2032. Poprzez tę inicjatywę ONZ pragnie chronić różnorodność językową na świecie i wzmocnić prawa mniejszości językowych.
(DPA/jar)