یوسفی‌اشکوری: «چادر، پوشش معشوقه‌گان دربار پادشاهان»
۱۳۹۰ مرداد ۲۵, سه‌شنبه
"چادر از کی و کجا وارد ایران شد؟" حسن یوسفی اشکوری، روشن‌فکر دینی با اشاره به مطالب منتشر شده در "ویژهنامه خاتون روزنامه ایران"، در پاسخ به این سوال می‌گوید: «با هیچ معیاری نمی‌توان گفت که چادر، جزو پوشش اسلامی است. چادر پوششی مربوط به پیش از اسلام و عصر ساسانیان در ایران است. جالب است بدانیم "چادر مشکی" که الان مطرح است، پوشش معشوقه‌گان دربار پادشاهان و زنان اشرافی بوده و همه زنان نمی‌توانسته‌اند چادر بپوشند.»
پیش از این مهدی کلهر، مشاور سابق محمود احمدی‌نژاد در گفت‌و‌گو با ویژهنامه خاتون، رنگ مشکی چادر را "رنگ متکبرانه" دانسته و گفته بود: «در سفرهای اروپایی ناصر الدین شاه، شب که به مجلس عیاشی در اروپا می‌رفت، می‌دید آنجا لباس مرد‌ها مشکی است. کلاه سیلندری مرد‌ها مشکی است و زن‌ها هم با لباس مشکی می‌آیند. این به نظرش آمد که یک نوع سنگینی و وقار دارد وگرنه در اسلام به صراحت داریم که رنگ تیره مکروه است. این رنگ مشکی متکبرانه را ناصرالدین شاه آورد.»
بشنوید: گفت‌و‌گو با حسن یوسفی‌اشکوری، متفکر اسلامی
این سخنان مهدی کلهر، در کنار دیگر مطالب منتشر شده در ویژهنامه ارگان دولتی ایران، به سوژه جدیدی برای دعوا بین اصولگرایان حامی آیت‌الله خامنه‌ای و اصولگرایان طرفدار محمود احمدی‌نژاد تبدیل شد. در واکنش به انتشار این ویژهنامه، محافظه‌کاران ایران "حجاب چادر" را "حجاب برتر" دانسته و حتی دادستان تهران به عنوان مدعی‌العموم، علیه روزنامه ایران به اتهام "جریحه‌دار کردن عفت و اخلاق عمومی" اعلام جرم کرد.
محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضاییه نیز گفته بود: «روزنامه ايران تخلف كرده است». او از ارجاع پرونده تخلف روزنامه ایران به دادگاه، پس از دریافت تذکر در هیات نظارت بر مطبوعات خبر داد.
مهدی کلهر در ویژهنامه خاتون درباره چگونگی ورود "رنگ مشکی چادر به ایران" سخن گفته بود، اما اصولاَ خود "چادر" به شکل امروزی آن چگونه در ایران پدید آمد؟ حسن یوسفی اشکوری به دویچه وله می‌گوید: «مورخان می‌گویند، چادر به شکل امروزی از دوران قاجار پدید آمد. چادر هیچ ارتباطی با اسلام و سنت‌های عربی ندارد. همین الان هم کشورهای عربی چیزی به نام چادر نمی‌شناسند. قبل از قاجار هم، چادر بین زنان دربار پادشاهان ساسانی رواج داشته و پوشش عموم زنان ایرانی نبوده است. البته تمام اقوام شرقی به نوعی پوشش داشته‌اند، یعنی لخت و عریان نبوده‌اند.»
پوشش زنان ایرانی از دیرباز
این روشن‌فکر دینی درباره شکل پوشش زنان ایرانی از دیرباز تا کنون می‌گوید: «از قدیم در ایران چه زنان شهری، چه زنان روستایی، چه زنان طبقه مرفه و چه زنان طبقه غیرمرفه، عمدتا پوشش داشته‌اند ولی پوشش آن‌ها متفاوت با چادر بوده است. همان‌گونه که الان هم متفاوت است. الان هم زنان عشایر، زنان جنوب و شمال ایران، زنان گیلان و مازنداران برهنه نیستند اما پوشش خاص خودشان را دارند. چیزی به نام چادر آن هم با آب و رنگ و سبقه مذهبی وجود ندارد. در زمان ساسانیان هم پوشش چادر به شکلی که الان تلقی می‌کنند، مذهبی تلقی نمی‌شده است. تنوع پوشش‌های شاد اقوام سرتاسر ایران، از کرد و ترک و عرب و عجم و خراسان و سیستان و بلوچستان گرفته تا جاهای مختلف ایران، همچنان حفظ شده و این پوشش‌ها هیچ وقت ارتباط مستقیمی با مذهب نداشته است.»
ویژگی مشترک انتقادهای اخیر اصولگرایان از "ویژه‌نامه‌خاتون"، نگرانی آن‌ها درباره جذب آرای خاکستری از سوی طیف مدیریت روزنامه ایران و حلقه یاران محمود احمدی‌نژاد است. پیش‌تر سایت‌های نزدیک به اصولگرایان ایران خبر داده بودند، رحیم مشایی رئیس دفتر محمود احمدی‌نژاد در جمعی خصوصی گفته است: «محمود احمدی‌نژاد نگران آرای ۱۵ میلیون نفری است كه در انتخابات ریاست جمهوری یا به وی رای نداده یا در انتخابات شركت نكرده‌اند.»
«راهی برای مهار گشت ارشاد»، تیتر یکی از مطالب منتشر شده در این ویژهنامه است که در کنار مطالبی دیگر و برخلاف آن‌چه از مجاری دولتی ایران درباره حجاب تبلیغ می‌شود، به "عملکرد نامناسب نیروی انتظامی" در برخورد با "بدجابی" پرداخته است. عکس‌العمل جامعه و معترضان به انتشار ویژهنامه خاتون چگونه خواهد بود؟
سخنان سودجویانه احمدی‌نژاد
حسن یوسفی اشکوری می‌گوید: «با وضعیت امروز ایران و با سرکوب‌های شدیدی که وجود دارد، چه جناح احمدی‌نژاد، چه جناح انحرافی و چه جناح غیر انحرافی، هر نیرویی با هر انگیزه‌ای، که بتواند به‌شکلی ساختار رسمی جمهوری اسلامی ایران را بشکند و آن را سست کند، کار مثبتی است. جامعه هم خوشحال خواهد شد که بالاخره نیرویی از درون حکومت به‌وجود بیاید که در برابر زورگویی‌های طرف مقابل مقاومت کند. از این نظر جامعه ذهنیت مثبتی نسبت به آن‌ها پیدا می‌کند.»
«مشكل ما رنگ لباس و مدل مو نیست»، تیتر مطلب دیگری در ویژهنامه خاتون است که به سخنان محمود احمدی‌نژاد درباره حجاب پرداخته است. در قسمتی از این ویژهنامه از قول محمود احمدی‌نژاد در تاریخ ۲۳ خرداد ۸۷ نوشته شده: «بعضی‌ها خیال می‌کنند در کشور ما، حالا چون جمهوری اسلامی هستند، چون خیال می‌کنند حزب‌الهی هستند، دیگر خدای متعال اراده‌اش را به دم این‌ها بسته است.»
حسن یوسفی اشکوری سخنان گاه‌گاه احمدی‌نژاد درباره حجاب را "سودجویانه" می‌خواند و می‌گوید: «فراموش نکنیم محمود احمدی‌نژاد و تیم او از ۶ سال پیش گاه‌گاهی چنین حرف‌هایی زده‌اند، منتهی در برابر سد روحانیت و نیروهای اصول‌گرای ارتجاعی قرار گرفتند. از یاد نبریم که دعوای دوجناح داخل حکومت دعوا بر سر آزادی، دموکراسی، حقوق‌بشر و حقوق‌شهروندی و امثال این‌ها نیست.»
اگر «چادر برای زنان» پوشش اسلامی نیست، پس «حجاب زن در اسلام» چیست؟ حسن یوسفی اشکوری می‌گوید: «همواره حکم شرعی حجاب در اسلام محل بحث و تامل بوده است. در چند آیه قرآن به "حجاب" اشاره شده اما آیا این حجاب به معنی پوشش است؟ در لغت عربی "حجاب" چند معنی دارد. آیا این پوشش به معنی پوشش سر و گردن بوده یا نه؟ از نظر مفسرین همه این‌ها هم محل بحث است. آیا این پوشش برای همه زن‌های مسلمان واجب بوده یا فقط برای همسران پیامبر؟ چون در سوره احزاب، آیات مربوط به حجاب فقط خطاب به همسران پیامبر است. این هم محل اختلاف است. از همه این‌ها گذشته آیا بنا بوده این حجاب، تا روز قیامت جاودان باقی بماند؟ این‌ها سوالاتی است که از گذشته تا کنون در میان متفکران مسلمان مطرح بوده است.»
حسن یوسفی‌اشکوری، متفکر اسلامی و روشن‌فکر دینی، فروردین ۱۳۷۹ در کنفرانس برلین، با موضوع «تغییرپذیری حکم شرعی حجاب» و «آزادی اختیار و پوشش» سخنرانی کرده بود.
حسین کرمانی
تحریریه: فرید وحیدی