گمانه‌زنی درباره علت فیلترینگ تلگرام و آینده آن
۱۳۹۶ دی ۲۲, جمعه
با گسترش اعتراض‌ها و ناآرامی‌ها در شهرهای مختلف ایران که از ۷ دی ماه آغاز شد محدود کردن سرعت اینترنت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به خصوص تلگرام در دستور کار نهادهای حکومتی قرار گرفت.
پاول دوروف، مدیر تلگرام چندی پیش گفته بود ۴۰ میلیون ایرانی از این شبکه استفاده می‌کنند. تلگرام علاوه بر تسهیل ارتباط میان کاربران، برای کسب وکارهای اینترنتی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و مسدود کردن دائم آن هزاران فرصت شغلی را به خطر می‌اندازد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
با این همه عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در یادداشتی که خبرگزاری ایسنا روز جمعه، ۲۲ دی ماه آن را بازنشر کرده نوشت: «بررسی‌های به عمل آمده حاکی است علیرغم تبلیغات پرحجم جهت استفاده از فیلترشکن برای دسترسی به تلگرام، فعالیت تلگرام در فضای مجازی کشور بیش از ۹۰ درصد کاهش داشته است. خوشبختانه تا کنون چند میلیون از کاربران تلگرام به پیام‌رسان‌های داخلی مهاجرت کرده‌اند.»
رشد فوق‌العاده پیام‌رسان‌های بومی؟
خرم‌آبادی بدون ارائه آمار مشخصی ادعا می‌كند در همین مدت کوتاهی که از فیلتر شدن تلگرام می‌گذرد پیام‌رسان‌های بومی مانند "سروش"، "بله"، "آی گپ" و "گپ" رشد کمی و کیفی "فوق‌العاده‌ای" داشته‌اند.
دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در کانال شخصی خود در پیام‌رسان سروش نوشته است: «بنده معتقدم درآمد اقتصادی ناشی از رونق پیام‌رسان‌های بومی برای کشور ده‌ها هزار میلیارد تومان است. با بیرون راندن دشمن از قسمتی از فضای مجازی کشور اندک اندک اقتصاد مقاومتی در این فضا در حال شکل گرفتن است.»
بیشتر بخوانید: کشاکش مسئولان ایران درباره فعالیت شبکه‌های اجتماعی
روزنامه شهروند هفته گذشته به نقل از افشین کلاهی، نایب رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق بازرگانی، تعداد کسب وکارهایی را که در حال حاضر در ایران به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند بین ۱۰ تا ۱۵ هزار قلم اعلام کرده که به گفته‌ی او در صورت دائمی‌شدن فیلترینگ به صورت کامل ورشکسته خواهند شد.
۵۰۰ میلیارد تومان زیان در چند روز
علی توسلی، نایب رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران ۱۳ دی به خبرگزاری فارس گفت: «بنا بر اعلام بزرگترین فعالان بازار کسب و کارهای اینترنتی شامل ارائه‌دهندگان اینترنت، فروشگاه‌های اینترنتی، تاکسی‌های آنلاین و امثال آنها از اختلال اینترنت در چند روز گذشته ۵۰۰ میلیارد تومان زیان کرده‌اند.»
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به این وضعیت در یک پیام توئیتری از "صدها هزار هموطن عزیزی که به‌دلیل شرایط اخیر متضرر شده‌اند" عذرخواهی کرد.
وزیر ارتباطات تاکید کرده که یکی از جهت‌گیری‌های دولت برای حل معضل بیکاری، توسعه کسب وکارهای نوپا و تقویت فضای مجازی است. او همچنین شایعه دائمی شدن فیلترینگ تلگرام را تکذیب کرده است.
بیشتر بخوانید: "تعهد الزام‌آور مدیران تلگرام" شرط رفع فیلتر از آن اعلام شد
خرم‌آبادی بدون اشاره به آذری جهرمی می‌گوید: «عده‌ای با دادن وعده دائمی نبودن فیلتر تلگرام رشد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در فضای مجازی و تحقق اقتصاد مقاومتی در این فضا را کند می‌کنند.»
همزمان با این تحولات محمد کاظمی نماینده ملایر و عضو ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه درباره رفع فیلتر تلگرام به اعتمادآنلاین گفت: «بحث خاصی در این خصوص در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نشده است اما می‌دانم که بسیاری از مسئولین در آستانه این تصمیم هستند تا این مشکل را مرتفع کنند. البته اینکه این تصمیم چه زمانی عملیاتی می‌شود دقیقا مشخص نیست اما به نظر می‌رسد که به زودی این اقدام انجام شود.»
کاظمی با اشاره به "ضرر و خسران" زیادی که فیلترینگ تلگرام متوجه کاربران و کسب و کارهای اینترنتی می‌کند تاکید کرد که به نظر او اکنون اوضاع کشور آرام و عادی شده و مسئولان می‌توانند تلگرام را رفع فیلتر کنند.
علی قنواتی، کارشناس امور رسانه، چهارشنبه ۲۰ دی در یادداشتی زیر عنوان "بازی تاج و تخت در صداوسیما" به تشریح "آناتومی پنهان" این نهاد پرداخت و این کار را برای اصلاح و بهبود کارآمدی این "سازمان عریض و طویل" ضروری عنوان کرد.
صداوسیما و پشت پرده فیلترینگ تلگرام
به گزارش خبرآنلاین، قنوتی در بخشی از یادداشت خود گروهی در سازمان صداوسیما را به دست داشتن در "پشت‌صحنه فشارها برای ادامه فیلترینگ تلگرام" متهم کرد و هدف آنها را توسعه پیام‌رسان سروش این سازمان خواند.
قنواتی در یادداشت خود نوشت: «اعطای نام سروش و تبلیغات و سرمایه‌گذاری گسترده برای پیام‌رسانی خصوصی که یک کپی تقلبی از کدهای منبع‌باز تلگرام است و حتی کارگزار (سِروِر) ذخیره‌سازی برای مطالب کانال‌های کاربران ندارد، چه نتیجه‌ای می‌تواند داشته باشد، جز تداوم وابستگی کاربران به اپلیکیشن‌های خارجی؟»
بیشتر بخوانید: بازار داغ فیلترشکن و تکرار یک تلاش محکوم به شکست
او معتقد است که هزینه اجتماعی و اقتصادی قطع تلگرام در این روزها، تنها بخشی از خسارات "حمایت اشتباه از پیام‌رسان سروش" است.
به نظر می‌رسد که فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی فقط به خاطر نقش آنها در تظاهرات و حرکت‌های اعتراضی روزهای گذشته نیست و سازمان‌ها و ارگان‌های مختلفی با انگیزه‌ها و هدف‌های متفاوت از مدت‌ها پیش برای این کار تلاش می‌کنند.
رئیس جمهور حسن روحانی ۲۸ آذر ماه در تائید این گمانه‌زنی گفته بود: «در طول این ۴، ۵ ماه گذشته، روزی نبوده که با ارگان‌ها و دستگاه‌های مختلف در جلسات مختلف صحبت و بحث نکنم. هر روز می‌آمدند که آنجا را فیلتر کنیم و آن شبکه را ببندیم.»