Заедно до нови научни достигнувања

Од формирањето до денес Охридскиот летен универзитет е единствена школа од овој вид во Југоисточна Европа. Функционира како академска програма за млад наставен кадар, докторанти, постдипломци, истражувачи и професионалци. За нив се одржуваат интензивни, проблемски ориентирани курсеви, базирани врз истражувања од областа на општествените и хуманитарните науки.

Цели две недели околу сто учесници од сите краишта на Европа и поранешниот Советски Сојуз кои со себе ги донесоа своите географските, културни и етнички особености говореа со современиот јазик на иднината, во кој зборот соработка беше на пиедесталот. Контрастите се видливи признаваат поголемиот дел од нив.

Додека во земјите од Европската унија науката има гарантирани средства и веќе трасиран пат, посебно земјите од Југоисточна Европа допрва чекорат по стандардите и се отвораат за партнери преку кои би дошле до посакуваните резултати: „Сите се отворени за огромна соработка. Сите излегуваат во пресрет и колегите и професорите кои ни предаваат. Меѓутоа дали ќе можеме заеднички да работиме на конкретен проект. Најверојатно треба повеќе време, посериозни односи“, вели Николина Стојанова, докторант по компаративна книжевност од Скопје.

Според неа, школата е доволна отворена за нови искуства и нови сознанија и доволно демократска во тој поглед: „Воопшто не станува збор за никаков конфликт на национално, религиозно или какво било друго ниво. Доброто е што многу млади луѓе се во потрага по такво знаење. Оваа летна школа нуди некои нови научни сознанија, некои интердисциплинарни студии. Поинакви искуства од оние што сме навикнати да ги добиваме академски барем во Македонија“.

Кои се предностите за науката во Европската унија?

Слично размислува и археологот Маја Брицен од Словенија: „Пред повеќе години бев на еден летен универзитет во Чешка, но се работеше на сосема поинаков принцип. Таму како археолози имавме практика на отворено. Овде во Охрид летното училиште е со многу предавања и теоретски сознанија и ми се допаѓа повеќе“.

„Се родија некои идеи дека ќе се поврземе и дека ќе соработуваме и натаму. Тоа е голем плус за ваквите кампови. Сепак мислам, дека на крајот ќе има некои контакти, кои ќе ни се од драгоцена помош во нашата идна работа“, вели Маја и ја објаснува предноста од влезот на Словенија во ЕУ: „Тоа е плус. По влезот во Европската унија имаме ширум отворени врати. Овде дознав дека многу колеги од Хрватска, Македонија и Црна Гора доаѓаат и студираат во Љубљана и остануваат на пост- дипломски студии. Нашите универзитети користат субвенции за студентска размена со што многу млади од регионот доаѓаат во Словенија, а и многу наши идни академски граѓани учествуваат на вакви и слични школи и конференции ширум светот.“

Балканот затворен во капсула – младите против стереотипите

Дојдовме до еден заклучок дека доколку се познаваме, подобро би се разбрале и прифатиле подобро, вели Борис Гунчев од Бугарија: „Всушност тоа е нашиот проблем на Балканот. Постои некое затворање во сопствена капсула и речиси никаква мобилност. Од таа гледна точка може многу да се стори. Отворениот пат кон Европа, отвора претпоставки за отворени граници. Така со текот на годините и со подигнувањето на животниот стандард ние можеме да патуваме и одмораме во Македонија во Грција. Така повеќе би си верувале меѓу себе и би го прифатиле другиот.“

Борис низ призмата на проблемот со името меѓу Македонија и Грција се обидува да ги објасни сосотојбите на Балканот: „Современиот човек не би требало да го интересира дали тој дел од минатото е мое или твое. Дали тој јазик е таков или инаков. Еден пример за тоа е конфликтот со името на Македонија, кој реално нема никаква смисла. Тоа им пречи на двата народа да комуницираат нормално и редно е да се реши на некој начин каков и да е. Мислам дека отворањето кон светот го јаде лебот на национализмот“.

Борис признава дека Бугарија полека фаќа чекор со фондовите отврени за науката: „Мој впечаток е дека процесот оди бавно. Ние во Бугарија сме дваесет години поназад од Грците, кои веќе имаат изработено техники. Последниве неколку години кај нас е популарна програмата Интерект четири. Тоа е програмата за соработка меѓу Бугарија и Грција. Преку рамковната директива за трансгранични програми често се добиваат пари за проекти од најразлични области. Можеби бавно, можеби тешко со административни пречки, но сепак нештата се движат.“

Младите научни кадри или бегаат од Македонија или чмаат во неа

Македонија треба уште повеќе да се отвора кон Европа, заклучува Николина: „Проблемот е како вистинскиот, квалитетен македонски кадар да може да се промовира надвор од нејзините граници. Некако целиот капацитет или се извезува експресно од Македонија или останува во неа и буквално чмае. А промовирањето интелектуален кадар од Македонија е промоција на државата. Мислам надлежните треба да го имаат и тоа на ум, кога ги кројат програмите.“

Од Институтот „Евро Балкан“ организатор на Охридскиот летен универзитет се длабоко уверени дека ова е вистинскиот начин за постепено воспоставување на меѓународна академска мрежа со платформа за постојана и продуктивна соработка.

Автор: Милчо Јованоски

Редактор: Александра Трајковска