کنفرانس «نسل‌کشی» در لاهه
۱۳۸۷ آذر ۱۸, دوشنبه
تاریخدانان، حقوقدانان، جامعه‌شناسان و سیاستمدارانی از سراسر جهان در این کنفرانس دو روزه‌در لاهه گرد هم آمدند تا درباره‌ی گذشته و آینده‌ی این کنوانسیون به مشورت‌های کارشناختی بپردازند.
در این کنفرانس که در کاخ صلح لاهه در هلند برگزار شد، پرسش‌هایی در کانون مشورت‌ها قرار داشت، از جمله اینکه چرا هر قتل‌عامی، هر اندازه هم که انزجار برانگیز باشد، کشتار قومی و نژادی تلقی نمی‌شود؟ چه زمان می‌توان از این جرم سنگین نام برد که یک انسان می‌تواند مرتکب آن شود؟
از جمله میهمانان کنفرانس، لوئیس مورنو اوکامپو، از دیوان بین‌المللی جزا بود. این کنفرانس بی‌‌هدف در لاهه برگزار نشد. لاهه هم مقر دولت هلند است و هم مقر بسیاری از دادگاه‌های بین‌المللی. از آن گذشته این شهر مایل است بعنوان پایتخت صلح و عدالت در جهان معرفی شود.
یکی از موضوع‌های بحث در این کنفرانس، بدست دادن تعریفی دقیق‌تر از مفهوم «نژادکشی» یا «کشتار قومی» بود که معادلی است برای مفهوم لاتین genocide که ترکیبی است از دو واژه‌ی یونانی genus به معنای "جنسیت" یا "قوم و نژاد" و واژه‌ی لاتین caedere به معنای "قتل کردن" و "مثله کردن".
کسی که واژه‌ی genocide را ساخت، حقوقدان و وکیل‌مدافع لهستانی − یهودی «رافائل لِمکین» بود. وی یکی از پیشتازان حقوق بین‌الملل است. انگیزه‌ای که باعث شد لِمکین به این موضوع بپردازد، قتل عام ارامنه توسط حاکمان ترکیه در سال ۱۹۱۵ بود. این قتل عامی بود که تا امروز هنوز از نظر حقوقی "نژادکشی" تلقی نمی‌شود.
این امر در مورد هولوکاست نیز صدق می‌کند. در دادگاه نورنبرگ که به جنایت‌های نازی‌ها در طول جنگ دوم جهانی رسیدگی می‌کرد، هیچ کس به جرم نژادکشی علیه یهودیان محاکمه و محکوم نشد.
نخستین احکام دادگاه‌ها با موضوع "نژادکشی" طی ۱۵ سال اخیر صادر شده‌اند، آن‌هم در دو مورد: یکی در مورد کشتارهای روآندا در آفریقا و دیگری در کشتارهای یوگسلاوی در منطقه‌ی بالکان.
از نظر قضات، قتل عام علیه قوم توتسی در روآندا و کشتار هزاران مرد و جوان مسلمان در سِربِرنیتسا در یوگسلاوی را باید یک نژادکشی کامل نامید. از این رو در هر دو مورد رهبران سیاسی در برابر دادگاه لاهه قرار گرفتند و محکوم شدند.
برای آن‌که بتوان عملی جنایتکارانه را "نژادکشی" نامید، مهم‌ترین معیار آن، قصد امحای یک گروه معین قومی و نژادی است. از این رو، هر قتل‌عامی را نمی‌توان "نژادکشی" نامید. از آن‌گذشته برای اینکه بتوان "نژاد کشی" را ثابت کرد، حتما نباید یک قتل عام رخ دهد. کشتن حتا یک نفر می‌تواند "نژاد کشی" به حساب آید، و این بستگی به قصد و نیت عامل قتل دارد.
در کشتار دارفور در سودان نیز، دادستان دیوان بین‌المللی جزا در لاهه، خواستار محاکمه‌ی رئیس جمهوری سودان عمر البشیر به جرم نژادکشی است. ولی به‌دلیل آن‌که تنها در موردهای نادر افرادی به این جرم محکوم می‌شوند، برخی خواستار معیارهایی شده‌اند که کمتر سخت‌گیر است. شرکت‌کنندگان در این کنفرانس از جمله در این زمینه به مشورت نشستند.