کمپینی برای غلبه بر سانسور حکومتی درباره انرژی اتمی
۱۳۹۲ آبان ۱۱, شنبه
مرکز حامیان حقوق بشر به ریاست شیرین عبادی کمپینی را با عنوان «گفتوگو درباره انرژی هسته‌ای؛ فردا دیر است» آغاز کرده است. در بیانیه این کمپین تاکید شده که زمان مناسب برای پرداختن به موضوع انرژی هسته‌ای و طرح یک گفت‌و‌گوی ملی درباره آن همین امروز است.
بیانیه کمپین گفتوگو درباره انرژی هسته‌ای چندین پرسش درباره انرژی اتمی را مطرح کرده است. از جمله اینکه چرا انرژی هسته‌ای مهم است و چرا باید تبدیل به یک مساله عمومی و گفتمان غالب در رسانه‌ها شود؟ انرژی هسته‌ای چقدر برای ایران توجیه اقتصادی دارد؟ آیا حق داشتن انرژی هسته‌ای با حقوقی همچون حق داشتن محیط زیست سالم، حق زندگی در فضایی دور از تهدیدهای نظامی، حق داشتن تامین اقتصادی، حق سلامت انسان و… تداخل ندارد؟ آیا انرژی‌های جایگزین همچون انرژی خورشیدی، بادی و… در کشور چهار فصل ایران نمی‌تواند جایگزین انرژی هسته‌ای شود؟ آیا فجایعى مثل چرنوبیل یا فوکوشیما، نیروگاه‌هاى هسته‌اى کشور زلزله خیزى مثل ایران را که از شمال تا جنوب آن بر خطوط گسل گسترده شده، تهدید نمى‌کند؟ و چرا تا کنون دولت ایران به کنوانسیون ایمنی هسته‌ای ملحق نشده است؟
سپس این کمپین از تمامی دست اندرکاران و فعالان سیاسی و مدنی و نیز رسانه‌ها درخواست کرده که بحث و گفتوگو درباره این سوالات را در برنامه خود قرار دهند تا انرژى هسته‌اى از «تک گویى دولت‌مردان» خارج شده و گفت‌و‌گو‌هاى تخصصى پیرامون آن شکل بگیرد.
ایجاد فضای گفتوگو؛ هدف اصلی کمپین
شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل در گفتوگو با دویچه وله به چگونگی شکل‌گیری ایده‌ی اولیه کمپین گفتوگو درباره انرژی اتمی پرداخت.
به گفته خانم عبادی شروع این کمپین به سال ۲۰۱۰ باز می‌گردد و بحث‌هایی که بر سر خطرآفرین بودن نیروگاه اتمی بوشهر میان تعدادی از فعالان زنان درگرفته بود.
در ماه مه‌‌همان سال موسسه زنان برنده صلح نوبل نشستی را در بلفاست برگزار کردند. در آن نشست که خانم عبادی و چند تن دیگر از تلاشگران حقوق زنان ایرانی نیز شرکت داشتند، کارگاهی آموزشی در زمینه مخاطرات استفاده از انرژی هسته‌ای برای جهان برگزار شد.
بعد از این نشست، تعدادی از فعالان حقوق زنان در مرکز حامیان حقوق بشر تصمیم گرفتند از متخصصان محیط زیست، متخصصان علوم هسته‌ای، متخصصان علوم اقتصادی و سایر علوم مرتبط دعوت کنند تا نظراتشان را در موافقت یا مخالفت با انرژی هسته‌ای مطرح کنند و سایت مرکز حامیان حقوق بشر نیز این مقالات را به صورت هفتگی منتشر کرده و در اختیار عموم قرار دهد.
به تاکید خانم عبادی، این کمپین تنها در پی ایجاد فضای گفت‌و‌گوی علمی و انتقادی درباره انرژی هسته‌ای است و در این راه او از مخالفان و موافقان انرژی هسته‌ای دعوت می‌کند تا استدلال‌هایشان را در این باره ارائه دهند.
چرا الان؟
امسال مذاکرات ایران با کشورهای غربی درباره برنامه اتمی ۱۰ ساله شد. در حقیقت ۱۰ سال است که برنامه اتمی ایران در سطح بین المللی حساسیت برانگیز شده و بر سر صلح‌آمیز بودن یا نبودن آن جدل است.
در این ۱۰ سال چندین دور مذاکره بین ایران و کشورهای پنج به علاوه یک برگزار شده است. به تایید ناظران و تحلیلگران، مذاکراتی که در دوران هشت ساله ریاست جمهوری احمدی‌نژاد انجام شد، بی‌ثمر‌ترین مذاکرات بود چرا که بیشترین تعداد قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در همین دوران علیه ایران صادر شد.
از آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی و برپایی یک دور مذاکره رسمی و یک مذاکره غیر رسمی بین ایران و غرب، امیدهایی برای بهبود وضعیت پرونده اتمی ایران به وجود آمده است.
شیرین عبادی در توضیح این مسئله که چرا در این برهه زمانی که امید به حل مناقشه اتمی ایران بیش از همیشه است، چنین کمپینی آغاز به کار کرده، تاکید می‌کند که این حرکت به‌هیچ وجه در مخالفت با مذاکرات دولت ایران با گروه ۵+۱ نیست، بلکه «یک برنامه عمیق فرهنگی و در حقیقت دفاع از آزادی بیان است».
خانم عبادی می‌گوید: «اگر عده‌ای فکر می‌کنند این حرکت دیر بوده، چرا خودشان‌‌همان موقع شروع نکردند؟ و در ثانی اگر حرکتی دیر بوده، این دلیل نمی‌شود که هرگز راجع به آن صحبت نکنیم. ما نباید صورت مسئله را پاک کنیم و باید به این مسئله بیندیشیم که آیا صحبت کردن و اطلا‌ع‌رسانی در زمینه مهم‌ترین مسئلهٔ ایران درست است یا خیر. ما کمپینی برای گفتوگو آغاز کرده‌ایم. آیا کسی مخالف گفت‌وگوست؟ آیا حرف زدن ممنوع است؟ آیا ما هم باید از دولت ایران که هر گونه صحبت را در این زمینه ممنوع کرده است تبعیت کنیم؟»
نقش فعالان حقوق زنان در راه‌اندازی این کمپین
شیرین عبادی در گفتوگو با دویچه وله تصریح می‌کند که ایده اولیه کمپین گفت و گو درباره انرژی اتمی در میان چند تن از فعالان حقوق زنان شکل گرفته است. اصولا رابطه فعالیت برابری خواهان جنسیتی با بحث انرژی اتمی چگونه رابطه‌ای است؟
خانم عبادی در پاسخ به این پرسش ابتدا به رابطه مستقیم استفاده از انِرژی اتمی توسط ایران و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور و نیز خطر وقوع درگیری نظامی اشاره می‌کند.
وی سپس ادامه می‌دهد: «در هر مشکل اجتماعی که پیش بیآید، ازجمله تحریم، جنگ و ناامنی، زنان بیشترین صدمه را می‌بینند. به همین دلیل جنبش‌های صلح‌طلبانه و جنبش‌های زیست‌ـ محیطی و جنبش‌های ضدتحریمی همواره به‌وسیلهٔ زنان پی‌ریزی می‌شوند. یا اگر به‌وسیلهٔ زنان هم پی‌ریزی نشده باشد، بیشترین مدافعان این گونه جنبش‌ها زنان هستند. بنابراین یک مسئله کاملاً طبیعی‌ست که اگر مسئلهٔ تحریم‌ها به اقتصاد خانواده فشار می‌آورد، زنان در تحمل این فشار سهم عمده‌ای دارند».
درباره رابطه انرژی اتمی و حقوق بشر نیز، برنده ایرانی نوبل صلح می‌گوید: «زمانی که اعلامیه جهانی حقوق بشر را می‌نوشتند، مسائل زیست‌ـ محیطی حاد نبود و به همین دلیل در اعلامیه جهانی حقوق بشر به مشکلات زیست‌ـ محیطی اشاره‌ای نشده بود. اما بعد‌ها که مشکلات زیست‌ـ محیطی خودش را نشان داد، استفاده از محیط زیست سالم به یکی از موضوعات مورد بحث در حقوق بشر درآمد و هم‌اکنون هیچ کس تردیدی ندارد که مسائل زیست‌محیطی جزو موضوعات حقوق بشر است و به همین دلیل در گزارش‌های مربوط به نقض حقوق بشر که من هر ماهه منتشر می‌کنم، بخشی از این گزارش به مسائل زیست‌ـ محیطی اختصاص داده شده است».
خانم عبادی همچنین به هدف اصلی این کمپین که ایجاد فضای گفتوگو درباره انرژی اتمی است اشاره و تصریح می‌کند که آنچه تلاشگران این کمپین در پی آنند، آزادی بیان و غلبه بر سانسور حکومتی در حوزه انرژی اتمی است.
او می‌گوید: «اگر حکومت اجازه نداده که مردم در این باره اظهارنظر کنند، ما به‌عنوان فعال حقوق بشر بایستی از امکانات خودمان استفاده کنیم برای اینکه مردم عقاید خودشان را بیان کنند و در زمینه مسائل مربوط به منافع ملی و زیست‌ـ محیطی خودشان بتوانند آزادانه اظهارنظر کنند».
"با بسته شدن پرونده اتمی ایران، فعالیت کمپین تمام نمی‌شود"
حسن روحانی رئیس جمهوری ایران اظهار امیدواری کرده که تا یک سال دیگر پرونده اتمی ایران بسته شود. وزیر خارجه ایران نیز گفته خروج پرونده ایران از شورای امنیت سازمان ملل و بحث درباره برنامه اتمی ایران تنها در آژانس بین المللی انرژی اتمی، نزدیک است.
آیا در صورت وقوع چنین پیش بینی‌هایی، کمپین گفتوگو درباره انرژی اتمی به کارش پایان خواهد داد؟ پاسخ خانم عبادی منفی است. او می‌گوید: «من امیدوارم که دولت ایران با مذاکرات بتواند اختلافش را با جهان غرب به‌ویژه گروه ۵+۱ حل کند و امیدوارم که سایه تحریم‌ها از سر ایران دور شود و فشاری که بر مردم می‌آید کاسته شود. اما در آن صورت هم باز ما بایستی راجع به انرژی هسته‌ای صحبت بکنیم».
شیرین عبادی به طرح پرسش‌هایی درباره نیروگاه اتمی بوشهر و خبر احتمال ساخت دومین نیروگاه اتمی ایران می‌پردازد، از جمله اینکه آیا داشتن نیروگاه هسته‌ای با منافع ملی ایران سازگاری دارد یا خیر و آیا مسائل ایمنی در مورد نیروگاه‌ها رعایت شده یا نه؟
وی همچنین به برخورداری ایران از انرژی خورشیدی و امکان استفاده از آن به جای انرژی اتمی اشاره می‌کند. خانم عبادی ادامه می‌دهد: «نیروگاه برق بوشهر که ممکن است مخاطرات زیادی برای ایران فراهم کند، فقط سه درصد برق ایران را تأمین می‌کند. آیا تأمین سه درصد برق کل ایران به مخاطرات احتمالی می‌ارزد یا خیر؟ این‌ها سئوالاتی‌ست که همیشه مطرح بوده و خواهد بود و هیچ ارتباطی به مذاکرات ایران با ۵+۱ ندارد».
شیرین عبادی می‌گوید درباره استفاده از انرژی اتمی همیشه دو گروه موافق و مخالف وجود داشته‌اند. وی تاکید می‌کند که باید بین این دو گروه گفتوگو صورت بگیرد تا به وحدت و همدلی برسند.
به عقیده خانم عبادی «آنچه ضامن منافع ملی ماست و منافع ملی ما را تأمین می‌کند، وحدت و همدلی مردم راجع به مسائل مهم ازجمله داشتن یا نداشتن انرژی هسته‌ای است. کسانی که از گفتوگو می‌ترسند و معتقدند که نبایستی صحبت کرد، در حقیقت استخوانی در گلو باقی می‌گذارند».
دکتر محمد ملکی، کوروش زعیم، مهدیه گلرو و ژیلا مکوندی از جمله فعالان سیاسی داخل کشور هستند که از کمپین گفتوگو درباره انرژی اتمی حمایت کرده‌اند.
محمدرضا نیکفر، ژانت آفاری، کاظم علمداری، نیره توحیدی، مهدی فتاپور، حسن شریعتمداری، عباس میلانی، محسن مخملباف و مهرداد درویش‌پور نیز از جمله امضاکنندگان این کمپین هستند.
سازمان گزارشگران بدون مرز، بنیاد برومند، ائتلاف بین‌المللی علیه خشونت در ایران (ایکاوی) به همراه چند سازمان حقوق بشری دیگر نیز از جمله حامیان این کمپین هستند.