کمبود پناهگاه در آلمان؛ بحثی انحرافی یا ضروری؟
۱۴۰۲ مرداد ۱۵, یکشنبه
هر کسی که این روزها بخواهد پناهگاهی را در آلمان ببیند به سرعت خود را در یک موزه می‌یابد. معروف‌ترین مثال برای این "موزه-پناهگاه‌ها" دره آهر (آهرتال) در کناره رودخانه راین است که از سال ۱۹۷۱ و زمان جنگ سرد حدود ۹۰۰ دفتر کار و بیش از ۹۳۰ مکان خوابیدن برای اعضای دولت آلمان در آنجا مهیا شده است.
این تاسیسات هیچگاه مورد استفاده واقع نشدند و امروز محل بازدید گروه‌های گردشگری هستند که می‌خواهند از موزه "مرکز اسناد و پناهگاه دولتی" در آهرتال دیدن کنند.
پس از پایان جنگ سرد این نظر غالب شد که دیگر نیازی به اماکن امن و پناهگاه‌ها نیست. در سال ۲۰۰۷ دولت فدرال و دولت‌های ایالتی تصویب کردند که اماکن امن عمومی دیگر مورد حمایت قرار نگیرند و قدم به قدم یا از بین رفته و یا تغییر کاربری داده شوند. بر این اساس، پناهگاه‌های چند طبقه به ساختمان مسکونی و پناهگاه‌های زیرزمینی به پارکینگ تبدیل شدند و باقی پناهگاه‌ها نیز تخریب شدند.
بیشتر بخوانید: تعداد پناهگاه‌ها در آلمان کمتر از انتظار و برآوردها است
تنها در منطقه شهری اسن، واقع در غرب آلمان، قبلا حدود ۱۳۰۰ پناهگاه مخصوص حفاظت در برابر حملات هوایی وجود داشت که بیشتر آنها در حال حاضر از رده خارج شده‌اند. هیچ پناهگاهی در اسن هم‌اکنون قابل استفاده نیست.
در مونشن گلادباخ یک پناهگاه اتمی که در اواخر دهه ۶۰ میلادی ساخته شده بود، به پارکینگ زیرزمینی تبدیل شده و یک پناهگاه حفاظت در برابر حملات هوایی نیز که از جنگ جهانی دوم باقی مانده بود تبدیل به یک گالری هنری شده است.
جنگ اوکراین و داغ شدن موضوع پناهگاه‌ها
حمله روسیه به اوکراین بار دیگر موضوع "حفاظت مدنی" را در عرصه عمومی آلمان مطرح کرده و بحث درباره پناهگاه‌ها دوباره به راه افتاده است. دولت فدرال در این میان از رده خارج کردن پناهگاه‌ها را متوقف کرده و دستور صورت‌برداری از پناهگاه‌های موجود را صادر کرده است. بیشتر از یک سال پس از صدور این دستور، آژانس فدرال املاک و مستغلات گزارش خود را ارائه کرد.
بیشتر بخوانید: پناهگاه‌هایی که معامله می‌شوند
بر اساس این گزارش، در حال حاضر تنها ۵۷۹ مکان امن عمومی با ظرفیتی در حدود ۴۸۰ هزار نفر در سراسر آلمان وجود دارد، یعنی کمی بیشتر از نیم درصد جمعیت ۸۰ میلیونی آلمان. اما حتی همین پناهگاه‌های کم نیز قابل استفاده فوری نیستند.
آژانس فدرال املاک و مستغلات آلمان گفته، برای اینکه این پناهگاه‌ها به طور اساسی مجددا قابل استفاده شوند، زمان و هزینه بسیار زیادی لازم است و برآورد این زمان و هزینه بستگی به سطح حفاظتی این پناهگاه‌ها دارد و اینکه در برابر چه خطراتی باید مورد استفاده قرار بگیرند؛ از حفاظت در برابر آوار و شیشه تا محافظت در برابر حملات اتمی.
"بحثی انحرافی"
اما پرسش اساسی این است که اصولا راه‌اندازی مجدد این پناهگاه‌ها یا ساخت پناهگاه‌های جدید تا چه اندازه عاقلانه و سودمند است.
میشائیل فوس، پروفسور تحقیقات بحران‌ها و فجایع در دانشگاه آزاد برلین (FU Berlin) در این باره شک دارد. او به سایت تاگس‌شاو می‌گوید: «بحث درباره پناهگاه‌ها یک بحث انحرافی است. در اصل، چنین پناهگاه‌هایی مطلوب هستند، اما دولت پول کافی برای آنها فراهم نمی‌کند. با توجه به محدودیت‌های مالی ما می‌توانیم کارهای اساسی‌تری از ساخت پناهگاه برای حفاظت شهروندان انجام دهیم.»
او به عنوان مثال درباره آژیر خطرهایی که قابل استفاده هستند هشدار می‌دهد.
اداره فدرال حفاظت مدنی و کمک در بلایای طبیعی (BBK) نیز در این باره محتاط است. رالف تیسلر، مدیر این اداره سال گذشته به تاگس‌اشپیگل گفت: «ساختن پناهگاه‌های جدید با درصد حفاظتی بسیار بالا، پول زیادی می‌خواهد و بیش از پول به زمان زیادی هم نیاز دارد.» او افزود، به جای آن می‌توان از ایستگاه‌های موجود قطار زیرزمینی یا پارکینگ‌های زیرزمینی به عنوان مکان‌های امن استفاده کرد.
پروفسور فوس از این موضوع نیز گلایه می‌کند که هیچ گونه آگاهی از حفاظت مدنی در جامعه وجود ندارد. او می‌گوید: «برای این منظور نیاز به یک بحث اجتماعی در این باره هست که اصلا حفاظت مدنی به چه معناست. این اساس همه بحث‌های دیگر است.»
به نظر این کارشناس بحران و فاجعه، بحث پناهگاه‌ها توجهات را از موضوعات اصلی دور می‌کند.