نگاهی به عجیب‌ترین کتاب‌های ممنوعه: از هری پاتر تا لغت‌نامه انگلیسی

کتاب‌های هری پاتر، سال‌ها در شمار پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان بود. داستانی تخیلی از رویارویی یک پسر جوان و دوستانش با جادوگر سیاه. این کتاب با مخالفت نیروهای بنیادگرای مذهبی روبه‌رو شد. به‌ویژه از سوی مسیحیان افراطی در آمریکا. کار به جایی کشید که یکی از کشیشان ارشد در پیتسبرگ برخی از جلدهای این سری داستان را ممنوع اعلام کرد. دانش‌آموزان در امارات متحده عربی نیز از بردن این کتاب به مدارس منع شده‌اند.

تیغ سانسور بیش از هر چیز گریبان کتاب‌های کودکان را می‌گیرد. افسانه‌های برادران گریم نیز از گزند سانسور در امان نمانده‌اند. در سال ۱۹۸۹، مدرسه‌ای در کالیفرنیا کتاب "شنل قرمزی" را از لیست‌ کتاب‌های مجاز آن مدرسه خط زد. علت ممنوعیت این کتاب بطری شرابی است که "شنل قرمزی" به مادربزرگش می‌دهد تا او را سر حال بیاورد.

این داستان کودکان که در سال ۱۹۶۱ نوشته شده، حکایت یک ماجرای جادویی صعود جوانی بر فراز ابرهاست. موج انتقاد به این داستان در سال ۱۹۹۰ راه افتاد. علت آن استفاده از کلماتی چون "نشیمنگاه" و همچنین ویسکی و تنباکو در کتاب بود. حتی یکی از کتابفروشی‌ها در اوهایو مدعی شده بود که کتاب "جیمز و هلوی غول‌پیگر" مضمونی کمونیستی دارد.

مجازات بچه خردسالی به نام ماکس این است که شب بدون شام سر به بالین بگذارد. در تخیلات این کودک، اتاقش یکباره به یک جنگل سحرآمیز تبدیل می‌شود. این کتاب مصور که در سال ۱۹۶۳ منتشر شد، تنها ۳۳۸ لغت دارد. اما با وجود این، به خاطر "مضامین اهریمنی" مورد انتقاد قرار گرفت. برونو بتلهایم، یک روانشناس آمریکایی خواندن این کتاب را برای روح و روان کودکان زیانبار ارزیابی کرده است.

این کتاب کودکان در سال ۱۹۰۰ منتشر شد. کتابی که تا کنون بارها ممنوع شده است. ابتدا در ۱۹۲۸ کتابخانه عمومی شیکاگو این کتاب را ممنوع کرد. علت نقش رهبری بود که این کتاب برای زنان قائل شده بود. دقیقا به همین دلیل، کتاب در سال ۱۹۵۷ در دیترویت ممنوع اعلام شد. ممنوعیتی که تا سال ۱۹۷۲ ادامه یافت. حتی امروز هم هستند کسانی که معتقدند این کتاب به گونه‌ای به تبلیغ سحر و جادو می‌پردازد.

کتاب سرگذشت هنرپیشه‌ای به نام "هندریک هوفگن" است که به نازی‌ها پیوست. کتاب اثر کلاوس مان، فرزند توماس مان است و برای نخستین بار در سال ۱۹۳۶ در هلند منتشر شد. این کتاب ۲۰ سال بعد به بازار آلمان راه یافت. در سال‌های ۶۰ و ۷۰ دعوایی حقوقی بر سر این کتاب در گرفت، چون روشن بود چهره اصلی کتاب یک هنرپیشه واقعی آلمانی به نام گوستاو گروندگنز است که پس از پیوستن به نازی‌ها کارش رونق گرفت.

موضوع این کتاب که در سال ۱۹۰۲ منتشر شد، بازگویی فصل تاریکی از تاریخ استعماری بلژیک در کنگو است. این کتاب محصول تجربه و مشاهدات جوزف کنراد است. این کتاب در بسیاری از مدارس آمریکا ممنوع شده بود. علت آن استفاده از کلمه "Nigger" (کاکاسیاه) و همچنین تصویرگری خشونت در این کتاب بود. از این کتاب بعدها فیلمی توسط کارگردان ایتالیایی‌تبار هالیوود، فرانسیس فورد کوپولا تهیه شد به نام "حالا آخرالزمان".

این کتاب تخیلی اشاره‌ای دارد به انقلاب روسیه و شکل‌گیری اتحاد جماهیر شوروی. از این رو کتاب در اتحاد شوروی ممنوع بود. از این داستان خیالی بارها فیلم تهیه شده و این کتاب در بسیاری از مدارس آمریکا نیز بخشی از متون درسی است. حکایت این کتاب شورش و انقلاب حیوانات علیه انسان‌های بهره‌کش است. این رمان برای نخستین بار در سال ۱۹۴۵ در انگلستان منتشر شد.

کتاب "کیمیاگر" حتی در ایران نیز در شمار کتاب‌های محبوب بود، تا اینکه در سال ۲۰۱۱ ممنوع شد. همه کتاب‌های کوئلیو در ایران ممنوع شده است. گرچه دولت ایران هیچ توضیح رسمی در این باره ارائه نکرده است. اما به نظر می‌رسد که موضوع به ویدیویی مربوط می‌شود که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد. در این ویدیو مترجم رسمی آثار کوئلیو، آرش حجازی در کنار "ندا آقاسلطان" دیده می‌شود. کوئلیو اقدام آرش حجازی را تحسین کرده بود.

دفترچه خاطرات آنه فرانک که در سال ۱۹۴۵ در اردوگاه برگن‌بلزن درگذشت، ناخشنودی "پاسداران اخلاق" را در ایالت ویرجینیا برانگیخت. بخش‌های سانسورنشده‌ی کتاب درباره مناسبات جنسی علت ناخشنودی آن‌ها بود. نگرانی‌های مشابهی در سال ۲۰۱۳ در ایالت میشیگان نیز مطرح شد.

لولیتا ماجرای رابطه عاشقانه یک پروفسور میانه‌سال با یک دختر دوازده ساله است. داستانی که به بحث‌های بسیاری در جهان دامن زد. کتاب لولیتا برای نخستین بار در سال ۱۹۵۵ در فرانسه منتشر شد، و فرانسه اولین کشوری بود که این کتاب را ممنوع کرد. از آن گذشته، لولیتا باعث برکناری نایجل نیکلسون، سیاستمدار بریتانیایی شد. علت بیکاری او، چاپ کتاب لولیتا توسط بنگاه انتشاراتی‌ او بود.

این رمان مری شلی با رویکرد خاصی که نسبت به خدا دارد، باعث مشاجره در بین روحانیون شد. داستان، خلق یک انسان جدید از وصل کردن اجزاء بدن افراد مختلف توسط یک دانشمند جوان و جاه‌طلب است. این کتاب به بحث‌های بسیاری در آمریکا دامن زد و حتی درسال۱۹۵۵درآفریقای جنوبی ممنوع شد. علت ممنوعیت کتاب، ایده‌ ناپسند و غیرمتعارف خلق انسان توسط انسان بود.

پیش از این‌‌ها خیلی‌ها درباره آخرین واژه این لغتنامه یعنی zyzzyva به عنوان آخرین قاتل موجود در این کتاب شوخی می‌کردند. سیسپو حشره‌ای شبیه مگس است. اما، کتاب دیکشنری وبستر به دلیل شکایت والدین در ایالت کالیفرنیای در سال ۲۰۱۰ از کلاس‌های درس جمع‌آوری شد. علت آن، این حشره نبود، بلکه توضیحات گرافیکی روابط جنسی بود.