1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

۲۱ مه ۱۷۸۶: کاشف مایه زندگی

اسکندر آبادی۱۳۹۵ خرداد ۱, شنبه

۲۳۰ سال پیش در چنین روزی کارل ویلهلم شیله در شهر کوپینگ درگذشت. همه روزه در این بخش یکی از شخصیت‌ها یا رویدادهای سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی آلمان را معرفی می‌کنیم.

https://p.dw.com/p/1Is1p
Karl Wilhelm Scheele, schwedischer Chemiker
عکس: Getty Images/Hulton Archive

کارل ویلهلم شیله (Karl Wilhelm Scheele) در شهر اشترالزوند (Stralsund) در شمال شرقی آلمان در یک خانواده ۱۳ نفری زاده شد. از کودکی او آگاهی دقیقی در دست نیست تنها می‌دانیم که پدرش به علت مشکلات مالی فرزندان را نزد خویشاوندانش نگه می‌داشته ولی توانسته کارل ویلهلم را به مدرسه بفرستد و او از همان کودکی به جای بازی با بچه‌های دیگر به دنبال آزمایش و پژوهش بوده است.

شیله ۱۵ ساله بوده که در شهر یوته‌بوری سوئد دوره داروسازی را آغاز می‌کند که در آن زمان رشته دانشگاهی نبود.

۲۳ ساله بود که دوره داروسازی را به پایان رساند و از آن هنگام به بعد در کنار کار روزانه به پژوهش در ترکیبات شیمیایی به ویژه گازها پرداخت و مقاله‌هایی در این زمینه انتشار داد که در آغاز مورد توجه قرار نمی‌گرفت فقط به این خاطر که او تحصیلات آکادمیک نداشت.

کارل ویلهلم شیله ترکیبات شیمیایی تازه‌ای ساخته و کشف کرده است. ماده کانی شئلیت به یاد او نام‌گذاری شده است.

۳۲ ساله بود که به مهم‌ترین کشف خود و دوران پس از خود رسید: اکسیژن. گازی که نه آن را می‌بینیم، نه می‌بوییم و نه می‌چشیم اما تنها به کمک آن زنده‌ایم.

یک اتم اکسیژن در ترکیب با هیدروژن آب را پدید می‌آورد. این ترکیب دو اتمی به ما زندگی می‌بخشد و آهن را می‌سوزاند و در ترکیب سه اتمی به عنوان اوزون از نفوذ اشعه کشنده مادون بنفش خورشید جلوگیری می‌کند و در عین حال بر روی زمین جلوی تنفس را می‌گیرد.

شیله در ۳۰ سالگی هنگام حرارت دادن به فلز منگنزی زنگ زده، متوجه گازی شد که سوخت را سرعت و شدت می‌دهد.

اما مستقل از او جوزف پریستلی شیمی‌دان انگلیسی هم از جیوه زنگ‌زده اکسیژن به دست آورده و نتیجه آزمایش‌هایش را زودتر از شیله منتشر کرده بود. به این ترتیب شیله را با این که نخستین بار این گاز را کشف کرد، کاشف اکسیژن ندانستند.

کارل ویلهلم شیله در ۴۴ سالگی در سوئد درگذشت.