Копнеж по Русија

Понекогаш, кога ќе собере сила, Нина Зајцева доаѓа на езерото, местото каде заедно со своите колешки од работа ја поминуваше попладневната пауза. 37 години работеше во текстилниот комбинат Кренхолм, како и речиси сите жители на Нарва: „Комбинатот беше важен дел од животот на луѓето. По затворањето многумина не знаеја што да прават. Од една жена што се самоуби знам дека психички тоа повеќе не можеше да го издржи.“

Убавите времиња беа во ерата на Советскиот Сојуз. Во големата фабрика за облека во Кренхолм имаше работа за 12 илјади луѓе и добра заработувачка. Потоа Естонија прогласи независност и уследи приватизација. Последниот сопственик, шведски инвеститор, ја затвори фабриката пред 4 години. Фабричката хала во близина со границата со Русија од тогаш пропаѓа.

Саша Грохова е студентка. Има 23 години, родена е во Нарва и, како мнозинството сограѓани, има руско потекло. Многумина овде се чувствуваат препуштени сами на себе од владата во далечниот Талин. Се чувствуваат недобредојдени во новата Естонија. Првенствено постарите со копнеж гледаат кон исток, вели Саша, кон Русија, преку границата која поминува тука. Отспротива се наоѓа Ивангород.

Жителите на Нарва овие денови имаат многу разбирање за политиката на руската влада: „Знам дека генерацијата на баба ми, сите нејзини пријатели цел ден гледаат руска телевизија. Тоа е така. Од таму ги добиваат сите информации, оти тие се проруски настроени.“, вели Саша.

И покрај сета бесперспективност, градоначалникот на Нарва мечтае за златна иднина. Едуард Еаст има големи планови, особено за поранешната текстилна фабрика. Таму тој планира да изгради нова населба. Модерна, со елегантни трговски центри, скапи станови, култ-кафулиња. Како во Берлин, Лондон или Њујорк. „Мислам дека ќе се живее многу добро. Тука живеат 62 илјади луѓе, ние сме најисточниот град на Европската Унија. Се развиваме. Многу инфраструктурни проекти се реализираат со помош на Брисел.“, вели Еаст.

Градоначалникот во новата населба сака да привлече богати Руси од Санкт Петербург; тој веќе може да презентира скапоцен шарен проспект. За проектот досега не се најдоа потенцијални инвеститори. Ако ЕУ и’ наметне санкции на Русија, тој веројатно ќе пропадне.

Нина Зајцева ја поддржува руската политика. Има разбирање за воената интервенција на Крим и смета оти е праведно што полуостровот е сега дел од Русија: „Беше историска грешка што Крим не и’ припаѓаше на Русија бидејќи тоа е сепак руска територија, големите градови Севастопол и Симферопол отсекогаш беа руски.“

Толку руски, колку и Нарва. Откако веќе не работи текстилната фабрика, страда целиот град. Една третина од населението и натаму нема работа, а пропаѓаат цели населби и покрај помошта од ЕУ.

Кој може, си заминува од Нарва. Само 4 проценти од населението се Естонци, најголемиот дел се сметаат себеси за Руси или имаат руски корени.

Во Нарва речиси 70 години постои естонското училиште, но му недостасуваат ученици. Гимназијата поради тоа би требало наскоро да биде затворена и тогаш ќе останат само две руски училишта. Директорката Ута Крон-Асафрај, сепак, не сака да се помири со тоа: „Мислам дека ќе станеме дел од нова голема гимназија, но конечно решение не е донесено. Засега не постојат конечни планови.“

Нарва речиси не профитира ни од близината на границата со Руската Федерација. На патот меѓу Талин и Санкт Петербург сообраќајот се одвива деноноќно. Таквата поволна положба засега не му донесе благосостојба на градот.

Во едно од ретките кафулиња Саша се среќава со стари познаници. Како и обично, разговорот се врти околу мачнината што е белег на животот на најголемиот број од луѓето, загриженоста за иднинината и беспомошноста, оти многу работи тука сѐ уште функционираат како во корумпираните времиња на Советскиот Сојуз.

„На пример, заводот за вработување во Нарва не е како другите во Естонија. Ако сакаш таму да добиеш работа, ти требаат врски. Велат, ќе биде подобро, ама сето оди многу бавно. Не знам колку уште време е потребно. Но ако никој не се спротивстави, тогаш работите едноставно ќе останат какви што се.“, се жали Саша.

Нина Зајцева дома со семејството често ги прелистуваа старите фото албуми. Последните месеци сѐ почесто го прави тоа. А сеќавањата на животот во Советскиот Сојуз стануваат сѐ поубави:

„Имавме свои традиции во културата, спортот, воспитувањето... Претпријатието организираше летувалски кампови за нашите деца. Тоа беа убави времиња.“, вели Нина. Нејзиниот сопруг Сергеј се надоврзува: „Како Русин, Санкт Петербург и натаму го чувствувам многу близок. Порано често одевме таму. Без виза тоа веќе не е можно и тоа ме прави тажен.“

Луѓето уште не можат вистински да се навикнат на новата Естонија. Но, не сакаат ни надвор од ЕУ и назад во Русија. Едноставно остануваме сами меѓу себе, велат тие.

Границата меѓу Естонија и Русија е помеѓу двeте тврдини. Се чувствуваме како мост - велат многу Руси од Нарва. Не припаѓаме ни кон едната, ниту кон другата страна, стоиме меѓу фронтовите.