65 lat Deutsche Welle. Nowe wyzwania

„Szanowne słuchaczki, szanowni słuchacze w odległych krajach..." – te słowa prezydenta Niemiec Teodora Heussa popłynęły na falach Deutsche Welle 3 maja 1953. Wtedy po raz pierwszy sygnał Deutsche Welle z Kolonii pojawił się w eterze. Celem nowego publicznego nadawcy było przekazanie słuchaczom za granicą politycznego, gospodarczego i kulturalnego wizerunku Niemiec. Program nadawany był na falach krótkich (najpierw tylko po niemiecku) i miał dotrzeć do Niemców rozsianych po całym świecie. Już w roku 1954 pojawiły się pierwsze programy w językach obcych. Od 1992 r. Deutsche Welle zaczęła nadawać program telewizyjny, tuż potem rozszerzyła przekaz o Internet.

Emisja programu radiowego w języku polskim rozpoczęła się w roku 1962. Przez kilka lat równolegle działały redakcje polskie w Deutsche Welle i Deutschlandfunku, które potem połączono. Obecna oferta w języku polskim obejmuje aktualny serwis informacyjny na portalu DW.com/pl. Materiały przygotowywane codziennie przez zespół dziennikarzy i korespondentów pojawiają się także na partnerskich polskich portalach informacyjnych oraz na antenie TVP.

Prościej, ale trudniej

Deutsche Welle zmieniła się. – Od nadawcy na falach krótkich dla Niemców za granicą do międzynarodowej rozgłośni informującej w 30 językach cyfrowo i analogowo, próbując dotrzeć do jak największej liczby odbiorców na całym świecie, aby dostarczyć informacji tam, gdzie są one cenzurowane lub blokowane. To radykalna zmiana w ciągu tych 65 lat – podkreśla prezes Deutsche Welle Peter Limbourg. Przyznaje, że w czasach fal krótkich dotarcie do każdego zakątka świata było prostsze. –  Ale gdyby nie było zmiany, gdzie bylibyśmy teraz? – pyta.

Dzisiaj dystrybucja ofert jest dużo trudniejsza. Przez Internet, media społecznościowe i partnerów medialnych Deutsche Welle ma szansę dotarcia do dużo większej liczby ludzi niż kiedyś. Deutsche Welle oferuje kombinację wiadomości, analiz, ale także lżejszych tematów, podawanych w nowoczesnej formie i ukierunkowanych na zainteresowania bardzo zróżnicowanej, nierzadko bardzo młodej grupy docelowej. Peter Limbourg kieruje Deutsche Welle od października 2013 r., realizując cel przydania Deutsche Welle większego znaczenia w skali międzynarodowej.

Uroczystość w Bundestagu

We wtorek (05.06.2018) w Bundestagu odbędzie się uroczystość z okazji jubileuszu 65-lecia niemieckiej rozgłośni. Obecna będzie na niej m.in. sekretarz stanu ds. kultury Monika Gruetters oraz liczni deputowani do Bundestagu ze wszystkich klubów poselskich. Szczególnym gościem na uroczystości będzie kanclerz Angela Merkel, która zabierze także głos. Wszyscy uczestnicy będą mieli w parlamencie okazję do zapoznania się z aktualnymi projektami rozgłośni, jak np. animowanym przewodnikiem wideo w języku rosyjskim, który umożliwia demaskowanie fake newsów. Po uroczystości minister Gruetters weźmie udział w dyskusji na temat wolności prasy i słowa. 

Coraz większe wyzwania

W dniu 65-lecia Deutsche Welle nasuwa się refleksja, że sytuacja polityczna na świecie przypomina czasy, kiedy Deutsche Welle była w powijakach. Znów mówi się o zimnej wojnie, o zagrożonej na całym świecie wolności słowa i prasy.

– Czasy są bardziej brutalne, a to oznacza więcej pracy dla Deutsche Welle. Musimy informować, budować mosty i przekazywać wartości – podkreśla Peter Limbourg. Obojętne, czy nazywamy to zimną wojną czy wielobiegunowym światowym ładem, musimy sprostać coraz większym wyzwaniom, jakimi są propaganda, fake news, migracja, zmiany klimatyczne i terroryzm.

Limbourg wymienia jako przykład częściową blokadę oferty Deutsche Welle, jaka ma miejsce w Chinach czy Iranie. – To przykre, ale ukazuje, jak ważna jest nasza praca. W dzisiejszych czasach walka systemów i ideologii jest także międzynarodowym wyścigiem mediów.

Walka systemów

Oferta Deutsche Welle obejmuje cały szereg formatów: programy telewizyjne w czterech językach, serwis aktualnych informacji w 30 językach obcych i różnorakie działania w mediach społecznościowych. Coraz częściej użytkownicy tych ofert korzystają z nich na smartfonach, zanika natomiast odbiór na falach radiowych. Słuchaczy programu radiowego minionych dekad zastąpili dzisiaj followerzy.

Rzadko kto w samych Niemczech wie, że Deutsche Welle ma także własną placówkę edukacyjną: Deutsche Welle Akademie, wiodącą w Niemczech na polu rozwoju i wspierania międzynarodowych mediów. Od 1965 r. kształci się tam dziesiątki tysięcy dziennikarzy z całego świata. Nierzadko zdarza się, że niemieccy ministrowie za granicą prowadzą rozmowy z wysokimi rangą partnerami, którzy opowiadają o tym, jaką rolę odgrywała dla nich Deutsche Welle.

Wymiana ponad kulturami, religiami i tradycjami

Ludzie pracujący w rozgłośni są kluczem do sukcesu Deutsche Welle – zaznaczono w dokumencie określającym cele tego publicznego niemieckiego nadawcy. W obydwu lokalizacjach DW - w Bonn i Berlinie - pracuje 3400 osób z prawie 60 nacji. To świadectwo wielokulturowości wyróżniającej tę rozgłośnię spośród innych niemieckich nadawców. Liczba korespondentów w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej wciąż rośnie. Różnorodność jest skarbem i atutem Deutsche Welle – podkreśla prezes Limbourg. Uczymy się od siebie nawzajem i widzimy, że poprzez wymianę ponad kulturami, religiami i tradycjami może powstać coś nowego i dobrego. Nasza działalność opiera się naszej wolnościowej konstytucji.

– To dla mnie ogromna radość, że mogę tu pracować z tak zróżnicowanym i inspirującym zespołem. Deutsche Welle może nie jest startupem, ale jest nowoczesnym centrum medialnym z elastycznymi i odkrywczymi ludźmi – twierdzi Limbourg.

Otwarte ramiona

Sama Deutsche Welle bardziej znana jest za granicą niż w samych Niemczech. O tym, jak dociera do najdalszych zakątków świata, przekonała się kiedyś Sandra Petersmann, dziennikarka z długoletnim doświadczeniem w regionach kryzysowych. Kiedy w roku 2000 jako stażystka była z lekarzami jednej z organizacji pomocowych w Rogu Afryki trafiła do wioski w Erytrei, gdzie pod rozłożystym drzewem grupa ludzi wsłuchiwała się w głos płynący z małego radia tranzystorowego. Był to program Deutsche Welle w języku amharskim. Kiedy przyznała się do tego, że jest dziennikarką Deutsche Welle, przyjęta została z szeroko otwartymi ramionami. Podobne sytuacje zdarzały się dziennikarzom także w Afganistanie, w obozach uchodźczych w Jordanii czy w Turcji.

Kompensata informacji

Kiedy Jaafar Abdul-Karim, 36-letni prezenter programu arabskiego DW jest w Bejrucie, Ammanie czy Kairze, bezbłędnie rozpoznają go młodzi ludzie, pozdrawiając twarz znaną im z telewizji. W swoim programie „Shababtalk” podejmuje on tematy, których unikają arabskie narodowe stacje telewizyjne. Deutsche Welle dociera w ten sposób do milionów młodych odbiorców. Inny przykład popularności oferty DW to artykuły publikowane w Internecie np. w językach urdu, paszti czy chińskim. Wyjątkowo wysokie liczby odsłon mają materiały na temat wolności poglądów, praw kobiet, korupcji czy konieczności poprawy oświaty. Zainteresowaniem cieszą się także informacje o polityce niemieckiego rządu i o poczynaniach kanclerz Angeli Merkel w czasach, gdy ton w polityce nadają tacy politycy jak Trump czy Putin.

O ile w przeszłości czasami toczyły się kontrowersyjne dyskusje o celowości istnienia Deutsche Welle, obecnie panuje daleko idąca zgodność co do potrzeby jej działania w globalnie niestabilnych czasach. Niedawno Bundestag debatował na temat działalności DW. Spojrzenie parlamentu jest ważne, ponieważ od roku 1960 własna ustawa o Deutsche Welle jest podstawą pracy tego nadawcy. Jeden z ekspertów SPD ds. mediów Martin Rabanus w debacie zaznaczył, że rozgłośnia „nadaje fakty, a nie fake news, jest niezależna, innowacyjna, kierująca się wartościami i sercem”. 96 proc. użytkowników ofert DW przyznaje w międzynarodowych ankietach, że uważa tę rozgłośnię za "bardzo wiarygodną". Prawdopodobnie dlatego Deutsche Welle ma ponad 150 mln użytkowników tygodniowo i liczba ta wciąż dalej rośnie.